Τριάντα πέντε χρόνια από την «Βελούδινη Επανάσταση»-Αντικυβερνητικές πορείες σε Τσεχία και Σλοβακία

Χιλιάδες πολίτες στη Σλοβακία και την Τσεχία κατέβηκαν τη Δευτέρα στους δρόμους, τιμώντας την επέτειο της Βελούδινης Επανάστασης του 1989 με κινητοποιήσεις κατά των σημερινών κυβερνήσεων τους.

Η επέτειος συμπίπτει φέτος με έντονη πολιτική πόλωση και αυξανόμενες ανησυχίες ότι οι φιλοευρωπαϊκές αξίες που καθόρισαν τη μετάβαση των δύο χωρών στη δημοκρατία βρίσκονται σε κίνδυνο.

Τι ήταν η Βελούδινη Επανάσταση

Η Βελούδινη Επανάσταση ξεκίνησε στις 17 Νοεμβρίου 1989, όταν φοιτητικές διαδηλώσεις στην Πράγα καταστάλθηκαν βίαια από τις αρχές. Το γεγονός πυροδότησε μαζική λαϊκή κινητοποίηση που, μέσα σε λίγες εβδομάδες, οδήγησε στην κατάρρευση του κομμουνιστικού καθεστώτος χωρίς να σημειωθεί ένοπλη σύγκρουση. Η ομαλή μετάβαση κορυφώθηκε με την εκλογή του Βάτσλαβ Χάβελ ως προέδρου, ενώ το 1993 η ενιαία Τσεχοσλοβακία χωρίστηκε ειρηνικά σε Τσεχία και Σλοβακία. Και οι δύο χώρες ακολούθησαν φιλοδυτική πορεία, εντασσόμενες στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στο ΝΑΤΟ.

Μαζική κινητοποίηση στη Σλοβακία

Στη Μπρατισλάβα, δεκάδες χιλιάδες πολίτες διαδήλωσαν κατά του λαϊκιστή πρωθυπουργού Ρόμπερτ Φίτσο και της φιλορωσικής του στάσης. Παρά τη βροχή και το κρύο, οι διαδηλωτές γέμισαν το κέντρο της πόλης, ζητώντας ενίσχυση του κράτους δικαίου, μεγαλύτερη διαφάνεια και διασφάλιση ότι η χώρα θα παραμείνει προσανατολισμένη στη Δύση.

Ο ηγέτης του κόμματος «Προοδευτική Σλοβακία», Μίχαλ Σίμετσκα, δήλωσε ότι «η μαζική παρουσία του κόσμου δείχνει πόσο βαθιά ριζωμένη είναι η ανάγκη για ελευθερία και δημοκρατία στη σλοβακική κοινωνία».

Συγκεντρώσεις πραγματοποιήθηκαν και σε άλλες πόλεις της Σλοβακίας, με παρόμοια μηνύματα υπέρ της δημοκρατίας και κατά της κυβερνητικής πολιτικής.

Ανησυχία και στην Τσεχία

Στην Πράγα και σε άλλες πόλεις της Τσεχίας, οι διαδηλωτές εξέφρασαν την αντίθεσή τους στον τρόπο σχηματισμού της νέας κυβέρνησης. Ο Αντρέι Μπάμπις, ο δισεκατομμυριούχος επιχειρηματίας που κέρδισε τις εκλογές του Οκτωβρίου χωρίς να εξασφαλίσει αυτοδυναμία, σύναψε πρόσφατα συμφωνία με δεξιούς συμμάχους — ανάμεσά τους και κόμμα που αντιτίθεται στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ. Η εξέλιξη αυτή έχει προκαλέσει έντονο προβληματισμό σε φιλοευρωπαϊκούς κύκλους.

Ο Μικουλάς Μινάρ, από την οργάνωση “Million Moments for Democracy”, τόνισε ότι οι διαδηλώσεις «δεν στρέφονται κατά των εκλογικών αποτελεσμάτων, αλλά υπέρ του σεβασμού των δημοκρατικών κανόνων».

«Η δημοκρατία δεν είναι δεδομένη»

Για πολλούς διαδηλωτές στις δύο χώρες, η επέτειος της Βελούδινης Επανάστασης λειτουργεί φέτος ως υπενθύμιση ότι η δημοκρατία απαιτεί συνεχή εγρήγορση. Καθώς η Κεντρική Ευρώπη αντιμετωπίζει την άνοδο λαϊκιστικών και αντισυστημικών δυνάμεων, η μαζική παρουσία των πολιτών στους δρόμους δείχνει ότι τα αιτήματα για διαφάνεια, ευρωπαϊκό προσανατολισμό και σεβασμό των θεσμών παραμένουν στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης.