İspanya'da sele dair komplo teorileri: 'Türk gemisinin HAARP deprem makinesi olduğu' iddiası yayıldı

İspanya'nın güneydoğu bölgelerinde meydana gelen ve en az 224 kişinin ölümüne neden olan sel felaketinden haftalar sonra bile sağanak yağışın nedenlerine ilişkin dezenformasyon sosyal medya platformlarında yayılmaya devam ediyor.

İspanyol bağımsız doğruluk kontrol platformu maldita.es, trajedi hakkında dolaşımda olan toplam 102 dezenformasyon anlatısı tespit etti. Bunlar arasında bir Türk gemisinin "HAARP deprem makinesi olduğu" iddiası da bulunuyor.

Bunlar arasında, bilimsel kanıtların büyük ölçüde doğal bir fenomene işaret etmesine rağmen, aşırı hava koşullarının yapay olarak kışkırtıldığına dair bir dizi komplo yer alıyor.

İspanyol meteoroloji ajansı (AEMET) tarafından sellerden dört gün önce yayınlanan bir rapor, fırtınanın oluşumu ve Akdeniz'de yoğun yağış olasılığı konusunda uyarıda bulunuyor. Aynı gün, bir AEMET araştırmacısı, fırtınanın en yüksek alarm kategorisinde olma potansiyeline sahip olduğu uyarısında bulundu.

Ancak sosyal medya kullanıcıları, Valensiya bölgesindeki bazı bölgelerde bir yılda yağan yağışın nasıl olup da bir günde nasıl düşebildiğine açıklık getirmek için aşağıdaki alternatif teorileri ortaya atıyor:

İklim mühendisliği

İnternette konuya ilişkin en yaygın yanlış bilgilerden biri, jeomühendislik olarak da bilinen iklim mühendisliği iddiası.

Sosyal medyada yaygın olarak paylaşılan bir videoda, trajedinin yaşandığı gün Valensiya açıklarında görülen ve yüksek frekanslı vericilerle hava durumunu yapay olarak değiştirerek aşırı yağışa neden olduğu iddia edilen bir geminin yer aldığı öne sürüldü.

Bir Instagram paylaşımında ise şöyle denildi: "Her şey mantıklı, enerji santrali olarak antenlerle dolu bir gemi. Valensiya'da olan şey iklim manipülasyonuydu. (...) Valensiya'daki felaketin yakınında bulunuyordu."

Gemi aynı zamanda Dünya atmosferinin en dış kısmı olan iyonosferi inceleyen Alaska merkezli HAARP programı ile de yanlış bir şekilde ilişkilendiriliyor.

HAARP programının hava durumunu etkileme ya da müdahale etme kapasitesi yok ancak kasırgalar gibi doğal felaketleri manipüle ettiğine dair asılsız iddialar yayan komplo teorisyenleri tarafından sürekli olarak hedef alınıyor.

Euroverify ekibi videonun en az altı Avrupa dilinde kopyalandığını tespit etti.

Bu videolarda söz konusu olan gemi aslında Türk firması Karpowership'e ait Karadeniz Powership Osman Khan adlı bir yüzen enerji santrali. Orijinal görüntülerin izini, şirket tarafından 2017 yılında yayınlanan bu tanıtım videosuna kadar sürdük.

Haber ajansı AFP, geminin konumunu doğruladı ve 2019'dan bu yana Gana kıyısı yakınlarında bulunduğunu tespit etti. Valensiya yakınlarında görüldüğüne dair herhangi bir kanıt da bulunmuyor.

Bu iddiaların yanlışlığına rağmen, jeomühendislik biçimleri, Fransa, Yunanistan ve İspanya da dahil olmak üzere dünya çapında 50'den fazla devlet tarafından hava durumunu değiştirmek için kullanılıyor. En yaygın teknikler arasında, yağmur üretimini teşvik etmek ve kuraklıkla mücadele etmek için "bulut tohumlama" olarak da bilinen gümüş iyodür kullanımı yer alıyor.

Ancak bu tür tekniklerin etkinliği sorgulanmaktadır. AEMET'e göre, bulut tohumlamanın en iyi senaryoda yağış miktarını sadece yüzde 20 oranında arttırabildiği tahmin ediliyor.

Diğer sosyal medya kullanıcıları ise komşu Fas'ın İspanyol tarım hasadını yok etmek için aşırı hava koşullarını "düzenlediği" gibi gerçekle bağdaşmayan iddialarda bulundu.

Bir diğer dezenformasyon örneği ise 31 Ekim tarihli bir X gönderisinden kaynaklandığı düşünülen, etkilenen bölgede birkaç barajın kaldırılarak suyun drenajının engellendiği iddiası.

Reuters'in doğruluk kontrol ekibi, yukarıdaki paylaşımda kullanılan haritanın izini, Avrupa nehirlerindeki bariyerleri belgeleyen AB destekli AMBER projesi web sitesinde sürdü. Haritadaki mavi noktalar savakları - su seviyesini yükselten ve su akışını yönlendiren küçük nehir bariyerleri - temsil ediyor.

İspanyol hükümetinden alınan en son resmi veriler, 2000-2021 yılları arasında Valensiya bölgesinde sadece beş küçük savak veya barajın kaldırıldığını gösteriyor.

Baraj Kaldırma Avrupa sivil toplum kuruluşu (STK) tarafından sağlanan bir envanter, etkilenen bölgede 2023 yılına kadar sadece beş savağın kaldırıldığını doğruluyor.

Yerel yetkililer, kaldırılan bu savakların genellikle hasarlı ve kullanım dışı olduğunu ve fazla suyu depolayamadığını belirtiyor.