Avrupa Birliği'nde 'ilaç kıtlığı' neden kronik hale geldi?

Avrupa Sayıştayı’nın (ECA) yeni raporuna göre, 2022’den Ekim 2024’e kadar AB’de, insanların sağlığı için “kritik” sayılan 136 ilaçta kıtlık yaşandı.

2023 ve 2024’te ilaç kıtlığı rekor seviyelere ulaştı. 2023’te 48, 2024’te ise 46 kritik ilaçta eksiklik görüldü.

2024 yılı başından ekim ayı sonuna kadar AB üye devletlerinden 27’sinden en az 21’i "kritik ilaç kıtlığı" bildiriminde bulundu.

Belçika, İspanya ve Fransa, kıtlığın en yoğun görüldüğü ülkeler arasındaydı.

2024 yılının ocak ayında, Avrupa Ekonomi Topluluğu'ndaki (EEA) 19 ülkede, kış mevsimi antibiyotiklerinde kıtlık yaşandı ve 11 ülke kritik seviyede "kıtlık" bildirdi.

ECA’dan Klaus-Heiner Lehne, raporu sunarken gazetecilere, “İlaç kıtlıkları AB genelinde süregelen bir sorun ve hala blok için kronik bir baş ağrısı. Fakat bunun sıklığı ve şiddeti artmış durumda. Öyle ki 2023 ve 2024’te rekor seviyelere ulaştı,” dedi.

Sorunun nedenleri

İlaç kıtlığı, artan talep, üretim gecikmeleri, üretim kapasitesi sorunları ve yükselen enerji maliyetleri gibi birçok faktörden kaynaklanıyor.

Raporda, “Ülkelerin, ilaç tedariğinde dayanıklılığı yeterince ödüllendirmemesi fiyat baskısını artırdı,” denildi.

AB’de üretim maliyetlerinin Asya’ya kıyasla yüzde 20 ila yüzde 40 daha yüksek olduğu tahmin ediliyor.

İlaç sektöründe danışmanlık hizmeti veren IQVIA'ya göre, bu durum nedeniyle aktif farmasötik maddelerin yüzde 70'i, ilaçların üretiminde kullanılan öncül maddelerin yüzde 79'u Asya'dan temin ediliyor.

Bu, ulusal sağlık sistemleri üzerinde önemli bir ekonomik maliyet oluştururken, hastaları doğrudan etkiliyor.

AB'de ilaç kıtlığı nasıl raporlanıyor?

Raporlamanın farklılığı nedeniyle AB ülkeleri arasında bir karşılaştırma yapmak oldukça zor.

Örneğin, İtalya herhangi bir tedarik kesintisinden dört ay önce yetkilileri bilgilendirmek zorunda.

Avusturya’da ise yalnızca reçeteli ilaçlar iki haftadan uzun süre bulunamadığında hemen bildirim yapılması gerekiyor.

Yine ilaç stoklama önlemleri ülkeler arasında farklılık gösteriyor.

Örneğin, Danimarka’da ilaç stokları, beklenen satışların altı haftası kadar tutulurken, Almanya altı aylık bir tampon stok talep ediyor.

2024 sonunda açıklanan kritik ilaç kıtlığı listesinde, birçok enfeksiyonun tedavisinde kullanılan Amoksisilin ve çeşitli göz hastalıklarını tedavi eden Verteporfin de yer aldı.