Οι Ευρωπαίοι απαιτούν πλήρη συμμετοχή στις διαπραγματεύσεις για την Ουκρανία

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες ζήτησαν να συμμετέχουν πλήρως στις διαπραγματεύσεις για την Ουκρανία σε θέματα που εμπίπτουν άμεσα στη δικαιοδοσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως οι οικονομικές κυρώσεις κατά της Μόσχας και τα δεσμευμένα περιουσιακά στοιχεία της Ρωσικής Κεντρικής Τράπεζας.

Τα δύο αυτά ζητήματα, μαζί με την αίτηση ένταξης της Ουκρανίας στην ΕΕ, περιλήφθηκαν στο αρχικό σχέδιο των 28 σημείων που καταρτίστηκε από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Ρωσία χωρίς ευρωπαϊκή συμμετοχή, προκαλώντας ανησυχίες ότι η ΕΕ θα μείνει στο περιθώριο σε συζητήσεις για την ασφάλεια της ίδιας της ηπείρου.

Το αμφιλεγόμενο κείμενο συζητήθηκε την Κυριακή μεταξύ Αμερικανών, Ουκρανών και Ευρωπαίων αξιωματούχων στη Γενεύη. Ως αποτέλεσμα των συνομιλιών, το κείμενο έχει τροποποιηθεί και αναμένεται να συνεχίσει να αλλάζει τις επόμενες ημέρες.

«Υπάρχει νέα δυναμική στις διαπραγματεύσεις», δήλωσε τη Δευτέρα το απόγευμα ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα.

«Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ουκρανία μάς ενημέρωσαν ότι οι συζητήσεις ήταν εποικοδομητικές και ότι σημειώθηκε πρόοδος σε αρκετά ζητήματα. Καλωσορίζουμε αυτό το βήμα προς τα εμπρός. Ορισμένα ζητήματα παραμένουν ανοιχτά, αλλά η κατεύθυνση είναι θετική», πρόσθεσε.

«Είναι επίσης σαφές ότι τα θέματα που αφορούν άμεσα την Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως οι κυρώσεις, η διεύρυνση ή τα δεσμευμένα περιουσιακά στοιχεία, απαιτούν την πλήρη συμμετοχή και απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης.»

Ο Κόστα μίλησε στον Τύπο μετά από έκτακτη συνεδρίαση των Ευρωπαίων ηγετών στη Λουάντα της Αγκόλας.

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες συγκεντρώθηκαν το πρωί της Δευτέρας στο περιθώριο συνόδου κορυφής Ευρωπαϊκής Ένωσης – Αφρικανικής Ένωσης. Η σύνοδος αυτή ακολούθησε τη συνάντηση της G20 στη Νότια Αφρική το Σαββατοκύριακο. Και τα δύο γεγονότα επισκιάστηκαν από την πίεση της αμερικανικής κυβέρνησης του Ντόναλντ Τραμπ να επιτευχθεί συμφωνία μέχρι το τέλος της εβδομάδας, κάτι που έχει προκαλέσει αναστάτωση στους Ευρωπαίους.

«Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεσμεύεται να συνεχίσει να παρέχει στον πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι όλη την υποστήριξη που χρειάζεται: διπλωματική, στρατιωτική, οικονομική», είπε ο Κόστα.

«Η ειρήνη δεν μπορεί να είναι μια προσωρινή εκεχειρία. Πρέπει να είναι μια διαρκής λύση. Η Ουκρανία επέλεξε την Ευρώπη και η Ευρώπη θα σταθεί στο πλευρό της.»

Δίπλα του, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν επανέλαβε το μήνυμα της «καλής προόδου», επισημαίνοντας ταυτόχρονα ότι «μένει ακόμη δουλειά να γίνει».

«Υπάρχει πλέον μια στέρεη βάση για να προχωρήσουμε», είπε.

Η φον ντερ Λάιεν πρόσθεσε ότι οποιαδήποτε ειρηνευτική συμφωνία θα πρέπει να περιορίζει το μέγεθος των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων μόνο εφόσον η Ουκρανία δώσει τη συγκατάθεσή της, μια αξιοσημείωτη αλλαγή σε σχέση με την Κυριακή, όταν είχε δηλώσει κατηγορηματικά ότι «δεν μπορεί να υπάρξουν περιορισμοί» στον εθνικό στρατό.

«Η εδαφική ακεραιότητα και η κυριαρχία της Ουκρανίας πρέπει να γίνουν σεβαστές. Μόνο η Ουκρανία, ως κυρίαρχη χώρα, μπορεί να αποφασίζει για τις ένοπλες δυνάμεις της. Η επιλογή της μοίρας τους είναι στα δικά τους χέρια», δήλωσε η πρόεδρος της Επιτροπής.

Η φον ντερ Λάιεν τόνισε την «κεντρική θέση» της ΕΕ στο μεταπολεμικό μέλλον της Ουκρανίας και κάλεσε για την επιστροφή των Ουκρανών παιδιών που απήχθησαν από τις ρωσικές δυνάμεις εισβολής.

Το παρασκήνιο της Γενεύης

Οι Ευρωπαίοι προσπαθούν να πείσουν τους Αμερικανούς να κάνουν σημαντικές αλλαγές στο αρχικό σχέδιο των 28 σημείων.

Το αρχικό κείμενο που δημοσιεύθηκε την περασμένη εβδομάδα περιείχε όρους που ήταν σε μεγάλο βαθμό ευνοϊκοί για τα συμφέροντα της Μόσχας, συμπεριλαμβανομένου ενός βέτο στην ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, ενός ορίου για τον ουκρανικό στρατό στους 600.000 σε σχέση με τους σχεδόν 900.000 που διαθέτει σήμερα το Κίεβο, καθώς και ευρείες εδαφικές παραχωρήσεις περιοχών που η Ρωσία δεν ελέγχει στρατιωτικά.

Το κείμενο προέβλεπε επίσης την απελευθέρωση των δεσμευμένων περιουσιακών στοιχείων της Ρωσικής Κεντρικής Τράπεζας, τα περισσότερα από τα οποία βρίσκονται στην Ευρώπη, και τη σταδιακή άρση των κυρώσεων. Η ΕΕ έχει τονίσει εδώ και καιρό ότι η Ρωσία πρέπει να πληρώσει αποζημιώσεις για τις καταστροφές που προκάλεσε στην Ουκρανία.

Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι εξοργίστηκαν με την ιδέα να ξεμπλοκάρουν τα δεσμευμένα περιουσιακά στοιχεία προς όφελος της Ρωσίας και των ΗΠΑ.

Ένας αξιωματούχος είπε στο Euronews ότι επρόκειτο για περίπτωση «οικονομικής βαναυσότητας» και προειδοποίησε ότι κάτι τέτοιο θα παρέλυε την ευρωπαϊκή προσπάθεια να εκδοθεί ένα άνευ προηγουμένου δάνειο αποζημιώσεων για την Ουκρανία, το πιο ισχυρό οικονομικό εργαλείο που διαθέτει αυτή τη στιγμή η ΕΕ.

Μετά τη συνεδρίαση της Δευτέρας, ορισμένοι ηγέτες, όπως ο Σουηδός Ουλφ Κρίστερσον και ο Λιθουανός Γκιτάνας Ναουσέντα, ζήτησαν την ταχεία έγκριση του δανείου αποζημιώσεων.

Οι Ευρωπαίοι συζητούν το θέμα εδώ και εβδομάδες, με ορίζοντα απόφασης τον Δεκέμβριο, αλλά το αμερικανικό σχέδιο έχει δημιουργήσει αβεβαιότητα και έχει οδηγήσει σε εκκλήσεις για επιτάχυνση.

«Οι κυρώσεις της ΕΕ και των ΗΠΑ πλήττουν τη ρωσική οικονομία, αλλά η πίεση προς τη Ρωσία πρέπει να αυξηθεί», είπε ο Κρίστερσον.

«Το επόμενο βήμα που πρέπει να κάνουμε είναι να δεσμεύσουμε οριστικά τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία που βρίσκονται σε τραπεζικούς λογαριασμούς σε ευρωπαϊκές χώρες. Τα χρήματα αυτά πρέπει να χρησιμοποιηθούν για την ενίσχυση της άμυνας της Ουκρανίας και την αποκατάσταση των ζημιών που προκάλεσε η Ρωσία.»

Οι Ευρωπαίοι έθεσαν αυτά τα ζητήματα κατά τις συνομιλίες στη Γενεύη την Κυριακή μεταξύ Αμερικανών και Ουκρανών αξιωματούχων.

Η Ουκρανία και οι ΗΠΑ χαιρέτισαν την πρόοδο στις συζητήσεις και ανακοίνωσαν ένα «επικαιροποιημένο και βελτιωμένο πλαίσιο ειρήνης», το οποίο δεν δημοσιοποιήθηκε.

Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάρκο Ρούμπιο είπε ότι το σχέδιο των 28 σημείων έχει «εξελιχθεί» και εξέφρασε αισιοδοξία ότι όλα τα εκκρεμή ζητήματα θα επιλυθούν.

«Μπορώ να πω ότι τα σημεία που παραμένουν ανοιχτά δεν είναι ανυπέρβλητα. Απλώς χρειαζόμαστε περισσότερο χρόνο από αυτόν που έχουμε σήμερα. Πιστεύω πραγματικά ότι θα τα καταφέρουμε», είπε ο Ρούμπιο.

Ο Ρούμπιο αναγνώρισε ότι υπήρχαν ζητήματα –τα οποία αποκάλεσε «ιδιοκτησίες»– που έπρεπε να διαπραγματευτούν ξεχωριστά με την ΕΕ και τους συμμάχους του ΝΑΤΟ.

«Αυτά είναι πράγματα που θα πρέπει να συζητήσουμε μαζί τους, επειδή τους αφορούν», είπε.

Ο Ρούμπιο σημείωσε επίσης ότι η προθεσμία της Ημέρας των Ευχαριστιών, που είχε θέσει η κυβέρνηση Τραμπ, είναι ευέλικτη: «Στόχος μας είναι να τερματίσουμε αυτόν τον πόλεμο το συντομότερο δυνατόν, αλλά χρειαζόμαστε λίγο περισσότερο χρόνο.»

Ξεχωριστή τροχιά

Οι δηλώσεις προκάλεσαν ανακούφιση στους Ευρωπαίους, οι οποίοι φοβούνταν ότι θα παραγκωνίζονταν από μια διαδικασία που θα μπορούσε να αναδιαμορφώσει την αρχιτεκτονική ασφάλειας της ηπείρου για τις επόμενες δεκαετίες.

Κατά τις συζητήσεις στη Γενεύη, οι Ευρωπαίοι διαμόρφωσαν τροπολογίες στα πιο προβληματικά σημεία του κειμένου.

Η ευρωπαϊκή πρόταση, που είδε το Euronews, επιμένει σε κατάπαυση του πυρός, αφαιρεί το ρωσικό βέτο για την Ουκρανία όσον αφορά το ΝΑΤΟ – υποστηρίζοντας ότι η απόφαση ανήκει αποκλειστικά στους συμμάχους – και σημειώνει ότι τα δεσμευμένα περιουσιακά στοιχεία θα χρησιμοποιηθούν για την αποζημίωση της Ουκρανίας. Το σχέδιο προτείνει επίσης εγγυήσεις τύπου ΝΑΤΟ για την Ουκρανία, χωρίς περαιτέρω λεπτομέρειες.

Οι Ευρωπαίοι δεν αναγνώρισαν επισήμως την ύπαρξη «αντιπρότασης», μια λέξη που θα μπορούσε να προκαλέσει την οργή του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ. Η στρατηγική είναι να εργαστούν μέσα στα πλαίσια που έχει θέσει η Ουάσινγκτον και να στρέψουν τους όρους όσο το δυνατόν περισσότερο υπέρ της Ουκρανίας.

«Δεν μιλάμε για αντιπροτάσεις. Αυτό που έχει σημασία στο τέλος είναι το περιεχόμενο αυτού του ειρηνευτικού σχεδίου», είπε εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Ο εκπρόσωπος αρνήθηκε να εξηγήσει τα επόμενα βήματα της παράλληλης διαπραγματευτικής διαδικασίας μεταξύ Ευρωπαίων, Ουκρανών και Αμερικανών.

Ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο οποίος επιδιώκει να εμπλέξει όσο το δυνατόν περισσότερο τους Ευρωπαίους για να περιοριστεί η ρωσική επιρροή στον Λευκό Οίκο, είπε ότι «είναι κρίσιμο κάθε κοινή ενέργεια με τους εταίρους μας να είναι σχολαστικά μελετημένη».

Το διακύβευμα για την ΕΕ δεν θα μπορούσε να είναι υψηλότερο.

Το μπλοκ είναι ο μεγαλύτερος υποστηρικτής της Ουκρανίας, έχοντας παράσχει πάνω από 187 δισεκατομμύρια ευρώ σε βοήθεια από την έναρξη της πλήρους εισβολής. Η ΕΕ έχει επίσης χορηγήσει καθεστώς υποψήφιας χώρας στην Ουκρανία, έχει χτίσει βαθιές σχέσεις με τη βιομηχανία άμυνάς της και έχει υποδεχθεί τέσσερα εκατομμύρια πρόσφυγες, πολλοί από τους οποίους έχουν εγκατασταθεί μόνιμα.

Οποιαδήποτε ειρηνευτική συμφωνία μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας –αν επιτευχθεί– είναι βέβαιο ότι θα έχει βαθιές και διαρκείς επιπτώσεις σε ολόκληρη την Ένωση.

«Πρέπει να παραμείνουμε ενωμένοι και να συνεχίσουμε να θέτουμε τα συμφέροντα της Ουκρανίας στο επίκεντρο των προσπαθειών μας», είπε η φον ντερ Λάιεν τη Δευτέρα.

«Αυτό αφορά την ασφάλεια ολόκληρης της ηπείρου μας, τώρα και στο μέλλον.»