Ρωσικές επιθέσεις στις ενεργειακές υποδομές: Πώς η νέα στρατηγική της Μόσχας βυθίζει στο σκοτάδι την Ουκρανία

Εκατομμύρια Ουκρανοί σε ολόκληρη τη χώρα προετοιμάζονται για έναν ακόμη χειμώνα με διακοπές ρεύματος, καθώς η Ρωσία εντείνει τις επιθέσεις της στο ενεργειακό δίκτυο της Ουκρανίας.

Η στρατηγική της Μόσχας παραμένει ίδια τα τελευταία χρόνια, ωστόσο φέτος, σύμφωνα με αναλυτές και αξιωματούχούς, έχει αλλάξει τακτική και πλέον στοχεύει συγκεκριμένες περιοχές καθώς και υποδομές φυσικού αερίου.

Σε ορισμένες περιοχές, κυρίως σε αυτές που βρίσκονται πιο κοντά στη γραμμή του μετώπου στα ανατολικά, έχει ξεκινήσει η "εποχή των γεννητριών", με εκατομμύρια νοικοκυριά να μένουν χωρίς ρεύμα και νερό για ώρες.

Οι Ουκρανοί καταφεύγουν σε οικιακές γεννήτριες, φορτίζουν πολυάριθμα power banks και αποθηκεύουν μπουκάλια με νερό στα μπάνια τους.

Οι επιθέσεις έχουν γίνει πιο αποτελεσματικές, καθώς η Ρωσία εκτοξεύει εκατοντάδες μη επανδρωμένα αεροσκάφη, ορισμένα εξοπλισμένα με κάμερες που βελτιώνουν τη στόχευση, υπερφαλαγγίζοντας την αεράμυνα της Ουκρανίας, ιδίως σε περιοχές όπου η προστασία είναι ασθενέστερη.

Οι συνέπειες αναδιαμορφώνουν ήδη την καθημερινή ζωή, ιδίως για όσους η ηλεκτρική ενέργεια είναι ζήτημα επιβίωσης.

Όπως η Zinaida Kot, η οποία υποβάλλεται σε αιμοκάθαρση εδώ και επτά χρόνια. Χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα, το μηχάνημα που την κρατά στη ζωή σταματά να λειτουργεί.

"Είναι άσχημο. Ανησυχούμε πραγματικά όταν δεν υπάρχει ηλεκτρικό ρεύμα", δήλωσε από το κρεβάτι του νοσοκομείου, συνδεδεμένη με ένα μηχάνημα αιμοκάθαρσης που τροφοδοτείται από μια γεννήτρια την οποία το προσωπικό χαρακτηρίζει "όχι αρκετά αξιόπιστη". "Αν δεν υπάρχει θεραπεία, θα πεθάνω", σημειώνει.

Μπλακ άουτ στη Σόσκα

Στις αρχές Οκτωβρίου, ρωσικό πλήγμα άφησε τη μικρή πόλη Shostka στη βόρεια Ουκρανία χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα, νερό ή φυσικό αέριο.

Η πόλη βρίσκεται μόλις 50 χιλιόμετρα από τη γραμμή του μετώπου στην περιφέρεια του Σούμι. Η παροχή φυσικού αερίου αποκαταστάθηκε αργότερα αλλά το ηλεκτρικό ρεύμα επέστρεψε πλέον μόνο για λίγες ώρες κάθε μέρα.

"Η κατάσταση είναι δύσκολη", δήλωσε ο Mykola Noha, δήμαρχος της Shostka. Το ηλεκτρικό ρεύμα και το νερό παρέχονται τώρα βάσει προγράμματος, είναι διαθέσιμα για λίγες ώρες κάθε μέρα".

"Και αυτό ανησυχεί πραγματικά τους κατοίκους, καθώς δεν μπορούμε να προβλέψουμε τις διακοπές ρεύματος. Φτιάχνουμε κάτι και καταστρέφεται ξανά. Αυτή είναι η κατάστασή μας".

Στη Shostka η ήχος που κυριαρχεί είναι το βουητό των γεννητριών. Τροφοδοτούν καφετέριες, καταστήματα, κατοικίες και νοσοκομεία. Σε όλη την πόλη, τα λεγόμενα "σημεία φόρτισης" προσφέρουν στους κατοίκους ένα μέρος για να φορτίζουν τις συσκευές τους και να ζεσταίνονται.

Οι πιο δύσκολες μέρες, λένε οι ντόπιοι, ήταν όταν δεν υπήρχε αέριο -δεν υπήρχε θέρμανση ή τρόπος για να μαγειρέψουν- και οι άνθρωποι έφτιαχναν γεύματα ανάβοντας φωτιές στους δρόμους.

Στο τοπικό νοσοκομείο, όπου όλες οι κουζίνες λειτουργούν με ρεύμα, το προσωπικό κατασκεύασε έναν απλό ξυλόφουρνο κατά τις πρώτες ημέρες της εισβολής της Ρωσίας το 2022, όταν η πόλη έφτασε μια ανάσα από το να πέσει σε ρωσικά χέρια.

Και τώρα συμβάλλει στη σίτιση τουλάχιστον 180 ασθενών, δήλωσε η Svitlana Zakotei, μια νοσοκόμα που επιβλέπει τα γεύματα των ασθενών.

Το νοσοκομείο πέρασε τρεις εβδομάδες λειτουργώντας με γεννήτριες, μια δαπανηρή γραμμή ζωής που καταναλώνει σχεδόν μισό τόνο καυσίμων την ημέρα και κοστίζει περίπου 250.000 γρίβνες (5.145 ευρώ) την εβδομάδα, δήλωσε ο επικεφαλής του νοσοκομείου, Oleh Shtohryn, όσο ένας τυπικός μηνιαίος λογαριασμός του ηλεκτρικού ρεύματος.

Το ηλεκτρικό ρεύμα παρέχεται με δελτίο. Στον θάλαμο αιμοκάθαρσης, τα φώτα παραμένουν χαμηλομένα, ώστε η ηλεκτρική ενέργεια να τροφοδοτεί τα μηχανήματα που κρατούν τους ασθενείς στη ζωή.

Μία από τις οκτώ μονάδες κάηκε εξαιτίας μπλακάουτ, μια απώλεια που το νοσοκομείο δεν είχε την πολυτέλεια να αποκαταστήσει άμεσα. Παρόλα αυτά, 23 ασθενείς υποβάλλονται καθημερινά για πολύωρη θεραπεία.

Η νέα στρατηγική της Ρωσίας

Η κρίση στη Shostka αντανακλά την αλλαγή στρατηγικής της Ρωσίας. Το 2022-2023, η Μόσχα εκτόξευσε κύματα πυραύλων και μη επανδρωμένων αεροσκαφών σε όλη τη χώρα για να αποσταθεροποιήσει το εθνικό δίκτυο της Ουκρανίας. Φέτος, ωστόσο, χτυπάει περιοχή προς περιοχή.

Το πρόσφατο μοτίβο δείχνει μαζικές επιθέσεις στις περιοχές Τσέρνιχιφ, Σούμι και Πολτάβα, ενώ το Χάρκοβο, η Οδησσός, το Μικόλαϊβ και το Ντνίπρο αντιμετωπίζουν λιγότερο συχνά αλλά εξακολουθούν να δέχονται τακτικά πλήγματα.

Την Τρίτη, το Τσέρνιχιφ και η ευρύτερη περιοχή έμειναν χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα μετά την επίθεση της Ρωσίας στο τοπικό ενεργειακό δίκτυο την προηγούμενη νύχτα, δήλωσαν τοπικοί αξιωματούχοι.

"Δεν είχαν καμία επιτυχία στο να πλήξουν την εθνική υποδομή, επειδή είναι πλέον πολύ καλύτερα προστατευμένη και οι φορείς εκμετάλλευσης γνωρίζουν πώς να αντιδράσουν", δήλωσε ο Oleksandr Kharchenko, διευθυντής του Κέντρου Ενεργειακών Ερευνών.

"Έτσι αποφάσισαν να αλλάξουν τακτική".

Οι περιοχές πρώτης γραμμής σε απόσταση περίπου 120 χιλιομέτρων από την πρώτη γραμμή είναι οι πιο ευάλωτες, είπε.

"Πρόκειται για επιθέσεις εναντίον αμάχων που δεν έχουν καμία σχέση με τον πόλεμο".

Και για τα ουκρανικά ενεργειακά συνεργεία, αυτό σημαίνει ότι πρέπει να επιδιορθώνουν ξανά και ξανά τις ίδιες γραμμές και σταθμούς.

"Αλλά είναι η δουλειά μας. Ποιος άλλος θα την έκανε; Κανείς άλλος", δήλωσε ο Bohdan Bilous, ηλεκτρολόγος τεχνικός. "Θέλω να είμαι αισιόδοξος και προετοιμασμένος για κάθε κατάσταση, αλλά η πραγματικότητα είναι εξαιρετικά σκληρή αυτή τη στιγμή".

Η Svitlana Kalysh, εκπρόσωπος της περιφερειακής εταιρείας ενέργειας στην περιφέρεια Σούμι, δήλωσε ότι η εγγύτητα στην πρώτη γραμμή καθιστά κάθε συνεργείο επισκευής στόχο.

"Γίνονται όλο και καλύτεροι στο να ξέρουν πώς να επιτίθενται", είπε για τους Ρώσους.

Εξήγησε ότι λόγω των επαναλαμβανόμενων επιθέσεων και της πολύπλοκης φύσης των ζημιών, υπάρχουν όλο και λιγότεροι τρόποι για τη μεταφορά και τη διανομή της ηλεκτρικής ενέργειας. Ωστόσο, πάντα βρίσκονταν λύσεις για την αποκατάσταση της ηλεκτροδότησης.

Προετοιμασία για το χειμώνα

Το τελευταίο χτύπημα στην περιοχή Τσέρνιχιφ, στις 4 Οκτωβρίου, ήταν πολύ πιο ακριβές και καταστροφικό.

Στην οροφή του κτιρίου του μετασχηματιστή του τοπικού σταθμού διανομής, είναι ορατή μια τρύπα κοντά στο κέντρο και μια άλλη στον τοίχο, σημάδια που άφησαν τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη Shahed.

Οι σάκοι άμμου γύρω από το κτίριο απορρόφησαν κάποια ωστικά κύματα, αλλά δεν μπόρεσαν να σταματήσουν ένα άμεσο χτύπημα. Στο εσωτερικό, ο σταθμός είναι κρύος και σκοτεινός, αλλά εξακολουθεί να λειτουργεί στη μισή δυναμικότητα. Χιλιάδες σπίτια σε όλο το Τσερνίχιφ παραμένουν χωρίς σταθερή παροχή ρεύματος.

Οι εργάτες προσπαθούν να αποκαταστήσουν τις ζημιές, αλλά ακόμη και υπό ιδανικές συνθήκες - λίγες αεροπορικές επιδρομές, όχι νέα χτυπήματα - θα χρειαστούν εβδομάδες. Κάθε φορά που ηχεί συναγερμός, τα συνεργεία πρέπει να εγκαταλείπουν τις θέσεις τους.

"Η φετινή χρονιά είναι μία από τις πιο δύσκολες", δήλωσε ο Serhii Pereverza, αναπληρωτής διευθυντής της τοπικής εταιρείας ενέργειας Chernihivoblenergo.

"Ελπίζουμε για το καλύτερο και σκεφτόμαστε εναλλακτικούς τρόπους για να προμηθεύσουμε τους πελάτες μας".

Ο Χαρτσένκο σημείωσε ότι πέρυσι η Ρωσία δεν είχε τη δυνατότητα να εκτοξεύσει 500 ή 600 μη επανδρωμένα αεροσκάφη ταυτόχρονα και οι μικρότερες επιθέσεις που μπορούσε να πραγματοποιήσει ήταν σε μεγάλο βαθμό αναποτελεσματικές.

Αλλά φέτος, ακόμη και όταν πολλά σημεία αεράμυνας και κινητές μονάδες προστατεύουν περιμετρικά μια εγκατάσταση, οι Ρώσοι απλά στέλνοντας περίπου έξι drones σε κάθε αμυντική θέση και άλλα 10 απευθείας στο στόχο.

"Φέτος έχουν περίπου τριπλασιάσει την κλίμακα", είπε. "Διαρρηγνύουν μεμονωμένες τοποθεσίες με τον απόλυτο όγκο και τη δύναμη".