Πρόταση για αναστολή εμπορικών προνομίων του Ισραήλ διχάζει τα κράτη μέλη της ΕΕ

Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να αναστείλει τα εμπορικά προνόμια του Ισραήλ και να αυξήσει τους δασμούς στα ισραηλινά προϊόντα αναμένεται να συναντήσει έντονη αντίσταση, κυρίως από τη Γερμανία και την Ιταλία.

Εάν ωστόσο εγκριθεί από τους 27, θα αποτελέσει ισχυρό πλήγμα για το Ισραήλ, καθώς η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός του εταίρος, απορροφώντας το 32% των συνολικών συναλλαγών αγαθών το 2024.

Σε συνέντευξη Τύπου, ο Επίτροπος Εμπορίου Μάρος Σέφκοβιτς παρουσίασε την πρόταση ως μια «προσεκτικά μελετημένη απάντηση σε μια ολοένα και πιο επείγουσα κατάσταση», κάνοντας λόγο για «αδιανόητες» ισραηλινές επιθέσεις και την ανθρωπιστική κρίση στη Γάζα.

Δίπλα του, η ύπατη εκπρόσωπος της Ε.Ε. για την εξωτερική πολιτική, Κάγια Κάλας, τόνισε ότι στόχος των μέτρων «δεν είναι να τιμωρηθεί το Ισραήλ», αλλά «να βελτιωθεί η κατάσταση στη Γάζα».

Τι προβλέπεται

Το σχέδιο δεν απαγορεύει το εμπόριο με το Ισραήλ, αλλά αναστέλλει την προτιμησιακή μεταχείριση που απολαμβάνει από το 2000. Αυτό σημαίνει ότι θα επιβληθούν δασμοί σε περίπου 37% των ισραηλινών εξαγωγών προς την Ε.Ε., κυρίως σε μηχανήματα, φαρμακευτικά προϊόντα, ιατροτεχνολογικά είδη και προϊόντα αεροναυπηγικής.

Σύμφωνα με την Κομισιόν, οι νέοι δασμοί θα κοστίσουν στο Ισραήλ επιπλέον 227 εκατομμύρια ευρώ ετησίως.

Η προνομιακή μεταχείριση του Ισραήλ στηρίζεται στη Συμφωνία Σύνδεσης Ε.Ε.–Ισραήλ, που προβλέπει ευνοϊκούς όρους για το εμπόριο και τις επενδύσεις. Μοναδική εξαίρεση παραμένουν τα προϊόντα από τους ισραηλινούς οικισμούς στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη, που δεν απολαμβάνουν καμία διευκόλυνση.

Πόσο πιθανή είναι η έγκριση;

Για να ισχύσουν τα μέτρα, απαιτείται ειδική πλειοψηφία στο Συμβούλιο. Ωστόσο, η Γερμανία και η Ιταλία –παραδοσιακά κοντά στο Ισραήλ– εκτιμάται ότι θα αντιταχθούν.

Παρά τις αμφιβολίες, η πρόταση έχει προκαλέσει συζητήσεις στις Βρυξέλλες. Ο Μάρτιν Κόνετσνι, επικεφαλής του European Middle East Project, σημειώνει ότι «το πολιτικό μήνυμα είναι πολύ ισχυρό», καθώς ακόμη και στενοί σύμμαχοι του Ισραήλ, όπως η φον ντερ Λάιεν, εμφανίζονται πρόθυμοι να χρησιμοποιήσουν οικονομικές πιέσεις – κάτι που στο παρελθόν θεωρούνταν αδιανόητο.

Από την άλλη πλευρά, Γερμανοί ευρωβουλευτές και κυβερνήσεις όπως της Τσεχίας προειδοποιούν ότι τέτοια μέτρα θα πλήξουν περισσότερο τον πληθυσμό και θα περιορίσουν την επιρροή της Ε.Ε. στη Μέση Ανατολή.

Η αντίδραση του Ισραήλ

Ο Ισραηλινός υπουργός Εξωτερικών Γκιδεόν Σαάρ χαρακτήρισε τις συστάσεις της Επιτροπής «ηθικά και πολιτικά διαστρεβλωμένες», υπογραμμίζοντας ότι η χώρα του «θα συνεχίσει να αγωνίζεται, με τη βοήθεια των φίλων της στην Ευρώπη, ενάντια σε κάθε προσπάθεια που στόχο έχει να τη βλάψει ενώ βρίσκεται σε έναν υπαρξιακό πόλεμο».