AB'den ABD ve Rusya'nın Ukrayna'ya dair gizli barış planına tepki: Avrupa sürece dahil edilmeli

AB, Ukrayna'daki savaşı sona erdirmek için ABD ve Rusya tarafından kapalı kapılar ardında hazırlandığı bildirilen 28 maddelik plana karşı çıkıyor ve herhangi bir diplomatik girişimde Kiev ve Avrupalı liderlerin masada olmasını talep ediyor.

İlk olarak ABD'li yayın organı Axios tarafından haberleştirilen planın, Rus güçlerinin tamamen kontrol edemediği Donbas'ın tamamen teslim edilmesi ve silahlı kuvvetlere sınırlamalar getirilmesi gibi Ukrayna için son derece dezavantajlı şartlar içerdiği söyleniyor.

Planın detayları Rusya'nın saldırı savaşının gündeme hakim olduğu Brüksel'deki AB dışişleri bakanları toplantısı öncesinde ortaya çıktı.

Dışişleri Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas perşembe sabahı gazetecilere yaptığı açıklamada, "Avrupalılar olarak bizim her zaman desteklediğimiz şey uzun süreli ve adil bir barıştır ve bunu sağlamaya yönelik her türlü çabayı memnuniyetle karşılıyoruz," dedi. "Elbette herhangi bir planın işleyebilmesi için Ukraynalıların ve Avrupalıların da bu plana dahil olması gerekir. Bu çok açık.

"(Vladimir) Putin sivilleri bombalamayı ve insanları öldürmeyi bırakırsa bu savaşı derhal sona erdirebilir, ancak Rus tarafında herhangi bir taviz görmedik."

Söz konusu planın yazımında Avrupa'nın herhangi bir katkısı olup olmadığı sorusuna Kallas şu yanıtı verdi: "Bildiğim kadarıyla hayır."

Hollanda Dışişleri Bakanı David van Weel de Avrupa'nın katılmadığını doğruladı.

"Hayır, plana dahil olmadık. Ukrayna'nın plana dahil olup olmadığını bilmiyorum. Ancak bizim için önemli olan, masada hangi barış planı olursa olsun, Ukrayna'nın bunun arkasında olmasıdır," dedi.

"Ukrayna'nın katılımı olmadan Avrupalıların desteğini alamazsınız."

Fransa'dan Jean-Noel Barrot ve Danimarka'dan Lars Lokke Rasmussen ise vazgeçilmez bir başlangıç noktası olarak derhal ve koşulsuz ateşkes çağrısında bulundular. Kiev ve Washington tarafından da desteklenen bu tutum Moskova tarafından kesin bir dille reddedildi.

Barrot, "Görüşmeler, toprak ve güvenlik garantileri konusunda müzakerelere olanak tanıyan temas hattında bir ateşkesle başlamalıdır," dedi.

"Bu tür düzenli görüşmelerin önündeki tek engel şu ana kadar Vladimir Putin'dir."

Rasmussen, "büyük patronun", yani ABD Başkanı Donald Trump'ın da, Orta Doğu özel temsilcisi Steve Witkoff'un öncülük ettiği bildirilen planı destekleyip desteklemediğinin belirlenmesinin önemli olduğunu söyledi.

Witkoff, Kremlin'in söylemlerini eleştirmeden benimseme eğilimi nedeniyle Ukrayna ve Avrupa'da tartışmalı bir figür.

Rasmussen gazetecilere, "Ukraynalılar ve Avrupalılar olmadan Ukrayna'ya barış getiremezsiniz," dedi. "Ukrayna için ayağa kalkmalıyız."

Avrupa dışarda mı bırakıldı?

ABD-Rusya planına ilişkin haberler, Ukrayna'nın özgürlük mücadelesinin en büyük destekçisi olmasına rağmen AB'nin barış sürecinde kenara itilme riski taşıyıp taşımadığına ilişkin soruları yeniden gündeme getirdi.

Trump'ın yeniden seçilmesinden bu yana, blok dönüşümlü olarak tartışmaya dahil edildi ve dışlandı. Bu da Amerikalıların görüşlerini önemsemediği izlenimini körükledi.

"Büyük bir trajedi görmüyorum," diyen Litvanyalı Kestutis Budrys, Avrupa'nın "yeni bir aşama" olması halinde aktif bir rol üstleneceğini ve egemenlik ve toprak bütünlüğü ilkelerini savunacağını söyledi.

"Eğer Avrupa ile ilgili bir şey varsa, biz Avrupa'yız ve Avrupa'nın ve güvenliğimizin ne olduğunu tartışmalıyız."

28 maddelik planla ilgili haberler uluslararası manşetlere taşınırken, ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio Batı'nın endişelerini yatıştırmaya çalıştı.

Rubio sosyal medya hesabı üzerinden yaptığı açıklamada, "Ukrayna'daki gibi karmaşık ve ölümcül bir savaşı sona erdirmek ciddi ve gerçekçi fikirlerin kapsamlı bir şekilde paylaşılmasını gerektirir. Kalıcı bir barışa ulaşmak için her iki tarafın da zor ama gerekli tavizleri kabul etmesi gerekecektir," dedi.

"İşte bu nedenle, çatışmanın her iki tarafının da görüşlerini alarak bu savaşı sona erdirmeye yönelik potansiyel fikirlerin bir listesini hazırlıyoruz ve hazırlamaya devam edeceğiz."

Perşembe günkü dışişleri bakanları toplantısı, Avrupa Komisyonu'nun 2026 ve 2027 yıllarında Ukrayna'nın askerî ve mali ihtiyaçlarını desteklemek üzere hazırladığı ve toplamda 135 milyar euroyu bulacağı tahmin edilen "seçenekler belgesi" üzerindeki ilk siyasi tartışmayı temsil ediyor.

Seçeneklerden biri, Rusya Merkez Bankası'nın dondurulmuş varlıklarını kullanarak Ukrayna'ya sıfır faizli bir tazminat kredisi verilmesini öngörüyor ki bu daha önce örneği olmayan bir proje. Diğer iki seçenek ise piyasalardan para borçlanılmasını gerektiriyor. Bu da vergi mükelleflerinin ve yatırımcıların tepkisinden çekinen yüksek borçlu ülkeler için zor olabilir.

İsveçli Maria Malmer Stenergard perşembe sabahı tazminat kredisini destekleyenlerden biriydi ve bunu adaleti sağlamak için "iyi bir başlangıç" olarak nitelendirdi.

Stenergard, bloğun stratejisinin iki ana konuya odaklanması çağrısında bulundu: Ukrayna'ya daha fazla yardım ve Rusya üzerinde daha fazla baskı. Stenergard bunun "denklemi değiştireceğini" ve Kremlin'i barış müzakerelerini ciddiye almaya zorlayacağını söyledi.

"Ukrayna olmadan barış olamaz ve Avrupa da masada olmalı" dedi. "Farklı görüşmeler hakkında çok fazla konuşma var."