Κομισιόν: Υπό «μεταναστευτική πίεση» Ελλάδα, Κύπρος, Ισπανία και Ιταλία- Τι δικαιούνται από τα άλλα κράτη - μέλη

Η Ισπανία, η Ιταλία, η Ελλάδα και η Κύπρος θεωρήθηκαν «υπό μεταναστευτική πίεση» από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην πρώτη ετήσια έκθεση για το άσυλο και τη μετανάστευση, η οποία παρουσιάστηκε την Τρίτη.

Αυτό σημαίνει ότι αντιμετώπισαν δυσανάλογα μεγάλο αριθμό αφίξεων μεταναστών πέρυσι.

Επομένως, η Ισπανία, η Ιταλία, η Ελλάδα και η Κύπρος θα επωφεληθούν το 2026 από την αλληλεγγύη άλλων κρατών - μελών της ΕΕ, η οποία θα μπορούσε να εκφραστεί με τη μετεγκατάσταση αιτούντων άσυλο στο έδαφός τους ή με οικονομική συνεισφορά.

Για τις τέσσερις χώρες η έκθεση προτείνει να λάβουν στήριξη από τα άλλα κράτη μέλη , στο πλαίσιο μηχανισμού αλληλεγγύης που προτείνει η Κομισιόν.

Ο μηχανισμός, που ονομάζεται «Δεξαμενή Αλληλεγγύης» προβλέπει ότι κάθε κράτος μέλος -εκτός από εκείνα που υφίστανται μεταναστευτική πίεση- πρέπει να συνεισφέρει ανάλογα με τον πληθυσμό και το ΑΕΠ του.

Τα κράτη μέλη έχουν τρεις επιλογές:

• να μετεγκαταστήσουν έναν ορισμένο αριθμό αιτούντων άσυλο στο έδαφός τους
• να πληρώσουν 20.000 ευρώ ανά άτομο που δεν μετεγκαταστήσουν ή
• να χρηματοδοτήσουν επιχειρησιακή υποστήριξη.

Ωστόσο, ορισμένες χώρες αντιτίθενται σε αυτό τον μηχανισμό.

Η Ουγγαρία, η Πολωνία και η Σλοβακία δήλωσαν ότι δεν θέλουν να συνεισφέρουν ούτε οικονομικά ούτε με την αποδοχή μεταναστών από άλλες χώρες.

Τα κράτη μέλη μπορούν να υποβάλουν αίτηση εξαίρεσης, αλλά αυτό μπορεί να γίνει μόνο από χώρες που θεωρείται ότι αντιμετωπίζουν σημαντική μεταναστευτική πίεση.

Η πρόταση της Δεξαμενής δεν είναι δημόσια. Θα συζητηθεί από τα κράτη - μέλη της ΕΕ, τα οποία πρόκειται να αποφασίσουν το μέγεθος και το μερίδιο αλληλεγγύης για κάθε χώρα μέχρι το τέλος του έτους.

Τι περιλαμβάνει η Δεξαμενή Αλληλεγγύης

Η τελική απόφαση θα ληφθεί από τις χώρες της ΕΕ με ψηφοφορία με ειδική πλειοψηφία, ενώ το ελάχιστο μέγεθος για τη δεξαμενή αλληλεγγύης ορίζεται από τον νόμο σε 30.000 μετεγκαταστάσεις και 600 εκατ. ευρώ σε οικονομικές συνεισφορές.

Η έκθεση της Επιτροπής εντοπίζει επίσης 12 κράτη που «κινδυνεύουν από μεταναστευτική πίεση»: Βέλγιο, Βουλγαρία, Γερμανία, Εσθονία, Ιρλανδία, Γαλλία, Κροατία, Λετονία, Λιθουανία, Ολλανδία, Πολωνία και Φινλανδία.

Οι χώρες αυτές υποχρεούνται να παρέχουν αλληλεγγύη σε όσους υφίστανται μεταναστευτική πίεση, αλλά η κατάστασή τους θα επανεκτιμηθεί για να αποφευχθούν δυσανάλογες υποχρεώσεις το επόμενο έτος.

Μια ακόμα ομάδα χωρών έχει ταξινομηθεί ως «αντιμετωπίζουσες σημαντική μεταναστευτική κατάσταση»: Βουλγαρία, Τσεχία, Εσθονία, Κροατία, Αυστρία, Πολωνία.

Εξακολουθούν να υποχρεούνται να παρέχουν αλληλεγγύη, αλλά μπορούν να ζητήσουν εξαίρεση από τις ποσοστώσεις τους, η οποία πρέπει να πιστοποιηθεί από την Επιτροπή και να εγκριθεί από άλλα κράτη - μέλη.

Η έκθεση και η δεξαμενή αλληλεγγύης αποτελούν τη βάση για την ανάπτυξη του συστήματος «υποχρεωτικής αλληλεγγύης» που προβλέπεται στο Σύμφωνο για τη μετανάστευση και το άσυλο, τη μεγάλη μεταρρύθμιση της μεταναστευτικής πολιτικής που εγκρίθηκε το 2024.

Ορισμένα κράτη - μέλη δεν θέλουν να εφαρμόσουν τους κανόνες

Ορισμένες χώρες της ΕΕ εξακολουθούν να αντιτίθενται στο σύστημα που προβλέπεται στο Σύμφωνο για τη μετανάστευση και το άσυλο.

Ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Βίκτορ Όρμπαν, ο πρωθυπουργός της Πολωνίας Ντόναλντ Τουσκ και ο πρωθυπουργός της Σλοβακίας Ρόμπερτ Φίτσο έχουν ήδη δηλώσει ότι δεν θα εφαρμόσουν τους κανόνες της ΕΕ, καθώς δεν θέλουν να συμβάλουν είτε οικονομικά είτε με την υποδοχή μεταναστών από άλλες χώρες.

«Η Πολωνία δεν θα δεχθεί μετανάστες στο πλαίσιο του Συμφώνου Μετανάστευσης. Ούτε θα πληρώσουμε γι' αυτό», έγραψε ο Τουσκ στο Χ λίγο μετά την παρουσίαση της έκθεσης.

Η Βουδαπέστη και η Βαρσοβία δεν έχουν καν παρουσιάσει στην Επιτροπή το σχέδιο εφαρμογής του Συμφώνου, παραδέχθηκε ο Επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ Μάγκνους Μπρούνερ κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου.

Η μη συνεισφορά στον μηχανισμό αλληλεγγύης θα αποτελούσε «παραβίαση των υποχρεώσεων που απορρέουν από το δίκαιο της ΕΕ», δήλωσε ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ στο Euronews.

Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε διαδικασία επί παραβάσει έναντι των χωρών που δεν επιθυμούν να συνεισφέρουν όταν ο κανονισμός τεθεί σε ισχύ τον Ιούνιο του 2026. Η πρώτη αξιολόγηση των νέων μεταναστευτικών κανόνων της ΕΕ θα γίνει τον ερχόμενο Ιούλιο, σύμφωνα με πηγές της ΕΕ.

Η μόνη νομική δυνατότητα αποφυγής του μεριδίου αλληλεγγύης είναι η υποβολή αίτησης εξαίρεσης, η οποία θα μπορούσε να γίνει μόνο από χώρες που θεωρούνται ότι «αντιμετωπίζουν σημαντική μεταναστευτική κατάσταση»: Βουλγαρία, Τσεχία, Εσθονία, Κροατία, Αυστρία και Πολωνία.

Εάν η εξαίρεση γίνει δεκτή από την Επιτροπή και τα άλλα κράτη - μέλη, η χώρα που την ζήτησε δεν είναι πλέον υποχρεωμένη να δέχεται αιτούντες άσυλο, ούτε να αντισταθμίζει με οικονομικές συνεισφορές. Το μερίδιο της εν λόγω χώρας δεν θα αναδιανεμηθεί μεταξύ των άλλων κρατών - μελών.

Σύμφωνα με την έκθεση της Επιτροπής, η γενική μεταναστευτική κατάσταση στην ΕΕ έχει βελτιωθεί, με μείωση των παράνομων διελεύσεων των συνόρων κατά 35%, κατά την περίοδο αναφοράς (Ιούλιος 2024-Ιούνιος 2025)

Παράλληλα, η Επιτροπή θεωρεί ότι οι παράτυπες αφίξεις, οι μη εγκεκριμένες μετακινήσεις μεταναστών εντός της ΕΕ και η οπλοποίηση της μετανάστευσης από τη Ρωσία και τη Λευκορωσία, συγκαταλέγονται στις προκλήσεις που έχει ακόμη να αντιμετωπίσει η ΕΕ.