Avrupa Konseyi'nden kayyum atamalarının sonlanması çağrısı: 'Endişe verici'

Avrupa Konseyi Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi tarafından Salı günü yapılan açıklamada, Van Büyükşehir Belediye Başkanı Abdullah Zeydan'ın görevden uzaklaştırılarak yerine kayyum atanmasının "endişe verici bir durum" olduğu ve "göz ardı edilemeyeceği" belirtildi.

Eş raportörler David Eray (İsviçre, EPP/CCE) ve Bryony Rudkin (İngiltere, SOC/G/PD) tarafından yapılan açıklamada, Kongre'nin Türk heyeti üyesi olan Abdullah Zeydan'ın görevine "2 Nisan 2024 tarihli il seçim kurulu kararıyla itiraz edildiği ancak daha sonra Yüksek Seçim Kurulu tarafından yeniden görevlendirildiği" hatırlatılarak, görevden alınmasının "kasıtlı ve hesaplı bir meşruiyetsizleştirme zincirinin son halkası" olarak nitelendirildi.

Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partili (DEM Parti) Van Büyükşehir Belediye Başkanı Abdullah Zeydan, 'terör örgütüne yardım etmek' ve 'basın yoluyla terör örgütü propagandası yapmak' suçlamalarıyla yargılandığı davada 3 yıl 9 ay hapis cezası almasının ardından görevden alınarak yerine Van Valisi Ozan Balcı Belediye Başkan Vekili olarak görevlendirilmişti.

Açıklamada, 31 Mart 2024 yerel seçimlerinden bu yana İçişleri Bakanlığı’nın sekiz DEM Partili ve iki CHP’li belediye başkanını görevden alarak yerlerine kayyum atadığına işaret edildi. Belediye başkanlarının görevden alınmasının "dört milyona yakın seçmenin oyunun çöpe atılması" anlamına geldiği belirtildi.

Zeydan 31 Mart 2024’teki yerel seçimde oyların yüzde 55,48’ini almıştı. Ancak Van İl Seçim Kurulu, Zeydan’ın geçmişte aldığı hapis cezası nedeniyle seçilme yeterliliği olmadığına karar verip, mazbatayı en yüksek ikinci oyu alan adaya verilmesine karar vermişti.

DEM Parti bu karara itiraz etmiş, kentteki eylemler sonrası Yüksek Seçim Kurulu itirazı kabul etmişti. Bu kararın ardından Zeydan mazbatasını almıştı.

'Demokrasinin doğasını baltalıyor'

Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi, “Demokratik olarak seçilen muhalefet partili belediye başkanlarının yerine kayyum atamaları şeklindeki özel uygulama, hem Kongre hem de Venedik Komisyonu'nun birçok kez açıkça belirttiği gibi, demokrasinin doğasını baltalıyor," açıklamasına yer verdi.

Kongre, kayyum atamalarının sonlanması için "adayların uygunsuzluğunun seçimlerden önce değerlendirilmesi" çağrısında bulundu. "Bir belediye başkanının görevden alınması halinde, belediye meclisleri yeni bir belediye başkanını seçebilmelidir," denildi.

Avrupa Konseyi üye Devletleri için bağlayıcı olan Avrupa Yerel Yönetim Özerklik Şartı uyarınca, tüm belediye başkanlarının görevlerinin serbestçe yerine getirmelerine izin verilmesi gerektiği belirtildi.

Kayyum atamalarına dair 25 Şubat tarihinde Strazburg'da Kongre İzleme Komitesi'ne rapor sunulacak. Toplantıya katılacak olan Türk heyetinden yetkililerle konuyla ilgili fikir alışverişinde bulunulacağı bildirildi.

Son dönemdeki kayyum atamaları

Son olarak 29 Ocak'ta Siirt Belediye Başkanı Sofya Alağaş geçici olarak görevden uzaklaştırılarak, Siirt Belediyesi'ne kayyum atandı.

Yine DEM Partili Mersin Akdeniz Belediyesi Eş Başkanları Hoşyar Sarıyıldız ve Nuriye Arslan ile dört belediye meclis üyesi 10 Ocak'ta ev baskınlarıyla gözaltına alınmış ve yerlerine kayyum atanmıştı.

DEM Parti yönetimindeki Mardin Büyükşehir Belediyesi, Batman Belediyesi ve Şanlıurfa'nın Halfeti belediye başkanlarının 4 Kasım Pazartesi günü görevden uzaklaştırılmasına karar verilmişti.

İçişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, Mardin Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Türk, Halfeti Belediye Başkanı Mehmet Karayılan ve Batman Belediye Başkanı Gülistan Sönük görevden alınmıştı.

Kayyum kararına gerekçe olarak, üç belediye başkanının "silahlı terör örgütüne üye olma" suçunda aldığı cezalar ve süren davalar gösteriliyor.

Mardin Valisi Tuncay Akkoyun Mardin Büyükşehir Belediyesi'ne, Batman Valisi Ekrem Canalp Batman Belediyesi'ne, Halfeti Kaymakamı Hakan Başoğlu Halfeti Belediyesi'ne kayyum olarak atandı.

Bundan hemen önce de Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) yönetimindeki Esenyurt Belediyesi'ne kayyum atanmıştı.

Mart 2024'teki yerel seçimlerde CHP'den Esenyurt Belediye Başkanı olarak seçilen Ahmet Özer, 30 Ekim Çarşamba günü sabah saatlerinde evinde gözaltına alınmıştı. Özer, Çarşamba gece saatlerinde çıkarıldığı mahkemece "PKK/KCK terör örgütü üyesi olmak" suçlamasıyla tutuklanmıştı.

22 Kasım'da ise DEM Partili Tunceli Belediye Başkanı Cevdet Konak ve CHP'li Ovacık Belediye Başkanı Mustafa Sarıgül’ün görevden uzaklaştırıldığı açıklanmıştı. İçişleri Bakanlığı, Tunceli Valisi Bülent Tekbıyıkoğlu’nun Tunceli Belediye Başkan Vekili olarak, Ovacık Kaymakamı Hüseyin Şamil Sözen’in ise Ovacık Belediye Başkan Vekili olarak görevlendirildiğini açıkladı.

Tunceli Cumhuriyet Başsavcılığınca, DEM Partili Tunceli Belediye Başkanı Konak ile CHP'li Ovacık Belediye Başkanı Sarıgül hakkında, "Silahlı terör örgütüne üye olmak" iddiasıyla ayrı ayrı dava açılmıştı ve Konak ve Sarıgül 6 yıl 3'er ay hapisle cezalandırılmıştı. Sanıklar hakkında yurt dışına çıkış yasağı da getirilmişti.