Savunma harcamaları: Hangi AB ülkeleri NATO'nun yüzde 3,5'i hedefine ulaşma yolunda?

Avrupa Savunma Ajansı’nın (EDA) yeni verilerine göre, AB ülkelerinin savunma harcamaları rekor seviyeye çıkarak 343 milyar euroya (yaklaşık 16,46 trilyon TL) ulaştı.

Üye devletler 2023 ile 2024 arasında yatırımlarını yüzde 19 artırdı.

Bütçenin en büyük kalemi askeri teçhizat oldu: 88 milyar euro (yaklaşık 4,22 trilyon TL), bir önceki yıla göre yüzde 39 artış.

Savunma Araştırma ve Geliştirme (Ar-Ge) harcamaları da yüzde 20 yükselerek 13 milyar euroya (yaklaşık 624 milyar TL) çıktı.

Her bir AB vatandaşı için yıllık maliyetin ise 764 euro (yaklaşık 36.672 TL) olduğu hesaplandı.

Hangi AB üyeleri NATO'nun yüzde 3,5'lik hedefine ulaşma yolunda ilerliyor?

Euronews’un gördüğü verilere göre Polonya, savunma yatırımlarını keskin şekilde artırarak gayri safi yurt içi hasılasının (GSYH) yüzde 3,8’ine çıkardı. Bu oran, AB ülkeleri arasında en yüksek seviye.

Estonya ve Letonya yüzde 3,3 ile Polonya’yı takip ederken, Litvanya yüzde 3,1 seviyesinde kaldı.

Ölçeğin diğer ucunda ise İrlanda yer aldı; savunmaya yalnızca Gayri Safi Yurt İçi Hasıla’sının (GSYH) yüzde 0,2’sini ayırdı.

Mutlak rakamlara bakıldığında ise en büyük harcamayı Almanya yaptı: yaklaşık 90 milyar euro (4,32 trilyon TL, GSYH’nin yüzde 2,1’i).

Onu Fransa izledi: yaklaşık 60 milyar euro (2,88 trilyon TL, yüzde 2). Üçüncü sırada ise İtalya yer aldı: yaklaşık 33 milyar euro (1,58 trilyon TL, yüzde 1,5).

Tüm AB üye ülkeleri 2024’te askeri bütçelerini artırırken, iki ülke istisna oldu: İrlanda, bütçesini 1,2 milyar euroya (57,6 milyar TL) düşürdü; Portekiz ise harcamalarını 4,1 milyar euroya (196,8 milyar TL) indirdi.

AB güçleri ABD, Rusya ve Çin ile nasıl karşılaştırılıyor?

Avrupa Savunma Ajansı (EDA), AB’nin askeri gücünü ABD ile de karşılaştırdı. 2024 yılında Washington savunmaya 845 milyar euro (40,56 trilyon TL, GSYİH yüzde 3,1’i) yatırım yaptı. Bu rakam, AB’nin toplam 343 milyar euroluk (16,46 trilyon TL) harcamasının neredeyse üç katı.

Her ne kadar AB ülkeleri toplu olarak daha fazla savaş tankına, topçu sistemine ve zırhlı muharebe aracına sahip olsa da, rapora göre bu kapasite farklı işletim sistemlerine dağılmış durumda. Bu da etkinliği azaltan bir parçalanmaya yol açıyor.

Buna karşılık Rusya (107 milyar euro – yaklaşık 5,14 trilyon TL) ve Çin (250 milyar euro – yaklaşık 12 trilyon TL) mutlak rakamlarda AB’den daha az harcama yapıyor. Ancak EDA, bu ülkelerin daha düşük yerel fiyatlar, entegre planlama, daha az parçalanma ve düşük yapısal giderler sayesinde daha yüksek maliyet etkinliği sağlayabileceği konusunda uyarıyor.

Ayrıca hem Rusya hem de Çin, son yirmi yılda savunma bütçelerini AB’ye kıyasla daha hızlı bir şekilde artırdı.

'İş birliği olmadan caydırıcılık etkili olamaz'

Avrupa Savunma Ajansı’na göre AB’nin savunma yatırımları 2025’te 381 milyar euroya (18,29 trilyon TL) ulaşabilir. Bu, blokun harcamalarını GSYİH yüzde 2,1’ine çıkararak ilk kez yüzde 2 kılavuzunu aşması anlamına geliyor.

EDA’ya göre harcamaların yüzde 2’den yüzde 3,5’e yükseltilmesi için 2035’e kadar ek 254 milyar euroya (12,19 trilyon TL) ihtiyaç olacak. Böylece toplam savunma harcamaları yaklaşık 635 milyar euroya (30,48 trilyon TL) çıkacak.

Avrupa Komisyonu’nun “Hazırlık 2030” girişimi ise önümüzdeki dört yıl içinde savunma harcamalarını artırmak için 800 milyar euroya (38,4 trilyon TL) kadar ek mali alan yaratmayı planlıyor.

Ancak EDA, yalnızca paranın yeterli olmayacağını vurguluyor: İleri düzey teçhizatları kullanabilecek yeterli sayıda eğitimli asker sağlamak için daha fazla personel alımı yapılması gerektiğini belirtiyor.

En önemlisi ise ajans, üye devletlere daha fazla işbirliği çağrısı yapıyor. Bu hem harcamaların daha verimli kullanılmasını sağlayacak hem de ortak çalışabilir sistemler ve ekipmanlar sayesinde orduların birlikte daha etkin hareket edebilmesini mümkün kılacak.