Πυρηνικά Ιράν: «Προθεσμία 30 ημερών» για διπλωματική λύση

Οι δυτικές χώρες έχουν πλέον 30 ημέρες περιθώριο για την εξεύρεση διπλωματικής λύσης στην κρίση με το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, δήλωσε η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Κάγια Κάλας.

"Μπαίνουμε σε μια νέα φάση 30 ημερών (...) την οποία οφείλουμε πραγματικά να χρησιμοποιήσουμε για να βρεθούν διπλωματικές λύσεις", δήλωσε πριν από την έναρξη συνόδου της ΕΕ στην Κοπεγχάγη, την επομένη της απόφασης που έλαβαν οι Ευρωπαίοι να ενεργοποιήσουν τον μηχανισμό που προβλέπει επαναφορά σε διάστημα ενός μήνα των διεθνών κυρώσεων κατά του Ιράν.

Το αίτημα αυτό αναμένεται να εξεταστεί από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.

Η συνεδρίαση ζητήθηκε από τη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, αφού οι δύο χώρες, μαζί με τη Γερμανία, κυκλοφόρησαν στις 28 Αυγούστου επιστολή με την οποία ενημέρωσαν το Συμβούλιο ότι θεωρούν το Ιράν σε «ουσιαστική μη συμμόρφωση» με τις δεσμεύσεις του στο πλαίσιο του Κοινού Ολοκληρωμένου Σχεδίου Δράσης (JCPOA) για το πυρηνικό του πρόγραμμα, ενεργοποιώντας έτσι τον μηχανισμό «snapback» για την επαναφορά των κυρώσεων του ΟΗΕ κατά της χώρας (S/2025/538).

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία υποστηρίζει την JCPOA, συμμετείχε σε συνομιλίες μεταξύ των τριών ευρωπαϊκών χωρών και του Ιράν, συμπεριλαμβανομένων των συνομιλιών της Γενεύης, των οποίων η τελευταία σύνοδος κορυφής πραγματοποιήθηκε αυτήν την εβδομάδα.

Λίγες ώρες μετά την ενεργοποίηση του μηχανισμού ενεργοποίησης από τρεις ευρωπαϊκές χώρες, ο υπουργός Εξωτερικών του Ιράν Αμπάς Αράκτσι δήλωσε σε επιστολή του προς την Κάγια Κάλας ότι το Ιράν είναι έτοιμο να ξαναρχίσει τις πυρηνικές συνομιλίες, υπό την προϋπόθεση ότι η Δύση θα δείξει ευαισθησία και σοβαρότητα.

Στην επιστολή τους οι Ε3 (Γαλλία-Γερμανία, Ην. Βασίλειο) στις 28 Αυγούστου, υποστήριξαν ότι στηρίχθηκαν σε «σαφή αποδεικτικά στοιχεία» για τη μη συμμόρφωση του Ιράν, όπως αποθέματα εμπλουτισμένου ουρανίου άνω των 8.400 κιλών (40 φορές το όριο), εκατοντάδες κιλά εμπλουτισμένα έως 60% χωρίς καταγραφή, λειτουργία χιλιάδων προηγμένων φυγοκεντρητών, εμπλουτισμός σε απαγορευμένες εγκαταστάσεις και περιορισμός της εποπτείας του ΔΟΑΕ.

Οι E3 ανέφεραν ότι πρόσφεραν στο Ιράν προσωρινή παράταση του Ψηφίσματος 2231, αν επανέφερε την πρόσβαση του ΔΟΑΕ, λογοδοτούσε για το ουράνιο και ξανάρχιζε διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ. Επειδή, σύμφωνα με πληροφορίες, το Ιράν δεν ανταποκρίθηκε, ενεργοποίησαν τον μηχανισμό snapback, σημειώνοντας ότι η κίνηση δεν αποκλείει τη διπλωματία. Παράλληλα, ο Αμερικανός ΥΠΕΞ Μάρκο Ρούμπιο στήριξε την απόφαση των E3, δηλώνοντας ότι οι ΗΠΑ παραμένουν διαθέσιμες για άμεσο διάλογο.

Στο πλευρό της Τεχεράνης Κίνα και Ρωσία

Κίνα και η Ρωσία έχουν προτείνει σχέδιο Ψηφίσματος που αποφασίζει την εξάμηνη παράταση, έως τις 18 Απριλίου 2026, της δεκαετούς ισχύος της JCPOA και του Ψηφίσματος 2231 (ψηφίστηκε στις 20 Ιουλίου 2015), τα οποία λήγουν κανονικά στις 18 Οκτωβρίου. Αν και το σχέδιο κειμένου κυκλοφόρησε, η ημερομηνία της ψηφοφορίας δεν έχει ακόμη προγραμματιστεί.

Σημειώνεται ότι το σχέδιο Ψηφίσματος που συνέταξαν Ρωσία και Κίνα δεν απαιτεί καμία παραχώρηση από το Ιράν.

Η Ρωσία προειδοποίησε σήμερα για «ανεπανόρθωτες συνέπειες» στην περίπτωση εκ νέου επιβολής διεθνών κυρώσεων σε βάρος του Ιράν για το πυρηνικό του πρόγραμμα, ενώ η Κίνα έκρινε αντιπαραγωγική την ενεργοποίηση από τη Γερμανία, τη Γαλλία και τη Βρετανία μηχανισμού στον ΟΗΕ που θα μπορούσε να επαναφέρει τις διεθνείς κυρώσεις σε βάρος του Ιράν εντός 30 ημερών.

«Τους καλούμε επίμονα να επιστρέψουν στη λογική και να αναθεωρήσουν τις εσφαλμένες αποφάσεις τους προτού αυτές οδηγήσουν σε ανεπανόρθωτες συνέπειες και σε μια νέα τραγωδία», σημείωσε σε ανακοίνωσή του το υπουργείο Εξωτερικών της Ρωσίας.

Η Κίνα έκρινε από την πλευρά της σήμερα αντιπαραγωγική την ενεργοποίηση του μηχανισμού αυτού από τη Γερμανία, τη Γαλλία και τη Βρετανία.

Η ενεργοποίηση της διαδικασίας αυτής «δεν είναι παραγωγική, θα βλάψει τη διαδικασία πολιτικής και διπλωματικής ρύθμισης του ιρανικού πυρηνικού ζητήματος», σημείωσε σε δηλώσεις που έκανε σε δημοσιογράφους ο εκπρόσωπος του κινεζικού υπουργείου Εξωτερικών Γκούο Τζιακούν.

Το ιρανικό πυρηνικό ζήτημα βρίσκεται «σε σημείο καμπής», υπογράμμισε.

«Η Κίνα κρίνει πως ό,τι κάνει το Συμβούλιο Ασφαλείας σε αυτό το στάδιο θα πρέπει να προωθεί την επανάληψη του διαλόγου και των διαπραγματεύσεων κι όχι να δημιουργεί νέα αντιπαράθεση που θα οδηγούσε σε επιδείνωση, ακόμη και κλιμάκωση της κατάστασης», τόνισε καταλήγοντας ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών της Κίνας.

Η Τεχεράνη απορρίπτει τη νομιμότητα της ενέργειας των Ε3 με την ενεργοποίηση του Μηχανισμού "snapback", υποστηρίζοντας ότι οι E3 έχασαν την ιδιότητα συμμετεχόντων λόγω παραβίασης δεσμεύσεων. Προειδοποίησε επίσης ότι η ενεργοποίηση του "snapback" μπορεί να την οδηγήσει σε αποχώρηση από την Συνθήκη για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών όπλων (NPT).

Οι δυτικές χώρες υποψιάζονται ότι το Ιράν προσπαθεί να αποκτήσει ατομικά όπλα. Η Τεχεράνη αρνήθηκε την κατηγορία και επιμένει στο δικαίωμά της να αναπτύξει ένα ειρηνικό πυρηνικό πρόγραμμα.