Οι στρατιωτικές δυνάμεις των κρατών της ΕΕ σε αριθμούς: Στην κορυφή η Ελλάδα, ουραγός η Γερμανία

Σε δέκα ευρωπαϊκές χώρες, η στρατιωτική θητεία είναι υποχρεωτική. Άλλες επιμένουν στην εθελοντική θητεία. Μια κοινή ευρωπαϊκή στρατιωτική δύναμη ωστόσο, όπως προαναγγέλθηκε πρόσφατα από την πρόεδρο της Κομισιόν, φαίνεται μακρινό όνειρο.

"Αυτά είναι πράγματα που δεν συζητάς πριν καθίσεις στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με μέρη που έχουν κάτι να πουν", σχολίασε ο Γερμανός υπουργός Άμυνας Μπόρις Πιστόριους σχετικά με την πρωτοβουλία της Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν.

Η πρόεδρος της Κομισιόν είχε δηλώσει στην εφημερίδα Financial Times ότι η ΕΕ επεξεργάζεται συγκεκριμένα σχέδια για την ανάπτυξη ευρωπαϊκών στρατευμάτων στην Ουκρανία. Θα αποτελούσαν μέρος των εγγυήσεων ασφαλείας σε περίπτωση που η Ρωσία συμφωνούσε σε κατάπαυση του πυρός ή κατέληγε σε ειρηνευτική συμφωνία με την Ουκρανία.

Ωστόσο, ο Πιστόριους απορρίπτει κάθε τέτοιο σενάριο, καθώς η ΕΕ "δεν έχει καμία απολύτως εξουσία ή αρμοδιότητα όταν πρόκειται για την ανάπτυξη στρατευμάτων, ανεξάρτητα από το για ποιον σκοπό ή που", όπως τόνισε χαρακτηριστικά.

Πόσο ετοιμοπόλεμες είναι οι ένοπλες δυνάμεις στις χώρες της ΕΕ;

Η γερμανική κυβέρνηση πέρασε πρόσφατα στο υπουργικό συμβούλιο σχέδιο νόμου για τη μεταρρύθμιση της στρατιωτικής θητείας. Αν και θα παραμείνει εν μέρει εθελοντική, τα νέα κίνητρα εκτιμάται ότι θα προσελκύσουν σημαντικά μεγαλύτερο αριθμό στρατεύσιμων.

Συγκριτικά, η Γερμανία, μαζί με τη Σουηδία, την Ουγγαρία, το Βέλγιο και το Λουξεμβούργο, είναι σήμερα ουραγός όσον αφορά τον αριθμό των μελών των ενόπλων δυνάμεων. Σε σύγκριση με τον ενεργό πληθυσμό, λιγότερο από το 0,35% απασχολείται στην Bundeswehr, παρόλο που το προσωπικό συνολικά ξεπερνάει τις 185.000.

Με περίπου 110.000 στρατιώτες σε έναν ενεργό πληθυσμό 6,5 εκατομμυρίων, η Ελλάδα διαθέτει μακράν τον μεγαλύτερο αναλογικά στρατό στην Ευρώπη. Πρόκειται για ποσοστό 1,7% του ενεργού πληθυσμού στην Ελλάδα, που βρίσκεται πάντα σε ετοιμότητα λόγω της απειλής από την ανατολή.

Ακολουθούν η Λιθουανία, η Πολωνία, η Φινλανδία, η Εσθονία και η Λετονία. Οι ευρωπαϊκές χώρες στην ανατολική πτέρυγα -ιδιαίτερα οι χώρες της Βαλτικής- έχουν αυξήσει την στρατιωτική τους ετοιμότητα τα τελευταία χρόνια. Τέλος, η λιθουανική ταξιαρχία του ΝΑΤΟ προορίζεται να παράσχει πρόσθετη ασφάλεια.

Μεταρρυθμίσεις στη στρατιωτική θητεία όχι μόνο στη Γερμανία

Η Γερμανία δεν είναι η μόνη που προχωράει σε μεταρρυθμίσεις αναφορικά με τη στρατιωτική θητεία - το Βέλγιο, η Πολωνία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλία έχουν επίσης πρόσφατα δείξει σημάδια επικείμενων αλλαγών.

Ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ είχε ήδη δρομολογήσει μια νέα πρόταση για "βραχυπρόθεσμη στρατιωτική θητεία" για τους 18χρονους τον Σεπτέμβριο του 2024. Σύμφωνα με την πρόταση, το 15 έως 20% των μελών της συγκεκριμένης ηλικιακής ομάδας θα έλεγαν «ναι» σε δωδεκάμηνη στρατιωτική θητεία και θα λάμβαναν εκπαιδευτικό επίδομα.

Ο Πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ, από την άλλη πλευρά, ανακοίνωσε την πρόθεσή του να εισαγάγει μια νέα μορφή στρατιωτικής θητείας στην Πολωνία τον Μάρτιο του 2025. Έθεσε ως στόχο τη στρατολόγηση 100.000 νεοσύλλεκτων ετησίως.

Ο υπουργός Άμυνας του Βελγίου Theo Francken τάσσεται υπέρ της εθελοντικής στρατιωτικής θητείας, με στόχο την πρόσληψη 500 επιπλέον εφέδρων το 2026 και 1.000 εφέδρων ετησίως από το 2027.

Υποχρεωτική στρατιωτική θητεία υπάρχει μόνο σε δέκα ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ των οποίων η Αυστρία, η Κύπρος, η Εσθονία, η Φινλανδία, η Ελλάδα, η Λετονία, η Λιθουανία, η Δανία, η Σουηδία και, από το 2025, η Κροατία.

Στη Δανία και τη Σουηδία, η στρατιωτική θητεία είναι υποχρεωτική και για τις γυναίκες. Σε πολλές από τις χώρες με υποχρεωτική στρατιωτική θητεία, ωστόσο, υπάρχουν επιλογές πολιτικής θητείας, η οργάνωση των οποίων ποικίλλει σε μεγάλο βαθμό.

Η Γερμανία ακολουθεί το σουηδικό μοντέλο

Ενώ στην Ελλάδα καλείται στα όπλα σχεδόν το 80% των νέων ανδρών, στη Σουηδία καλείται μόνο το 8% περίπου των ανδρών και των γυναικών.

Στη Σουηδία δεν καλείται ολόκληρη η ηλικιακή ομάδα, αλλά επιλέγονται τα κατάλληλα άτομα βάσει προεπιλογής. Η επιλογή πραγματοποιείται σε δύο στάδια: Πρώτον, όλοι οι 18χρονοι πολίτες συμπληρώνουν ένα ερωτηματολόγιο: Κατάσταση υγείας, σωματική ικανότητα, κίνητρα. Αυτό το ερωτηματολόγιο θα χρησιμοποιηθεί στο μέλλον και στη Γερμανία .

Με βάση τις απαντήσεις, 30.000 άτομα καλούνται για τεστ καταλληλότητας, δηλαδή περίπου το ένα τρίτο του συνόλου των 18χρονων. Αυτό περιλαμβάνει ιατρικά, σωματικά, ψυχολογικά και τεστ λογικής, καθώς και τεστ γνώσεων και προσωπικότητας. Απαιτείται επίσης ένα ορισμένο επίπεδο απολυτηρίου σχολείου.

Στο τέλος της διαδικασίας, περίπου 8.000 νέοι επιλέγονται από αυτή τη δεξαμενή για να υπηρετήσουν στο στρατό για τέσσερις έως έντεκα μήνες. Έτσι, ο συνολικός αριθμός των ενεργών επαγγελματιών στρατιωτών της Σουηδίας ανήλθε πέρυσι σε περίπου 23.100, σύμφωνα με εκτίμηση του ΝΑΤΟ.

Παρόλο που η Φινλανδία δεν διαθέτει ισχυρότερο αριθμητικά στρατό, είναι ψηλά στην κατάταξη αναλογικά με τον πληθυσμό. Η χώρα δεν ανέστειλε ποτέ την υποχρεωτική στρατιωτική θητεία, πράγμα που σημαίνει ότι διαθέτει μεγάλο αριθμό εφέδρων.

Ο ίδιος ο φινλανδικός στρατός αποτελείται μόνο από περίπου 30.800 επαγγελματίες στρατιώτες. Ωστόσο, με τη λεγόμενη "ολιστική προσέγγιση", οι αρχές μπορούν να κινητοποιήσουν σχεδόν 285.000 εφέδρους σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης.

Κάθε έφεδρος καλείται για ολιγοήμερη μετεκπαίδευση μέχρι την ηλικία των 60 ετών. Μπορούν επίσης να έχουν επανειλημμένα πρόσβαση σε ευκαιρίες περαιτέρω εκπαίδευσης, με περίπου 50.000 να ολοκληρώνουν ένα από αυτά τα προγράμματα κάθε χρόνο.

Ενώ υπάρχει μικρή υποστήριξη για μια κοινή ευρωπαϊκή δύναμη, οι αμυντικές δαπάνες στην Ευρώπη αυξάνονται και οι χώρες εξοπλίζονται έστω και μεμονωμένα. "Είμαστε πλέον όλοι στην ανατολική πλευρά, ανεξάρτητα από το αν ζείτε στο Λονδίνο ή στο Ταλίν", τόνισε την Τρίτη ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε.