DDK’ya kamuda görevden alma yetkisi verildi: CHP, AYM’ye başvuracak

Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Genel Kurulu'nda görüşülen '191 Sıra Sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi' Perşembe günü kabul edildi.

Kanunla, Cumhurbaşkanlığı bünyesindeki Devlet Denetleme Kurulu'na (DDK) her kademe ve rütbedeki kamu hizmetlisini görevden alma yetkisi tanındı.

Yeni dönemde odalar, bakanlıklar ve belediyelerdeki her rütbeden kamu çalışanları, DDK'nın "ilgili kurul üyesi" veya "denetçisinin", "görevden uzaklaştırma" emrine tabi.

Kanun, AK Parti, Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) ve Büyük Birlik Partisi'nin (BBP) oluşturduğu Cumhur İttifakı milletvekillerinin oylarıyla TBMM Genel Kurulu'ndan geçti.

CHP, AYM'ye gidecek

Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), "en ivedi şekilde" Anayasa Mahkemesi'ne (AYM) "kanunun iptali" ve "yürürlüğünün durdurulması" için başvuruda bulunulacağını açıkladı.

CHP Grup Başkan Vekili Gökhan Günaydın, Genel Kurul öncesi sosyal medya platformu X üzerinden yayınladığı gönderide, "Buradan bir kez daha irademizi ve kararlılığımızı ortaya koyalım," diye yazdı.

İptal kararı

2443 sayılı Devlet Denetleme Kurulu Kurulması Hakkında Kanun'a yönelik önceki girişimler, AYM'nin 11 Kasım 2021 tarihli ve 2018/121 esas numaralı, 2021/84 sayılı kararı ile engellenmişti.

Özellikle 6. maddesinin birinci fıkrasında yer alan "...tedbiri uygulayabilir veya..." ibaresi Anayasaya aykırı görülerek iptal edilmişti.

Mülga statüdeki 6. madde, kanun teklifinde yer alan 3. madde ile yeniden düzenlenmiş oldu.

Mülga maddede neler vardı?

Anayasa Mahkemesi'nin önceki kararlarında iptal ettiği 2443 sayılı Kanun'un mülga edilen 6. maddesi şu şekildeydi:

"İlgili kurul üyesi veya denetçi, denetlemeler sırasında denetimi güçleştiren veya engelleyen davranışlarda bulunan (a fıkrası), görevde kalması halinde kamu zararını artıracağı anlaşılan (b fıkrası), suç delillerini karartacağı anlaşılan (c fıkrası), kamu hizmetinin gerekleri yönünden görevi başında kalması sakınca görülen (d fıkrası) her kademe ve rütbedeki görevliler hakkında görevden uzaklaştırma tedbirinin uygulanmasını yetkili makamlara önerebilir, memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında bu tedbiri uygulayabilir."

Kanun teklifi, AYM'nin iptal kararıyla 'uyumlu'

10 Ocak Cuma günü TBMM Başkanlığına sunulan kanun teklifinin ilk imzacıları AK Partili Rize Milletvekili Harun Mertoğlu, Osmaniye Milletvekili Seydi Gülsoy, Zonguldak Milletvekili Ahmet Çolakoğlu'ydu.

TBMM Başkanlığı aynı gün kanun teklifinin görüşülmesi üzere Plan ve Bütçe Komisyonu'nu esas komisyon olarak belirledi.

Metinde, Anayasa Mahkemesi'nin mülga edilen maddenin iptal gerekçesine atıf yapılıyordu.

Gerekçede, Anayasa'nın 108. maddesi gereğince Devlet Denetleme Kurulu tarafından derneklerde yapılacak denetlemeler sırasında demek görevlileri hakkında da görevden uzaklaştırma tedbiri uygulanabileceği, bunun Anayasa'nın 33. maddesinde yer alan demek kurma hakkına yönelik bir sınırlama niteliği taşıyabileceği, bu nedenle Anayasa'ya aykırı olduğu belirtilmişti.

Yeni teklifte, AYM'nin iptal gerekçesiyle uyumlu olması açısından, "Görevden Uzaklaştırma" tedbirinin memurlar ve diğer kamu görevlilerini kapsayacak şekilde düzenlenmesinin amaçlandığı vurgulandı.

Plan ve Bütçe Komisyonu'nun kabul ettiği metin, mülga statüdeki 6. maddenin başlığı ile birlikte yeniden düzenlendi.

2443 sayılı Devlet Denetleme Kurulu Kurulması Hakkında Kanun'a dahil edilmek üzere hazırlanmış 3. maddede, kanun teklifinde yer aldığı gibi dernekler yoktu. Tedbir sadece memurları ve diğer kamu görevlilerini kapsıyor. Buna, 3. maddenin ç bendinde yer aldığı şekliyle "her kademe ve rütbedeki" memurlar dahil.

Şimdi, Cumhur İttifakı milletvekillerinin oylarıyla kabul edilen "191 Sıra Sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi" ve içeriğinde yer alan "2443 sayılı Devlet Denetleme Kurulu Kurulması Hakkında Kanun'a ilave edilecek 3. maddenin Resmi Gazete'de yayınlanması ve yürürlüğe alınması bekleniyor.

DDK nedir?

Resmi Gazete'nin 15 Temmuz 2018 tarihli sayısında yer alan "Devlet Denetleme Kurulu Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi" metninde, DDK'nın amacı ve kapsamı belirlenirken genel tanımı şu şekilde yapılıyor:

"Devlet Denetleme Kurulu, Cumhurbaşkanlığına bağlı üst denetleme organıdır. Kurul; Başkan ve sekiz üyeden oluşan Kurul Karar Organı ile denetim ve soruşturma grupları, Kurul Sekreterliği ve ona bağlı idari birimlerden oluşur."

Kurulun başkanı ile üyelerinin cumhurbaşkanına karşı sorumluluğu bulunuyor.

Bu "üst denetleme organı", AYM kararıyla kaldırılan dernekler hariç "tüm kamu kurum ve kuruluşlarında ve sermayesinin yarısından fazlasına bu kurum ve kuruluşların katıldığı her türlü kuruluşta, kamu kurumu niteliğinde olan meslek kuruluşlarında, her düzeydeki işçi ve işveren meslek kuruluşlarında her türlü idari soruşturma, inceleme, araştırma ve denetlemeleri yapma" yetkisine sahip.