Trump Ukrayna'da barış görüşmeleri için bastırırken Macron Avrupalı liderleri Paris'te ağırlıyor

On bir Avrupalı liderden oluşan bir grup, Rusya'nın Ukrayna'yı işgalini görüşmek ve geçtiğimiz hafta Vladimir Putin'i "derhal" müzakerelere başlamaya çağırarak Batılı müttefiklerini şok eden ABD Başkanı Donald Trump'ın teşvik ettiği hızlandırılmış barış sürecinde ortak pozisyonlarını güçlendirmek üzere Fransa'nın başkenti Paris'te bir araya geliyor.

Trump daha sonra Putin ile "çok yakında" görüşebileceğini söyledi.

Telefon görüşmesi, Kremlin'i diplomatik olarak izole etmek için üç yıldır sürdürülen çabayı kırdı ve Kiev'in zararlı bir anlaşmayı imzalaması için baskı altına alınacağı korkularını körükledi. Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy, ülkesinin "arkamızdan yapılan" ve "bizim dahil olmadığımız" anlaşmaları asla kabul etmeyeceği cevabını verdi.

Bu arada ABD, Avrupalılara masada yer almayacaklarını ancak yeni başlayan süreç boyunca kendilerine danışılacağını açıkça ifade etti.

Müzakere masasından dışlanmak kıtayı gerdi ve safları sıklaştırmak ve birleşik bir cephe sergilemek için bir son dakika hamlesini tetikledi.

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, pazartesi günü seçkin bir grup lideri Paris'e davet ederek öncülük etti. Toplantıya Almanya Şansölyesi Olaf Scholz, İngiltere Başbakanı Keir Starmer, İtalya Başbakanı Giorgia Meloni, Polonya Başbakanı Donald Tusk, İspanya Başbakanı Pedro Sanchez, Hollanda Başbakanı Dick Schoof ve Danimarka Başbakanı Mette Frederiksen katılacak.

Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Avrupa Konseyi Başkanı Antonio Costa ve NATO Genel Sekreteri Mark Rutte de gayrı resmi zirvede yer alacak.

Costa, Trump-Putin görüşmesine tepki olarak "Ukrayna ve AB olmadan inandırıcı ve başarılı müzakereler ve kalıcı barış olmaz" dedi.

Toplantının Türkiye saati ile (TSİ) 18:00'da başlaması planlanıyor.

Pazartesi günkü görüşmelerden somut bir sonuç ya da duyuru çıkıp çıkmayacağı belli değil. Avrupa, Trump yönetiminin azaltmak istediği savunma harcamalarını arttırması ve Kiev'e yardım konusunda daha fazla sorumluluk alması için yoğun baskı altında.

Beyaz Saray, Avrupa başkentlerine Ukrayna'ya güvenlik garantileri sağlama ve bir barışı koruma misyonuna katılma konusundaki istekliliklerini sorgulayan bir anket dağıttı. Reuters tarafından görülen ankette Avrupalılara güvenlik garantileri sağlamak için hangi Amerikan desteğini "gerekli gördükleri" de soruluyor.

İngiltere Başbakanı Keir Starmer Pazar günü yaptığı açıklamada olası bir barış anlaşmasına uyulmasını sağlamak üzere Ukrayna'ya İngiliz birlikleri göndermeye hazır olduklarını söyledi. ABD ise bu tür bir görevin NATO'nun 5. Maddesi olan kolektif yardımdan mahrum kalacağı ve bunun da askerleri Rus saldırılarına karşı savunmasız bırakabileceği uyarısında bulundu.

Starmer, Telegraph gazetesi için kaleme aldığı yazıda "Bu, ulusal güvenliğimiz için bugün dünyanın gerçekleriyle ve Rusya'dan gelen tehditle yüzleşmemiz gereken, nesilde bir kez yaşanacak bir an" dedi.

"Ukrayna'da egemenliğini uzun vadede koruyan kalıcı bir barışı güvence altına almak, Putin'i gelecekte daha fazla saldırganlıktan caydırmak için elzemdir."

Elysee'ye göre pazartesi günü yapılacak toplantı, Paris'e davet edilmeyenler de dahil olmak üzere Avrupalı liderler arasında bir dizi görüşmenin başlangıcı olarak tasarlandı. Elysee'den yapılan açıklamada, "Görüşmeler daha sonra Avrupa'da barış ve güvenlikle ilgilenen tüm ortakları bir araya getirmek amacıyla başka formatlarda da devam edebilir," denildi.

'Trump zamanı'na karşı bir yarış

Barış görüşmelerinden dışlanma ihtimali, uzun vadeli güvenliklerinin Ukrayna'nın geleceğine bağlı olduğunu düşünen Avrupalıları öfkelendirdi. Son üç yıldır Brüksel, Rusya'nın savaş makinesini durdurmak ve Kiev'in hırpalanmış ekonomisini ayakta tutmak için tutarlı bir politika sağlamak üzere Washington ile birlikte çalıştı.

Ancak Trump 90 dakikalık bir telefon görüşmesiyle Batı'nın birliğini bir kenara bırakarak kendisini saldırgan ile saldırılan arasındaki tek muhatap olarak konumlandırdı.

ABD'nin Ukrayna ve Rusya Özel Temsilcisi Keith Kellogg'a göre Beyaz Saray "Trump zamanı" ile çalışıyor ve Başkan anlaşmanın yakın bir gelecekte hazır olmasını bekliyor. Kellogg geçen hafta Münih Güvenlik Konferansı'na yaptığı ziyaret sırasında "Altı aydan değil, günler ve haftalardan bahsediyorum" dedi.

Kellogg barış sürecinin "ikili" bir yaklaşım izleyeceğini açıkladı: ABD bir yandan Rusya ile konuşurken diğer yandan Ukrayna ve savaştan zarar gören ülkeyi destekleyen demokratik müttefiklerle konuşacak. Emekli generalin salı günü von der Leyen ve Costa ile bir araya gelmesi planlanıyor.

Ancak Kellogg, masaya oturma zamanı geldiğinde Avrupa'nın bir sandalyesi olmayacağını belirtti. "Yapmak istemediğimiz şey büyük bir grup tartışmasına girmek," dedi.

ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio daha sonra, "gerçek müzakereler" başladığında Avrupalıların "Putin ve Rusya üzerinde yaptırımları olduğu" ve Ukrayna'nın desteklenmesine "katkıda bulundukları" için dahil olmaları gerektiğini söyledi; bu yorum yaptırımların hafifletilmesinin Kremlin'e sunulan bir unsur olacağını düşündürüyordu.

Rubio, Salı günü Rus yetkililerle yüz yüze görüşmelerde bulunmak üzere Suudi Arabistan'a gitti. ABD heyetinde ulusal güvenlik danışmanı Mike Walktz ve Orta Doğu elçisi Steve Witkoff da yer alacak.

Kremlin, AB yaptırımları altındaki Rusya'nın Dışişleri Bakanı Sergei Lavrov'un Riyad'daki toplantıda hazır bulunacağını ve "ABD-Rusya ilişkilerinin tüm kompleksini restore etmenin yanı sıra Ukrayna çözümüne ilişkin olası görevlerin hazırlanması ve iki başkanın bir araya gelmesinin organize edilmesine" odaklanacağını doğruladı.

Ukrayna lideri Zelenskiy ise insani yardım konusunu görüşmek üzere Birleşik Arap Emirlikleri'ne (BAE) uçtu. BAE savaş boyunca Ukrayna ve Rusya arasında arabulucu bir rol oynadı.

Hafta sonu Münih'te yaptığı konuşmada Zelenskiy, Putin'in Trump'ı Kızıl Meydan'daki 9 Mayıs kutlamalarına "saygın bir lider" olarak değil ama "kendi performansında bir dekor" olarak davet etmeye çalışabileceği uyarısında bulundu.