Savunma sektörü liderlerinin Avrupa'dan beklentileri: Görünürlük, tedarik zinciri, inovasyon

Norveç merkezli teknoloji ve savunma şirketi Kongsberg'in üst düzey yöneticileri Euronews'e yaptıkları açıklamada, Avrupa savunma sanayisinin Eski Kıta'nın güvenliğini sağlamak için üretimi artırmaya hazır olduğunu ancak hükümetlerin olası kıtlık sorunlarını çözmek için tedarik uygulamalarında daha hızlı ve akıllı davranmaları gerektiğini belirtti.

Avrupa Birliği (AB) savunma stratejisini yeniden gözden geçiriyor ve liderler önümüzdeki 10 yıl içinde bloğun askeri yeteneklerini geliştirmek ve Ukrayna'daki çatışmanın açıkça ortaya çıkardığı savunma açıklarını kapatmak için ihtiyaç duyduğu 500 milyar euroyu nasıl finanse edeceklerini düşünüyor. Aralarında İngiltere ve Norveç'in de bulunduğu komşu ülkeler ve müttefikler de aynı şeyi yapıyor.

AB liderlerinin defalarca istek listelerinin en başına koydukları kabiliyetler arasında hava savunma sistemleri ve mühimmat yer alıyor - ki bloğun geçen yıl Ukrayna'ya 12 ay içinde bir milyon mermi gönderme taahhüdünü yerine getirememesi bu konuyu daha da acil hale getirdi.

Kongsberg Defence & Aerospace AS Başkanı Eirik Lie, Münih Güvenlik Konferansı çerçevesinde Euronews'e verdiği röportajda, "Hava savunma sistemleri üretiminde sınırlayıcı faktör biz değiliz," dedi.

"Ayda iki NASAMS bataryası üretebiliyoruz, yani sorun bu değil. Sorun, uzun vadeli ürünlere ve bu ürünleri sağlayan tedarik zincirine sahip olmak," diye ekledi.

NASAMS da dahil olmak üzere iki farklı tipte hava savunma sistemi ve diğer kabiliyetlerin yanı sıra saldırı füzeleri üreten Norveçli şirket, 2024 yılında bir önceki yıla göre yüzde 20 artışla 4,35 milyar euro faaliyet geliri bildirdi ve yılı 11,39 milyar euro değerinde rekor bir sipariş birikimiyle tamamladı.

SIPRI tarafından 2023 yılında yayınlanan küresel savunma şirketleri sıralamasına göre, gelirler açısından dünyada 80. sırada yer alıyor.

2024 yılında, diğerlerinin yanı sıra İspanya, Litvanya ve Hollanda ile hava savunma sistemleri için tedarik sözleşmeleri imzaladı.

Kongsberg'den Lie, sofistike sistemler için gerekli olan bazı uzun vadeli kalemlerin tedarikinin bir yıla kadar sürebileceğini, yani savunma şirketinin bir sözleşmenin geleceğini ne kadar erken bilirse o kadar iyi olacağını söyledi.

Norveç ve ABD, tedarik sözleşmesi imzalanmadan aylar önce uzun vadeli ürün siparişi veren ülkeler arasında yer alıyor ve bu da şirketlerin siparişleri erken vermesine ve dolayısıyla nihai ürünün teslim süresini kısaltmasına olanak tanıyor.

"Bence bu, sözleşme tarafındaki bir mesele, tedarik tarafını hızlandırma meselesi" diyen Lie, hükümetleri satın alma sürecini basitleştirmeye, siparişlerin yavaşça damlamaması için alımları bir araya getirmeye ve şirketlere "uzun vadeli görünürlük" sağlamaya çağırdı.

Bu görünürlük aynı zamanda tedarik zincirinde yer alan ve finansmana erişmekte zorlanabilecek küçük şirketlerin talebi karşılayabilmeleri için de gerekli.

Lie, sektörün karşı karşıya olduğu bir başka zorluğun da tedarik kaynaklarını çeşitlendirme ihtiyacı olduğunu belirtti.

NATO askeri ittifakı Aralık 2024'te savunma sanayii için hayati önem taşıyan ve aralarında alüminyum, grafit, galyum, germanyum ve lityumun da bulunduğu 12 kritik ham maddenin listesini yayınladı.

Çin, lityum, galyum ve germanyum da dahil olmak üzere bu malzemelerin bir kısmının küresel madenciliğinde ve işlenmesinde önemli bir paya sahip. Ülke, 2024 yılında son ikisinin ihracatına yönelik ihracat kontrolleri ilan etti, hatta yıl sonunda ABD'ye sevkiyatları yasaklandı.

Lie, bu kritik hammaddelere ve bazı elektronik bileşenlere erişimin azalmasının şu anda bir sorun olmadığını ancak bunun "gelecek için bir risk" olduğunu söyledi.

Euronews'e konuşan Håøy, "Yakın gelecekte böyle bir şey olmasını beklemiyoruz ancak güvende olmamız ve bu alanda herhangi bir aksaklık olup olmadığını görmek için gözlerimizi açık tutmamız gerekiyor," dedi.

Kongsberg Başkanı ve CEO'su Geir Håøy Euronews'e verdiği demeçte, Avrupalı şirketlere daha fazla inovasyon yapabilmeleri için olanak sağlanması gerektiğini ve Eski Kıta'nın kendisini farklılaştırabileceği alanlardan birinin de sivil teknolojiyi daha iyi kullanmak olduğunu vurguladı.

"Piyasada mevcut olan teknolojiyi kullanmalı ve daha sonra gerektiği gibi askerileştirmeliyiz. Bu şekilde hem hızlanabilir hem de maliyeti düşürebilirsiniz," diyen Håøy, bunun aynı zamanda müttefiklerin kilit bir hedef olarak işaret ettiği teknoloji ve sistemlerin standartlaştırılmasına da yardımcı olacağını savundu.

Ancak Avrupa'nın topu ıskalayamayacağı bir başka alan da otonomi, yani insansız teknoloji ve birliklerin karar verme sürecini hızlandırmasına yardımcı olmak için veri setlerinin kullanılması yoluyla yapay zeka (AI).

Håøy, "Bence bu ileriye dönük olarak savaş alanını değiştirecek," dedi.

Avrupa Komisyonu merakla beklenen Savunma Beyaz Kitabı'nı 19 Mart'ta yayınlayacak.

Belge, AB yürütme organının bloğun kabiliyetler açısından neye yatırım yapması ve bunu nasıl finanse etmesi gerektiğini düşündüğünü detaylandıracak. Liderlerin haziran sonunda yapılacak zirvede karar almaları bekleniyor.