Κύπρος: Στη δημοσιότητα οι εκθέσεις για τη φονική πυρκαγιά

Στη δημοσιότητα έδωσε η κυβέρνηση της Κύπρου τις εκθέσεις που υπέβαλαν στην Προεδρία οι αρμόδιες Υπηρεσίες για την καταστροφική πυρκαγιά που ξέσπασε στην Επαρχία Λεμεσού στις 23 Ιουλίου.

Σε γραπτή δήλωσή του ο πρόεδρος Νίκος Χριστοδουλίδης σημείωσε πως η δημοσιοποίηση των τεσσάρων εκθέσεων αποτελεί εκπλήρωση της υπόσχεσης που είχε δώσει στους πολίτες και γίνεται στο πλαίσιο της διαφάνειας και της λογοδοσίας.

Γνωστοποίησε επίσης ότι ζήτησε από τις ΗΠΑ τη συνδρομή των αρμοδίων αμερικανικών Αρχών για διερεύνηση και αξιολόγηση της διαχείρισης των πρόσφατων πυρκαγιών.

«Η Αμερικανική Κυβέρνηση ανταποκρίθηκε στο αίτημά μου και αποστέλλει αμέσως στην Κύπρο, σε πρώτη φάση, δεκαμελή ομάδα εμπειρογνωμόνων με ειδικότητα και εμπειρία στη διερεύνηση παρόμοιων καταστροφών στις ΗΠΑ και διεθνώς. Μετά το πέρας της αποστολής τους, θα μου υποβάλουν σχετική έκθεση», τόνισε.

Τι περιέχουν οι εκθέσεις

Τα κείμενα που δόθηκαν στη δημοσιότητα είναι οι εκθέσεις της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, του Τμήματος Δασών, της Αστυνομίας και της Πολιτικής Άμυνας.

Πυροσβεστική

Η Πυροσβεστική αναφέρει, μεταξύ άλλων, πως υπήρχαν αντιξοότητες στις επιχειρήσεις στη Λεμεσό, με πιο σημαντική ίσως ότι παράλληλα έπρεπε να αντιμετωπιστεί πυρκαγιά στην Πάφο. Με αυτό το δεδομένο, σημειώνει πως «έγινε η καλύτερη δυνατή αξιοποίηση τόσο των πτητικών μέσων όσο και των επίγειων δυνάμεων πυρόσβεσης».

Σημειώνει επίσης πως στην περιοχή δημιουργήθηκε εξαιρετικά μεγάλο θερμικό φορτίο και τονίζει ότι «ξεκάθαρα» δεν είχαν γίνει οι απαραίτητες ενέργειες για να καθαριστούν τα ξερόχορτα.

Η έκθεση περιλαμβάνει επίσης συγκεκριμένες προτάσεις όπως η ενίσχυση του προσωπικού, η τοποθέτηση Πυροσβεστικών Φωλιών και ο καθαρισμός των ξηρών χόρτων.

Τμήμα Δασών

Στα συμπεράσματα της έκθεσης του Τμήματος Δασών, αναφέρεται πως στην περιοχή υπήρχαν εξαιρετικά αντίξοες πυρομετεωρολογικές συνθήκες και η πυρκαγιά εκτιμάται ότι έκαιγε 8 ως 10 τ.χλμ ανά ώρα για τις πρώτες δέκα ώρες.

Το Τμήμα θεωρεί ότι έφερε εις πέρας την αποστολή που του ανατέθηκε και επισημαίνει ορισμένες αδυναμίες που μπορούν να διορθωθούν και μια σειρά από μέτρα θωράκισης απέναντι στις πυρκαγιές.

Αστυνομία

Η Αστυνομία περιγράφει στην έκθεσή της λεπτομέρειες σχετικά με 4 τραυματίες των πυρκαγιών αλλά και για τα δύο θύματα, και επισημαίνει πως το ΤΑΕ Λεμεσού διερευνά το περιστατικό ως υπόθεση αφύσικου θανάτου.

Αναφέρει πως έλαβε όλα τα αναγκαία μέτρα όπως αποκλεισμούς δρόμων, προστασία πολιτών και εκκενώσεις οικισμών και προτείνει, επιγραμματικά, τρία πράγματα: Να μην επιτρέπεται η πρόσβαση τρίτων στον προωθημένο Σταθμό Διοίκησης, η ενημέρωση να γίνεται από μόνο έναν εκπρόσωπο Τύπου, και να αναθεωρηθεί το ειδικό σχέδιο ΠΥΡΣΟΣ.

Πολιτική Άμυνα

Όσον αφορά την Πολιτική Άμυνα, η έκθεσή της περιέχει ένα αναλυτικό ιστορικό ενεργειών και το χρονικό των εκκενώσεων. Υπογραμμίζονται οι περιπτώσεις όπου το προσωπικό συνάντησε ιδιαίτερες δυσκολίες και συγκεκριμένες αδυναμίες στο σχεδιο ΠΟΛΥΒΙΟΣ που θεωρεί πως πρέπει να αντιμετωπιστούν.

Γίνεται επίσης αναφορά στην ενεργοποίηση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας και την ανταπόκριση κρατών - μελών. Αναφορικά με το RescEU, σημειώνεται πως η Κύπρος έχει επανειλημμένα εκφράσει ενδιαφέρον συμμετοχής, όμως για τους σκοπούς του προγράμματος θεωρείται απομακρυσμένη και συνεπώς δεν έχει υπάρξει θετική κατάληξη.

Δημοσιονομικό Συμβούλιο: «Σε σημείο κρίσης η Κύπρο - Δαπάνες άνω των 3 δις από μελλοντικές καταστροφές λόγω της κλιματικής κρίσης»

Σαφείς προειδοποιήσεις για την ανετοιμότητα της Κύπρου να ανταποκριθεί στους φυσικούς κινδύνους που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή απευθύνει το Δημοσιονομικό Συμβούλιο στην Ενδιάμεση Έκθεση που δόθηκε στη δημοσιότητα χθες και με αφορμή τη μεγάλη πυρκαγιά στην Ορεινή Λεμεσό.

«Επαναλαμβάνουμε πως, με την επιδείνωση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, αλλά και την αύξηση των απωλειών λόγω ακραίων περιβαλλοντικών εξελίξεων, η χώρα ενδεχομένως φτάσει σε σημείο κρίσης, το οποίο θα υποχρεώσει την εκτελεστική εξουσία σε υψηλές δαπάνες που ενδέχεται να ξεπεράσουν τα €3,4 δισ. τα επόμενα χρόνια, κάτι που πρέπει να αποτελεί σοβαρή πηγή ανησυχίας».

Παρά το γεγονός ότι τα δραματικά γεγονότα στην Ορεινή Λεμεσό εκτυλίχθηκαν «μεταξύ της σύνταξης και της έγκρισης της παρούσας έκθεσης» και ως εκ τούτου «εκτενής ανάλυση των επιπτώσεων δεν είναι δυνατή», το Συμβούλιο καταγράφει σειρά ουσιαστικών διαπιστώσεων και εισηγήσεων για την ενσωμάτωση των φυσικών καταστροφών στον δημοσιονομικό σχεδιασμό.

Ελλειπείς υποδομές και κενά προετοιμασίας

Το Δημοσιονομικό Συμβούλιο δηλώνει ότι «διατηρεί την όλο και πιο έντονη ανησυχία του σε σχέση με τις αναδυόμενες ανάγκες για ενίσχυση υποδομών και προετοιμασία για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, και δη του φυσικού κινδύνου». Οι σχετικές δαπάνες, τονίζεται, «δεν μπορούν να θεωρούνται ως απρόβλεπτες», καθώς οι τάσεις είναι «καλά καταγεγραμμένες από σειρά φορέων, περιλαμβανομένης και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας».

«Τα φαινόμενα ακραίων φυσικών καταστροφών αναμένεται πως θα επιδεινωθούν, τόσο σε συχνότητα όσο και σε σοβαρότητα τα επόμενα χρόνια. Η προετοιμασία για την πιθανή αυτή εξέλιξη είναι ήδη σε καθυστέρηση».

Ανάγκη ενσωμάτωσης στους προϋπολογισμούς

Το Συμβούλιο προειδοποιεί ότι οι δαπάνες για την άμβλυνση του φυσικού ρίσκου ενδέχεται να επηρεάσουν σημαντικά «τόσο τη δημοσιονομική Τροχιά Δαπανών, όσο και τους Μεσοπρόθεσμους σχεδιασμούς, όπως αυτοί υπόκεινται στους νέους Κανόνες Οικονομικής Διακυβέρνησης, αν η Δημοκρατία συνεχίσει να μην τους συμπεριλαμβάνει στα δημοσιονομικά της πλάνα».

Αν και το επιπλέον κόστος από την πυρκαγιά στην Ορεινή Λεμεσό μπορεί να θεωρηθεί «απρόβλεπτη συγκυρία» κάτω από τους νέους ευρωπαϊκούς κανόνες, το Συμβούλιο τονίζει ότι:

«Με βάση το μέσο κόστος φυσικών καταστροφών την τελευταία δεκαετία, θα πρέπει να υιοθετηθεί συγκεκριμένη πρόβλεψη στους ετήσιους Προϋπολογισμούς και στα Μεσοπρόθεσμα Δημοσιονομικά Πλαίσια (ΜΔΠ)».

Δείκτες ρίσκου και θεσμικές αδυναμίες

Το Συμβούλιο κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για τον δείκτη προστασίας από φυσικές καταστροφές αναφέροντας ότι «ο δείκτης προστασίας από τον φυσικό κίνδυνο που προκύπτει από την κλιματική αλλαγή είναι ιδιαίτερα χαμηλός για την Κύπρο».

Επίσης, καθυστέρηση στη συμπερίληψη σχετικών δαπανών «αυξάνει το απόθεμα ρίσκου και το συνολικό τελικό κόστος».

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η αναφορά πως το τραπεζικό κόστος ρίσκου επηρεάζει περίπου «20% των χαρτοφυλακίων», περιορίζοντας την πρόσβαση δανειοληπτών σε χρηματοδότηση, κάτι που επαναφέρει τη συζήτηση γύρω από το περιβαλλοντικό ρίσκο ενώ σχετικά σημειώνει ότι η ασφαλιστική κάλυψη για φυσικές καταστροφές χαρακτηρίζεται «ανεπαρκής» και ζητείται η ενίσχυσή της με «κανονιστικές ρυθμίσεις».

Συστάσεις και εισηγήσεις

Μεταξύ των βασικότερων εισηγήσεων του Δημοσιονομικού Συμβουλίου προς την κυβέρνηση, περιλαμβάνονται τα εξής:

(α) Να αποφεύγονται οι αποφάσεις πολιτικής, επίσημες ανακοινώσεις ή άλλες δεσμεύσεις οι οποίες συνεπάγονται σημαντικές δαπάνες κατά το χρονικό διάστημα μεταξύ της υποβολής του ετήσιου Προϋπολογισμού και ΜΔΠ στη Βουλή των Αντιπροσώπων, και της τελικής του ψήφισης, καθώς δημιουργούν τετελεσμένα εκτός Π/Υ και αυξάνουν τον κίνδυνο εκτροχιασμού δαπανών.

(β) Να ακολουθηθεί πολιτική μείωσης (ή τουλάχιστον συγκράτησης) των ανελαστικών δαπανών, με δεδηλωμένο στόχο να αποτελούν συγκεκριμένο ποσοστό των συνολικών δαπανών της Γενικής Κυβέρνησης. Η συγκράτησή τους θα δημιουργήσει χώρο στον Π/Υ για τη λήψη μέτρων αν παραστεί ανάγκη και θα επιτρέψει στη Δημοκρατία να τηρήσει αντικυκλική δημοσιονομική πολιτική.

(γ) Να διατηρηθεί η σημερινή αυστηρή στάση έναντι Συμπληρωματικών Προϋπολογισμών, οι οποίοι αποτελούν διαχρονική αδυναμία των Δημοσίων Οικονομικών και οι οποίοι καθίστανται ακόμα πιο προβληματικοί μετά την εισαγωγή των ΚΟΔ.

(δ) Να αρχίσει άμεσα διάλογος σε τεχνοκρατικό επίπεδο με την Κομισιόν με σκοπό τον αποκλεισμό ορισμένων από τις μεγάλες δαπάνες από την εκτίμηση των ΚΠΔ όπως αυτές ορίζονται στους νέους ΚΟΔ (π.χ. ΔΕΦΑ-ΕΤΥΦΑ, ΚΕΔΙΠΕΣ, περιλαμβανομένου και του ενδεχόμενου αποχαρακτηρισμού τους ως μέρος της «Γενικής Κυβέρνησης»), καθώς και για την διασαφήνιση του λογιστικού και στατιστικού χειρισμού των δαπανών που συνεχίζονται σε βάθος χρόνου (π.χ. ΚΕΔΙΠΕΣ, Ταμείο Αλληλεγγύης).

Αναλυτικά η έκθεση του Δημοσιονομικού Συμβουλίου