Πυρηνικό πρόγραμμα Ιράν: Ευρωπαίοι αξιωματούχοι προειδοποιούν για ενεργοποίηση κυρώσεων

Ευρωπαίοι αξιωματούχοι προειδοποίησαν την Τεχεράνη την Τετάρτη ότι δεν έχει ακόμη λάβει τα αναγκαία μέτρα ώστε να αποτρέψει την εκ νέου επιβολή κυρώσεων του ΟΗΕ για το πυρηνικό της πρόγραμμα, υπογραμμίζοντας ότι ο χρόνος για μια διπλωματική λύση εξαντλείται.

Οι δηλώσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του γερμανικού Υπουργείου Εξωτερικών έγιναν μετά την τηλεδιάσκεψη που είχε το Ιράν με εκπροσώπους της Γαλλίας, της Γερμανίας και του Ηνωμένου Βασιλείου, καθώς και με την ύπατη εκπρόσωπο της ΕΕ, Κάγια Κάλας.

«Το παράθυρο για την εξεύρεση διπλωματικής λύσης στο ζήτημα του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος κλείνει πολύ γρήγορα», τόνισε η Κάλας, ζητώντας από την Τεχεράνη «πλήρη συνεργασία με τη Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας και άμεση πρόσβαση σε όλους τους πυρηνικούς χώρους».

Το Βερολίνο ανέφερε σε ανάρτηση στην πλατφόρμα Χ ότι το Ιράν «δεν έχει ακόμη προβεί στις λογικές και σαφείς ενέργειες που απαιτούνται» για να αποτραπεί η ενεργοποίηση του μηχανισμού «snapback» – της αυτόματης επαναφοράς των κυρώσεων του ΟΗΕ.

Αντίδραση της Τεχεράνης

Ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών, Αμπάς Αραγτσί, απέρριψε τις κινήσεις αυτές, υποστηρίζοντας ότι «η επαναφορά κυρώσεων στερείται οποιασδήποτε νομικής ή λογικής βάσης». Υπενθύμισε μάλιστα τη συμφωνία με τη Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας, με τη μεσολάβηση της Αιγύπτου, ώστε οι επιθεωρητές του ΟΗΕ να έχουν πρόσβαση σε όλους τους πυρηνικούς χώρους και να λάβουν αναφορά για το πού βρίσκονται όλα τα πυρηνικά υλικά του Ιράν.

Ωστόσο, παραμένει ασαφές πότε η Τεχεράνη θα υποβάλει αυτήν την αναφορά, ενώ ο Αραγτσί δεν παρουσίασε εναλλακτικά μέτρα που θα μπορούσαν να κατευνάσουν τις ανησυχίες της Ευρώπης.

Η σκιά της σύγκρουσης με το Ισραήλ

Η συζήτηση γύρω από το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα διεξάγεται σε ένα τεταμένο περιβάλλον, μετά τη 12ήμερη στρατιωτική σύγκρουση του Ιουνίου, όταν Ισραήλ και ΗΠΑ βομβάρδισαν ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις, θέτοντας εν αμφιβόλω την κατάσταση των αποθεμάτων ουρανίου της Τεχεράνης.

Ο μηχανισμός «snapback», που προβλέπεται από τη συμφωνία του 2015 για τα πυρηνικά του Ιράν (JCPOA), έχει σχεδιαστεί ώστε να μην μπορεί να εμποδιστεί από βέτο στο Συμβούλιο Ασφαλείας. Εάν δεν υπάρξει νέα απόφαση έως τα τέλη Σεπτεμβρίου, θα τεθεί σε ισχύ αυτόματα.

Η επαναφορά των κυρώσεων θα παγώσει ξανά τα ιρανικά περιουσιακά στοιχεία στο εξωτερικό, θα σταματήσει τις αγοραπωλησίες όπλων με την Τεχεράνη και θα επιβάλει περιορισμούς στην ανάπτυξη του βαλλιστικού προγράμματος της χώρας, επιβαρύνοντας περαιτέρω την ήδη πιεσμένη οικονομία.

Το μέλλον της συμφωνίας του 2015

Η αρχική συμφωνία (JCPOA) είχε εξασφαλίσει στην Τεχεράνη άρση των κυρώσεων με αντάλλαγμα περιορισμούς στο πυρηνικό της πρόγραμμα. Ωστόσο, ουσιαστικά κατέρρευσε μετά την αποχώρηση των Ηνωμένων Πολιτειών το 2018 από τον τότε πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος είχε χαρακτηρίσει τη συμφωνία «τη χειρότερη που διαπραγματεύτηκε ποτέ» και επανέφερε σκληρές κυρώσεις στο πλαίσιο της στρατηγικής «μέγιστης πίεσης».