Γάζα: Οι εκτοπισμένοι επέστρεψαν και βρίσκουν καταφύγιο ανάμεσα σε τάφους θυμάτων

Οι σκελετοί είναι οι γείτονες ορισμένων Παλαιστινίων στη Γάζα που δεν βρήκαν πουθενά αλλού να καταφύγουν από τον πόλεμο παρά μόνο στα νεκροταφεία. Οι ταφόπλακες έχουν γίνει καθίσματα και τραπέζια για οικογένειες όπως η Maisa Brikah, η οποία ζει με τα παιδιά της εδώ και πέντε μήνες σε ένα σκονισμένο, καμένο από τον ήλιο νεκροταφείο στη νότια πόλη Khan Younis. Περίπου 30 οικογένειες βρίσκουν καταφύγιο εκεί.

Ένα μικρό, ξανθό αγόρι παίζει μπροστά από μια σκηνή, αφήνοντας την άμμο να γλιστρήσει μέσα από τα δάχτυλά του. Ένα άλλο κοιτάζει παιχνιδιάρικα πίσω από μια υφασμάτινη κουρτίνα. Αλλά η νύχτα είναι μια άλλη ιστορία. "Όταν δύει ο ήλιος, τα παιδιά φοβούνται και δεν θέλουν να βγουν έξω, και έχω πολλά παιδιά, τέσσερα μικρά", λέει ο Μπρίκα."Φοβούνται να βγουν έξω εξαιτίας των σκύλων τη νύχτα... και εξαιτίας των νεκρών.

Η συντριπτική πλειοψηφία των περισσότερων από δύο εκατομμυρίων κατοίκων της Γάζας έχουν εκτοπιστεί μετά από δύο χρόνια πολέμου μεταξύ της Χαμάς και του Ισραήλ. Με την κατάπαυση του πυρός που άρχισε στις 10 Οκτωβρίου, κάποιοι επέστρεψαν σε ό,τι έχει απομείνει από τα σπίτια τους. Άλλοι παραμένουν συνωστισμένοι σε περιοχές της επικράτειας που δεν ελέγχουν οι ισραηλινές δυνάμεις.

Ζωή ανάμεσα σε νεκρούς

Εδώ, και σε άλλα νεκροταφεία στη Γάζα, υπάρχει ζωή ανάμεσα στους νεκρούς. Ένα χαλί προσευχής κρέμεται από ένα σχοινί. Ένα αγόρι σπρώχνει ένα μπιτόνι με νερό σε αναπηρικό καροτσάκι ανάμεσα στους τάφους. Καπνός αναδύεται από μια φωτιά μαγειρέματος.

Ένας από τους στενότερους γείτονες του Brikah είναι ο Ahmad Abu Said, ο οποίος πέθανε το 1991 σε ηλικία 18 ετών, σύμφωνα με την επιγραφή στην επιτύμβια στήλη του που αρχίζει με στίχους από το Κοράνι. Η κατασκήνωση εκεί προκαλεί δυσφορία, μια αίσθηση ασέβειας . Αλλά δεν υπάρχει εναλλακτική λύση. Ο Brikah λέει ότι το σπίτι τους σε μια άλλη γειτονιά της Χαν Γιουνίς καταστράφηκε. Δεν μπορούν να επιστρέψουν προς το παρόν: οι ισραηλινές δυνάμεις κατέχουν τη γειτονιά τους.

Άλλοι κάτοικοι αυτού του νεκροταφείου προέρχονται από τη βόρεια Γάζα. Συχνά βρίσκονται μακριά από τη γη όπου κείτονται οι δικοί τους αγαπημένοι. Ο Mohammed Shmah λέει ότι ζει εκεί εδώ και τρεις μήνες. Το σπίτι του καταστράφηκε επίσης. "Είμαι μεγάλος άντρας, αλλά ακόμα φοβάμαι τους τάφους τη νύχτα. Κρύβομαι στη σκηνή μου", εξομολογείται, καθισμένος σε μια σπασμένη ταφόπλακα και αλληθωρίζοντας στον ήλιο. Εξηγεί ότι είχε μόνο 200 σέκελ (περίπου 60 δολάρια ΗΠΑ/52 ευρώ) όταν ένας φίλος τα χρησιμοποίησε για να βοηθήσει τη μεταφορά της οικογένειάς του στο νεκροταφείο.

Η έλλειψη χρημάτων για να βρεθεί άλλο καταφύγιο είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους τόσες πολλές οικογένειες ζουν ανάμεσα στους τάφους, λέει η Hanan Shmah, η σύζυγος του Mohammed. Πλένει προσεκτικά τα πιάτα σε μια μικρή, σαπουνάτη λεκάνη, προσέχοντας κάθε σταγόνα νερού. "Φυσικά, η ζωή στο νεκροταφείο είναι γεμάτη φόβο, αγωνία και ανησυχίες. Κοιμόμαστε με δυσκολία, εκτός από το συνεχές άγχος", λέει η ίδια.

Ακόμα και ανάμεσα στους νεκρούς δεν υπάρχει καμία εγγύηση για την ασφάλεια. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ και άλλους παρατηρητές, οι ισραηλινές δυνάμεις έχουν βομβαρδίσει νεκροταφεία κατά τη διάρκεια του πολέμου. Το Ισραήλ κατηγορεί τη Χαμάς ότι χρησιμοποιεί ορισμένα από αυτά ως κάλυψη και υποστηρίζει ότι οι χώροι αυτοί χάνουν την προστασία τους όταν χρησιμοποιούνται για στρατιωτικούς σκοπούς.

Κατά τη διάρκεια του πολέμου, οι σοροί στη Γάζα θάβονταν όπου ήταν δυνατόν, συμπεριλαμβανομένων των αυλών των νοσοκομείων. Είναι σύνηθες για τις παλαιστινιακές οικογένειες να θάβονται δίπλα στα αγαπημένα τους πρόσωπα, αλλά οι μάχες έσπασαν αυτή την παράδοση. Τώρα, με την κατάπαυση του πυρός, η αναζήτηση των νεκρών συνεχίζεται.

Το Ισραήλ πιέζει τη Χαμάς να παραδώσει τα λείψανα των ομήρων. Οι παλαιστινιακές υγειονομικές αρχές δημοσιεύουν οδυνηρές φωτογραφίες των σορών που επέστρεψε το Ισραήλ με την ελπίδα ότι οι οικογένειες θα μπορέσουν να τους αναγνωρίσουν. Άλλοι ψάχνουν στα ερείπια της Γάζας για πτώματα που ο πόλεμος δεν επέτρεψε να ανασυρθούν.

Ο απολογισμός των νεκρών στη Γάζα -που ήδη ξεπερνά τους **68.800-**έχει αυξηθεί κατά εκατοντάδες από την έναρξη της εκεχειρίας, μόνο και μόνο λόγω της ανάκτησης αυτών των λειψάνων. Οι οικογένειες σε αυτό το νεκροταφείο στο Χαν Γιουνίς έχουν δει να καταφθάνουν νέοι χώροι ταφής, συχνά καλυμμένοι όχι με ταφόπλακες αλλά με άμμο, οριοθετημένοι από πέτρες.

Ανάκτηση, ανοικοδόμηση, επιστροφή. Όλα φαίνονται τόσο μακριά. "Μετά την κατάπαυση του πυρός, η ζωή μου είναι ακόμα η ίδια, μέσα στο νεκροταφείο. Δεν έχω κερδίσει τίποτα", καταλήγει ο Mohammed Shmah.