Avrupa Konseyi: 'Rusya'nın Ukrayna'ya karşı yürüttüğü saldırgan savaş AB için varoluşsal bir tehdit'

AB liderlerinin bir araya geldiği Brüksel'deki Avrupa Konseyi binasında, Perşembe günü, birliğe katılmaya aday bir ülke olan Ukrayna'nın geleceği ve Avrupa'nın güvenliği görüşüldü.

Avrupa Konseyi'nin resmi internet sitesi üzerinde yayınlanan sonuç bildirgesinde, alınan kararlara yer verilirken, Rusya'nın Ukrayna'ya karşı yürüttüğü "saldırgan savaşın", AB için "varoluşsal bir tehdit" olduğu belirtildi.

Zirvede, kıtanın ve vatandaşların güvenliğini sağlamada gerekli araç ve finansmanın "hızla" harekete geçirileceği bildirildi.

Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısının ardından Mart 2022'de, Fransa'nın Versay kentinde yapılan zirvede kabul edilen Versay Bildirgesi'ne atıf yapılırken, Konsey, Avrupa'nın kendini savunmada daha egemen, daha sorumlu, halihazırda var olan ve gelecekteki tehditleri ve zorlukları aşmada daha donanımlı hale gelmesini vurguladı.

Bu doğrultuda, bloğun genel savunma ve hazırlığını artıracağı, stratejik bağımlılıklarını azaltacağı, kritik kabiliyetlerdeki eksikliklerini gidereceği, savunma sanayii teknolojilerini ve endüstriyel altyapısını güçlendireceği, ihtiyaç duyulan araçların hızlandırılmış bir tempoyla tedarik edileceği aktarıldı.

Bu adımların, Avrupa'nın sanayi ve teknoloji sektörlerindeki rekabet gücünü artırmaya katkı sağlayacağı öngörülüyor.

Savunmaya 'bütçe serbestisi' önerisi

Konsey, Avrupa'nın güvenliğine ve savunmasına yönelik harcamaların önemli ölçüde arttırılması gerekliliğinin altını çizerken, Brüksel'deki zirveden 13 maddelik bir harita çıkarıldı:

a) Avrupa Komisyonu'nun "İstikrar ve Büyüme Paktı" (Stability and Growth Pact - SGP) kapsamında yer alan geçici bütçe serbestisi maddesinin koordineli bir şekilde etkinleştirilmesine ilişkin önerisi, Konsey tarafından "memnuniyetle" karşılandı. Ayrıca, ülkelerin savunma harcamalarını kolaylaştıracak ek önlemlerin incelenmesi talep edildi.

SGP, üye ülkelerinin aşırı bütçe açıkları ve kamu borçlanmasını kontrol altında tutmalarını sağlamak amacıyla oluşturulmuş bir bütçe disiplini mekanizması. Geçici bütçe serbestisi maddesi ile ekonomik krizler, büyük savaşlar veya pandemiler gibi olağanüstü durumlarda SGP, geçici süreliğine askıya alınıyor.

Ek kaynaklar

b) Konsey tarafından Komisyon'a, AB genelinde savunmaya ayrılacak ek finansman kaynaklarının önerilmesi çağrısında bulundu. Üye devletler arasında ayrımcılık yapmama ve eşit muamele ilkeleri doğrultusunda yeni teşvikler sunulması istendi.

c) Komisyon'un AB bütçesiyle hazırlanacak yaklaşık 150 milyar euroluk (yaklaşık 5,8 trilyon TL) kredi önerisi not edildi ve Konsey'in 'acil' incelemesine sunuldu.

d) Avrupa Yatırım Bankası'nın (EIB), güvenlik ve savunmaya yönelik desteği arttırma planları "memnuniyetle" karşılanırken, Banka'ya mevcut kredi uygulamalarını gözden geçirmesi çağrısı yapıldı.

e) Savunma sanayisi için özel finansmanın harekete geçirilmesinin önemi vurgulandı ve Komisyon'dan, yatırımcıların teşvik edileceği modelleri değerlendirmesi talebinde bulunuldu.

Doğu sınırlarına özel önem

f) Ukrayna'da dördüncü yılına giren savaştan çıkarılan dersler doğrultusunda, AB düzeyinde öncelikli eylem alanları olarak hava ve füze savunması, topçu sistemleri, hassas vuruş yetenekleri, füze ve mühimmat, insansız hava araçları (İHA) ve anti-İHA sistemleri, uzay ve kritik altyapının korunması, askeri hareketlilik, siber güvenlik, yapay zeka ve elektronik harp gibi konular belirlendi.

g) AB'nin tüm kara, hava ve deniz sınırlarının savunulmasının önemine dikkat çekilirken, Rusya ve Belarus'tan gelen tehditlere karşı doğu sınırlarına özel önem verilmesi gerektiği belirtildi.

h) AB'nin diğer sınırlarındaki tehditlerin de eşit derecede öneme sahip olduğu vurgulandı.

i) Taleplerin, gereksinimlerin sistematik bir şekilde birleştirilmesi ve uyumlu hale getirilmesi, ortak tedarik süreçlerinin hızlandırılması, savunma sanayisinde ortak iş birliklerine girişilmesinin altı çizildi.

j) Avrupa Savunma Ajansı'nın (European Defence Agency - EDA), Avrupa Komisyonu ve üye devletlerle süreci gözden geçirmesi istendi.

k) Avrupa Savunma Sanayii Programı (European Defence Industry Programme - EDIP) müzakerelerinin hızla tamamlanması için yasa koyuculara çağrıda bulunuldu.

2025 yılında yasalaşması istenen EDIP kapsamında Avrupa Komisyonu, yeni savunma fonları tahsis etmeyi planlıyor. Bu girişimle Avrupa'nın savunma sanayisini daha bağımsız, rekabetçi ve güçlü hale getirilmesi amaçlanıyor.

l) Avrupa Savunma Fonu (EDF - European Defence Fund) aracılığıyla AR-GE faaliyetlerinin desteklenmeye devam edilmesine vurgu yapıldı.

Fon, AB'nin 2017 yılında önerdiği, 2021-2027 yıllarında 8 milyar euroluk (yaklaşık 314,2 milyar TL) bütçeyle uygulamaya koyduğu, savunma teknolojileri ve sanayisini güçlendirmek amacıyla oluşturduğu bir finansman programı.

m) Savunma sanayisinde yasal ve idari engellerin hızla kaldırılması için bürokrasinin hafifletilmesi talep edildi. Bu doğrultuda Komisyon'a ve ülkelere, savunmaya özel esneklik sağlayacak bir paketin sunulması çağrısında bulunuldu.

Ayrıca, AB üyesi olmayan fakat benzer görüşteki ortaklarla iş birliğinin güçlendirilmesi istendi.

Avrupa Konseyi, aynı gündemle Mart ayının ilerleyen günlerinde ve Haziran 2025'te tekrar toplanacak.