Αυξάνεται η στήριξη στην ΕΕ για το σχέδιο δανείου 140 δισ. ευρώ προς την Ουκρανία με βάση τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία

Όλο και περισσότερη πολιτική στήριξη συγκεντρώνει εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης το πρωτοποριακό σχέδιο για χορήγηση δανείου ύψους 140 δισεκατομμυρίων ευρώ στην Ουκρανία, το οποίο θα βασίζεται στα δεσμευμένα περιουσιακά στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας. Το δάνειο αναμένεται να συμβάλει καθοριστικά τόσο στη στήριξη της ουκρανικής οικονομίας όσο και στην ενίσχυση της αμυντικής της ικανότητας.

«Είναι μια πολύ καλή ιδέα. Πρέπει να προχωρήσουμε προς αυτή την κατεύθυνση», δήλωσε ο πρωθυπουργός της Φινλανδίας, Πέτερι Όρπο, κατά την άτυπη σύνοδο κορυφής που πραγματοποιείται στην Κοπεγχάγη.

Θετική στάση εξέφρασε και ο Σουηδός ομόλογός του, Ουλφ Κρίστερσον, σημειώνοντας: «Έχουμε υποστηρίξει εδώ και καιρό μια πιο επιθετική αξιοποίηση των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων. Δεν είναι αποδεκτό να θεωρούνται αυτά ρωσική περιουσία χωρίς καμία προοπτική χρήσης».

Η Δανή πρωθυπουργός Μέτε Φρέντερικσεν, η οποία φιλοξενεί τους 27 ηγέτες στην Κοπεγχάγη, κάλεσε την Ένωση να αυξήσει γρήγορα τη στρατιωτική και οικονομική βοήθεια προς το Κίεβο. Υπολογίζεται ότι η Ουκρανία θα χρειαστεί περίπου 60 δισ. ευρώ την περίοδο 2026-2027 για να καλύψει το δημοσιονομικό της έλλειμμα και αντίστοιχο ποσό για εξοπλισμούς.

«Υπάρχουν νομικά ζητήματα που πρέπει να απαντηθούν. Είμαι βέβαιη ότι θα βρούμε τρόπο να τα ξεπεράσουμε. Η ιδέα όμως της χρήσης των παγωμένων περιουσιακών στοιχείων είναι καλή», πρόσθεσε η Φρέντερικσεν.

Το σχέδιο της Κομισιόν θεωρείται το πιο φιλόδοξο βήμα από τότε που τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία «πάγωσαν» τις πρώτες ημέρες της εισβολής. Μέχρι σήμερα, η ΕΕ αξιοποιούσε μόνο τα κέρδη που προκύπτουν από την τοποθέτηση των ρωσικών κεφαλαίων στην Euroclear, τη χρηματοπιστωτική εταιρεία με έδρα τις Βρυξέλλες.

Η νέα πρόταση θα μεταφέρει τα πλήρη υπόλοιπα μετρητών από την Euroclear στην Κομισιόν, η οποία στη συνέχεια θα εκδώσει δάνειο 140 δισ. ευρώ προς την Ουκρανία. Το δάνειο θα εκταμιεύεται σταδιακά και με όρους, ενώ η αποπληρωμή του θα ξεκινήσει μόνο εάν η Ρωσία συμφωνήσει να καταβάλει αποζημιώσεις για τις ζημιές που προκάλεσε.

Η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, απέρριψε τις κατηγορίες περί παράνομης δήμευσης. «Δεν πρόκειται για κατάσχεση των περιουσιακών στοιχείων. Υπάρχει αυξανόμενη συναίνεση ότι δεν μπορούν να πληρώνουν μόνο οι Ευρωπαίοι φορολογούμενοι. Η Ρωσία είναι ο δράστης, η Ρωσία πρέπει να πληρώσει», υπογράμμισε.

Ωστόσο, παραμένουν σοβαρά ερωτήματα. Η πρόταση της Κομισιόν, η οποία παρουσιάστηκε την περασμένη εβδομάδα σε δύο σελίδες, χρειάζεται σημαντική νομική επεξεργασία. Μέχρι το τέλος του έτους αναμένονται τα πλήρη νομικά κείμενα.

Ένα βασικό ζήτημα είναι πώς θα επιμεριστούν οι χρηματοοικονομικοί κίνδυνοι ανάμεσα στα 27 κράτη-μέλη. Εάν δεν υπάρξει συναίνεση να χρησιμοποιηθεί ο προϋπολογισμός της ΕΕ ως εγγύηση –η προτιμώμενη επιλογή της Κομισιόν– κάθε χώρα θα χρειαστεί να καταθέσει δικές της εγγυήσεις βάσει του οικονομικού της βάρους.

Ιδιαίτερη ανησυχία εκφράζει το Βέλγιο, όπου εδρεύει η Euroclear, φοβούμενο πολυδάπανες αγωγές και αρνητικές συνέπειες στην οικονομία. Στην ίδια γραμμή και η πρόεδρος της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, η οποία προειδοποίησε για πιθανή απώλεια εμπιστοσύνης τρίτων χωρών στη ζώνη του ευρώ.

«Εάν οι χώρες δουν ότι τα αποθεματικά τους μπορούν να εξαφανιστούν επειδή το αποφάσισαν οι Ευρωπαίοι πολιτικοί, τότε ίσως αποσύρουν τα κεφάλαιά τους από την ευρωζώνη», προειδοποίησε ο Βέλγος πρωθυπουργός Μπαρτ ντε Βέβερ. Ο ίδιος επέμεινε: «Κατάσχεση δεν πρόκειται να γίνει ποτέ».

Αντίθετα, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, που στο παρελθόν είχε εκφράσει αντιρρήσεις, χαρακτήρισε το σχέδιο «πολύ θετικό βήμα» που μπορεί να προσφέρει στην Ουκρανία σταθερή χρηματοδότηση. Παράλληλα, προειδοποίησε ότι «η Ευρώπη πρέπει να παραμείνει ελκυστικός και αξιόπιστος τόπος επενδύσεων, σεβόμενη το διεθνές δίκαιο».

Προβληματισμό προκαλούν επίσης οι κανόνες ψηφοφορίας. Η ανανέωση των ευρωπαϊκών κυρώσεων απαιτεί σήμερα ομοφωνία κάθε έξι μήνες, πράγμα που σημαίνει ότι οποιοδήποτε κράτος-μέλος θα μπορούσε να άρει το πάγωμα και να τινάξει στον αέρα το σχέδιο. Η Κομισιόν προτείνει την ενεργοποίηση του άρθρου 31.2 των Συνθηκών, που επιτρέπει μετάβαση σε ειδική πλειοψηφία, αλλά δίνει δικαίωμα σε κάθε χώρα να μπλοκάρει την αλλαγή για «ζωτικούς λόγους εθνικής πολιτικής».

Ο Ιρλανδός πρωθυπουργός Μίχολ Μάρτιν αναγνώρισε ότι υπάρχουν «προκλήσεις», πρόσθεσε όμως: «Με δεδομένη τη σοβαρότητα της κατάστασης, αυτή είναι η κατεύθυνση στην οποία βαδίζει πλέον η Ευρώπη».

Η Μόσχα έχει ήδη προειδοποιήσει για αντίποινα. «Μιλάμε για σχέδια παράνομης κατάσχεσης ρωσικής περιουσίας. Στα ρωσικά αυτό λέγεται απλώς κλοπή», δήλωσε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, απειλώντας με ποινικές διώξεις όσων εμπλακούν.