Μεταξύ ελπίδας και ρεαλισμού η πρώτη συνάντηση Χριστοδουλίδη – Ερχιουρμάν

Με προσδοκίες και ελπίδες από την πλευρά της Λευκωσίας προσέρχεται ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης στην πρώτη του συνάντηση με τον νέο ηγέτη των Τουρκοκυπρίων, Τουφάν Ερχιουρμάν. Το ενδιαφέρον για την πρώτη συνάντηση είναι μεγάλο, καθώς Χριστοδουλίδης και Ερχιουρμάν αναμένεται να δώσουν ένα πρώτο δείγμα των προθέσεων τους και του σχεδιασμού τους για το πώς θα κινηθούν σε σχέση με το Κυπριακό. Θα φανεί εξάλλου αν ήταν δικαιολογημένη η συγκρατημένη αισιοδοξία που δημιουργήθηκε μέσα στον Οκτώβριο μετά την εκλογή Ερχιουρμάν η οποία είχε στηριχτεί στις τουλάχιστον πιο διαλλακτικές δηλώσεις του προεκλογικά. Αυτό που έχει σημασία είναι τι θα υποστηρίξει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων διεμήνυε τότε η Λευκωσία.

Ο πρόεδρος της Κύπρου, κάνει συγκεκριμένα βήματα με στόχο την επανέναρξη των συνομιλιών για το Κυπριακό εδώ και χρόνια. Ως αποτέλεσμα, έχει ξεκινήσει ένας διάλογος για Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης αλλά δεν έχει επιτευχθεί πρόοδος ως προς το κρισιμότερο ζητούμενο: την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων για την επίλύση του προβλήματος προκειμένου να μπει τέλος στη διχοτόμηση του νησιού που συνεχίζεται περισσότερα από 50 χρόνια. Σταθερός στόχος της Λευκωσίας είναι να προκύψει μια δομημένη διαδικασία διαλόγου μετά από περίπου επτά χρόνια, όταν οι συνομιλίες είχαν ναυαγήσει στο ελβετικό θέρετρο Κραν Μοντανά.

Οι προσπάθειες της Λευκωσίας προσκρούουν σταθερά πάνω στον «τοίχο» της λύσης «των δυο κρατών» που προκρίνουν στα Κατεχόμενα και την Άγκυρα τα τελευταία χρόνια. Η αδιάλλακτη προσκόλληση στη λύση «δύο κρατών» προέκυψε ουσιαστικά το 2020, με την εκλογή του Ερσίν Τατάρ, του πρώην ηγέτη των Τουρκοκυπρίων ο οποίος ευθυγραμμίστηκε πλήρως με τη νέα γραμμή της Τουρκίας υπό τον Ερντογάν, σε αντίθεση με τον προκάτοχό του Μουσταφά Ακιντζί. Από το 2020 και εξής, ο Τατάρ άρχισε να δηλώνει ότι η ομοσπονδία είναι «τελειωμένη» και ότι η μόνη βάση για διαπραγμάτευση είναι η κυριαρχική ισότητα και η αναγνώριση δύο κρατών. Την ίδια θέση, υποστήριξε απαρέγκλιτα και επίσημα στα Ηνωμένα Έθνη κατά τις άτυπες συνομιλίες της Γενεύης το 2021.

Μετά την εκλογή του 2023, ο Νίκος Χριστοδουλίδης ξεκίνησε τις προσπάθειες αναθέρμανσης του ζητήματος, επιχειρώντας να προσθέσει ακόμα έναν παράγοντα στην εξίσωση: την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ως αποτέλεσμα, τον περασμένο Μάιο, η Ε.Ε όρισε τον πρώην επίτροπο Γιοχάνες Χαν ως Ειδικό Απεσταλμένο της Ε.Ε. για την Κύπρο. Ο Ερσίν Τατάρ είχε εναντιωθεί τότε κάνοντας λόγο για μονομερή ενέργεια.

«Να ξεκινήσουν οι συνομιλίες από εκεί όπου είχαν σταματήσει το 2017»

Αυτό είναι το ζητούμενο για τον πρόεδρο της Κύπρου, που έχει δηλώσει έτοιμος «να επαναλάβει τις διαπραγματεύσεις ακόμα την επόμενη εβδομάδα».

Η ελληνοκυπριακή πλευρά επιμένει ότι η λύση πρέπει να βασιστεί στα ψηφίσματα του ΟΗΕ που μιλούν για διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία.

Η συνάντηση θεωρείται ευκαιρία να δημιουργηθεί κλίμα εμπιστοσύνη ανάμεσα στις δύο πλευρές. Η Λευκωσία επιδιώκει, μέσω αυτής της πρώτης επαφής, να δείξει ότι έχει σοβαρότητα και καλή πρόθεση.

Ταυτόχρονα, ωστόσο, ο κ. Χριστοδουλίδης προειδοποιεί ότι δεν θα δεχθεί «άλλες επιδιώξεις» εκτός πλαισίου, αν δηλαδή η τουρκοκυπριακή πλευρά ή/και η Τουρκία «ξεφεύγουν» από τις διαπραγματεύσεις όπως τις ορίζει το πλαίσιο των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.

Εκτός από την αλλαγή ηγεσίας στα Κατεχόμενα, η χρονική συγκυρία είναι ευνοϊκή καθώς η Κύπρος αναλαμβάνει την Προεδρία του Συμβουλίου της Ε.Ε., κάτι που δίνει στον Χριστοδουλίδη επιπλέον διπλωματικά εργαλεία αλλά και βήμα για να αναδείξει την ανάγκη για λύση του Κυπριακού ως θέμα ευρωπαϊκής σταθερότητας.

Μέσω των συναντήσεων σαν κι αυτή, η Λευκωσία θα προσπαθήσει να δείξει στην Ε.Ε. και διεθνώς ότι υπάρχει διάθεση για σοβαρό διάλογο, κάτι που ενισχύει την εικόνα της χώρας ως αξιόπιστου συνομιλητή.

Σε δηλώσεις του σε δημοσιογράφους το βράδυ της Τρίτης, ο κ. Χριστοδουλίδης ξεκαθάρισε ότι η επικείμενη συνάντησή του με τον νέο ηγέτη των Τουρκοκυπρίων σίγουρα δεν είναι συνάντηση κοινωνικού χαρακτήρα, αν και είναι η πρώτη τους συνάντηση, όπως είπε.

«Ευελπιστώ, και με αυτή την προσδοκία πηγαίνω στη συνάντηση, να υπάρξουν συγκεκριμένα θετικά αποτελέσματα προς την κατεύθυνση επανέναρξης των συνομιλιών από εκεί που διακόπηκαν στο Κραν Μοντανά. Αυτός είναι ο μοναδικός στόχος και πηγαίνω εκεί ευελπιστώντας ότι θα υπάρξει ανταπόκριση, έτσι ώστε να ξεκινήσουμε αμέσως αυτή τη μεγάλη προσπάθεια».

Πρόσθεσε ότι «είμαστε πανέτοιμοι και, επαναλαμβάνω, ευελπιστώ να υπάρξει ανταπόκριση από την άλλη πλευρά, έτσι ώστε το συντομότερο δυνατόν να ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις. Εξάλλου, αυτό είναι και το πλαίσιο που ο Γ.Γ. των Ηνωμένων Εθνών μάς έχει καθορίσει μέσα και από τις συναντήσεις που έγιναν, είτε σε τριμερές είτε σε διευρυμένο επίπεδο, και ειλικρινά ευελπιστώ να έχουμε μετά τη συνάντηση θετικά αποτελέσματα».

Για «ατμόσφαιρα λύσης» μίλησε ο Έρχιουρμαν

Σημαντική προσδοκία του είναι να δημιουργηθεί από τη συνάντηση την Πέμπτη με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Νίκο Χριστοδουλίδη μια ατμόσφαιρα λύσης, δήλωσε ο Τουρκοκύπριος ηγέτης Τουφάν Έρχιουρμαν, προσθέτοντας ότι θεμελιώδης στόχος είναι η επίτευξη μιας συνολικής, δίκαιης και διαρκούς λύσης. Τις δηλώσεις αυτές έκανε μετά την πρώτη δίωρη συνάντηση του «συμβουλίου πολιτικών κομμάτων».

«Όπως έχω ξαναπεί, η πιο σημαντική μου προσδοκία από αυτή τη συνάντηση και τις επόμενες συναντήσεις είναι να δημιουργηθεί μια ατμόσφαιρα λύσης στο νησί. Διότι, δυστυχώς, το να πούμε ότι υπάρχει αυτή τη στιγμή μια τέτοια ατμόσφαιρα θα ήταν υπερβολικά αισιόδοξο. Με άλλα λόγια, αν πρόκειται να συζητήσουμε μια λύση, πρέπει πρώτα να υπάρξει μια τέτοια ατμόσφαιρα, ένα κλίμα. Πιστεύω ότι το να μιλάμε συνεχώς μέσω του Τύπου και να συμμετέχουμε σε ένα είδος παιχνιδιού επίρριψης ευθυνών δεν είναι πολύ υγιές», τόνισε.

Ο κ. Έρχιουρμαν είπε ακόμα ότι μέχρι την άφιξη της κ. Ολγκίν και τις συναντήσεις με τους δύο ηγέτες, οι διαπραγματευτές των δύο πλευρών θα μπορούσαν να συναντηθούν. Επανέλαβε ότι θεωρεί πως μπορούν να γίνουν βήματα για διευκόλυνση της ζωής των πολιτών και πρόσθεσε ότι δεν είναι ένα παιχνίδι ποιος θα νικήσει, αλλά πώς να κάνουν κινήσεις από κοινού.

Ερωτηθείς σχετικά ο κ. Έρχιουρμαν είπε ότι είχε στο παρελθόν ανταλλάξει σύντομους χαιρετισμούς με τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη, αλλά δεν τον γνωρίζει και η συνάντηση της Πέμπτης θα είναι μια ευκαιρία να γνωριστούν, ν’ ανταλλάξουν αρχικές απόψεις κι επανέλαβε ότι δεν πρέπει να υπάρχουν πολύ υψηλές προσδοκίες. Θα ήταν έκπληξη, πρόσθεσε, αν αποκομίσουμε κάτι από αυτή τη συνάντηση.

Ο Ερχιουρμάν έχει μιλήσει για συνεχή συντονισμό με την Τουρκία και τονίζει ότι υπάρχει ένας ακατάλυτος δεσμός με την Άγκυρα. Ωστόσο, φαίνεται να θέλει κάποια αυτονομία, καθως δηλώνει ότι η τουρκοκυπριακή ηγεσία πρέπει να αναλάβει υπευθυνότητα και μέσα στο νησί, ώστε οι διαπραγματεύσεις να έχουν νόημα.

Εν αναμονή της άτυπης Πενταμερούς που πρόκειται σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα του ΟΗΕ να πραγματοποιηθεί πριν από τα τέλη του χρόνου, στις αρχές του Δεκέμβρη αναμένεται στην Κύπρο η Προσωπική Απεσταλμένη του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών για την Κύπρο, Μαρία Άνχελα Ολγκίν. Η απεσταλμένη του ΟΗΕ, αναμένεται να συναντηθεί ξεχωριστά με Χριστοδουλίδη και Ερχιουρμάν και τότε θα εκφραστούν οι θέσεις τους σε πιο επίσημο πλαίσιο.