Ιστορική ειρηνευτική συμφωνία Αρμενίας – Αζερμπαϊτζάν στην Ουάσινγκτον με την παρουσία Τραμπ

Οι ηγέτες της Αρμενίας, Νικόλ Πασινιάν, και του Αζερμπαϊτζάν, Ιλχάμ Αλίγιεφ, υπέγραψαν την Παρασκευή στην Ουάσινγκτον ιστορική συμφωνία ειρήνης, παρουσία του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, έπειτα από σχεδόν τέσσερις δεκαετίες αιματηρής σύγκρουσης για το Ναγκόρνο-Καραμπάχ.

«Σήμερα εγκαθιδρύουμε την ειρήνη στον Νότιο Καύκασο», δήλωσε ο Αλίγιεφ. «Σήμερα γράφουμε μια νέα, μεγάλη ιστορία». Από την πλευρά του, ο Πασινιάν τόνισε ότι η συμφωνία «ανοίγει ένα κεφάλαιο ειρήνης», θέτοντας τα θεμέλια «για μια καλύτερη ιστορία από αυτήν που είχαμε στο παρελθόν».

Ο Τραμπ, μιλώντας σε κοινή συνέντευξη Τύπου, επεσήμανε: «Οι χώρες της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν δεσμεύονται να τερματίσουν για πάντα τις εχθροπραξίες. Υπέφεραν πολύ για τόσα χρόνια. Πολλοί προσπάθησαν να βρουν λύση – η Ευρωπαϊκή Ένωση, οι Ρώσοι – αλλά ποτέ δεν τα κατάφεραν. Με αυτήν τη συμφωνία, πετύχαμε να φέρουμε την ειρήνη».

Η εξέλιξη αυτή ήρθε έναν χρόνο μετά την αστραπιαία στρατιωτική επιχείρηση του Αζερμπαϊτζάν, τον Σεπτέμβριο του 2023, με την οποία το Μπακού ανέκτησε πλήρως τον έλεγχο της περιοχής. Έκτοτε, οι δύο πλευρές έκαναν σταθερά βήματα προς την ομαλοποίηση των σχέσεών τους.

«Διάδρομος Τραμπ» για τη διεθνή ειρήνη και ευημερία

Στο πλαίσιο της συμφωνίας, οι δύο χώρες αποφάσισαν τη δημιουργία ενός σημαντικού διαμετακομιστικού διαδρόμου, που θα ονομαστεί «Διάδρομος Τραμπ για τη Διεθνή Ειρήνη και Ευημερία». Ο διάδρομος αυτός θα συνδέει το Αζερμπαϊτζάν με την αυτόνομη δημοκρατία του Ναχιτσεβάν, η οποία συνορεύει με την Τουρκία, μέσω αρμενικού εδάφους.

Η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου, Άννα Κέλι, δήλωσε ότι ο νέος διάδρομος θα «επιτρέπει την απρόσκοπτη συνδεσιμότητα μεταξύ των δύο χωρών, με σεβασμό στην κυριαρχία, την εδαφική ακεραιότητα και τον λαό της Αρμενίας».

Για το Μπακού, ο διάδρομος σημαίνει άμεση χερσαία σύνδεση με το Ναχιτσεβάν, ενίσχυση δεσμών με την Τουρκία και εδραίωση των μεταπολεμικών κερδών μέσω «διπλωματίας υποδομών». Παράλληλα, ενισχύει τη θέση του Αζερμπαϊτζάν ως κομβικού κέντρου μεταφορών και logistics σε παγκόσμιο επίπεδο.

Για το Γερεβάν, η συμφωνία προσφέρει ευκαιρίες ένταξης σε ευρύτερα εμπορικά δίκτυα, διαφοροποίηση της οικονομίας και προσέλκυση ξένων επενδύσεων, ενώ συμβάλλει στη σταδιακή ομαλοποίηση των σχέσεων με τους γείτονές του.

Ο διάδρομος θα λειτουργεί βάσει της αρμενικής νομοθεσίας, ενώ οι ΗΠΑ θα μισθώσουν τη γη σε κοινοπραξία για την ανάπτυξη και διαχείρισή του.

Ψυχρές σχέσεις με τη Μόσχα και στροφή στη Δύση

Η υπογραφή της συμφωνίας στην Ουάσινγκτον, με την παρουσία του Τραμπ, στέλνει σαφές μήνυμα στη Μόσχα ότι το Γερεβάν και το Μπακού επιλέγουν να χαράξουν την πορεία τους χωρίς τρίτους μεσολαβητές, στρέφοντας παράλληλα το βλέμμα τους προς τη Δύση.

Η Ρωσία έχει επιχειρήσει επανειλημμένα να αποκαταστήσει τις σχέσεις της με τις δύο χώρες, αλλά το τελευταίο διάστημα έχει καταφύγει σε εκστρατείες παραπληροφόρησης κατά του Πασινιάν, κατηγορώντας τον ακόμη και για «ξεπούλημα» της αρμενικής κυριαρχίας για προσωπικά οφέλη.

Οι σχέσεις Μπακού – Μόσχας δέχθηκαν καίριο πλήγμα μετά τη συντριβή αεροσκάφους της Azerbaijan Airlines στο Καζακστάν, τον Δεκέμβριο, που κόστισε τη ζωή σε 38 από τους 67 επιβαίνοντες. Έρευνα, που αποκάλυψε το Euronews, έδειξε ότι το αεροπλάνο δέχθηκε πυρά από τη ρωσική αεράμυνα κοντά στο Γκρόζνι και κατέστη ανεξέλεγκτο λόγω ηλεκτρονικού πολέμου.

Ο Αλίγιεφ έχει ανακοινώσει ότι η χώρα του θα κινηθεί νομικά κατά της Ρωσίας, ακόμη κι αν χρειαστούν χρόνια για να αποδοθεί δικαιοσύνη.

Νέα ένταση και συλλήψεις

Τον περασμένο μήνα, οι αζερικές αρχές συνέλαβαν τον εκτελεστικό διευθυντή και την αρχισυντάκτρια του ρωσικού κρατικού πρακτορείου Sputnik στο Αζερμπαϊτζάν, ως αντίδραση στις εφόδους της ρωσικής FSB σε μέλη της αζερικής κοινότητας στο Εκατερίνμπουργκ.

Κατά την επιχείρηση, δύο άνθρωποι σκοτώθηκαν και πενήντα συνελήφθησαν.

Παρά τις γεωπολιτικές προκλήσεις, η συμφωνία Πασινιάν – Αλίγιεφ αποτελεί ορόσημο για την περιοχή, με την Ουάσινγκτον να φιλοδοξεί να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο στην ειρηνική ανάπτυξη του Νότιου Καυκάσου.