Παρουσιάστηκε η πολυαναμενόμενη στρατηγική της ΕΕ για την άμυνα, αλλά χωρίς νέες επιλογές χρηματοδότησης

Η πολυαναμενόμενη Λευκή Βίβλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Άμυνα προβλέπει ότι τα κράτη - μέλη θα αρχίσουν να διοχετεύουν εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ στον τομέα πριν από το τέλος του έτους, αλλά δεν περιγράφει σε μεγάλο βαθμό καινοτόμες και κοινές ευκαιρίες χρηματοδότησης.

Η Λευκή Βίβλος, η οποία δημοσιεύθηκε την Τετάρτη, αναμασά σε γενικές γραμμές την πρόταση της Επιτροπής ReArm Europe που παρουσιάστηκε πριν από δύο εβδομάδες και η οποία θα μπορούσε να δει τα κράτη - μέλη να κινητοποιούν έως και 800 δισεκατομμύρια ευρώ για την άμυνα τα επόμενα τέσσερα χρόνια, ιδίως με τη συγκέντρωση παραγγελιών και την από κοινού προμήθεια εξοπλισμού.

Η Κάγια Κάλλας, η κορυφαία διπλωμάτης της ΕΕ, χαρακτήρισε την πρόταση ως "κομβική στιγμή" για το μπλοκ.

"Η αξία που προσθέτουμε δουλεύοντας μαζί είναι ανεκτίμητη. Μας δίνει ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα που δεν έχει αντίπαλο πουθενά στον κόσμο", δήλωσε στους δημοσιογράφους κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου για την παρουσίαση της Λευκής Βίβλου.

Η κύρια οικονομική δύναμη πυρός για τα κράτη - μέλη προέρχεται από την ενεργοποίηση της εθνικής ρήτρας διαφυγής στο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, η οποία θα τους επιτρέψει να παρεκκλίνουν από τους αυστηρούς δημοσιονομικούς κανόνες της ΕΕ που περιορίζουν τα επίπεδα χρέους και ελλείμματος στο 3% και 60% του ΑΕΠ αντίστοιχα.

Αξιωματούχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας, δήλωσε το πρωί της Τετάρτης ότι ελπίζουν ότι και τα 27 κράτη - μέλη θα ζητήσουν να ενεργοποιήσουν τη ρήτρα διαφυγής πριν ή μέσα στον Απρίλιο. Η Επιτροπή θα πρέπει στη συνέχεια να αξιολογήσει το αίτημα, αλλά "ελπίζουμε ότι η διαδικασία μπορεί να ολοκληρωθεί πριν από τις καλοκαιρινές διακοπές", δήλωσε ο αξιωματούχος.

Η επικεφαλής της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε προηγουμένως ότι επιτρέποντας στα κράτη - μέλη να ρίξουν επιπλέον 1,5% του ΑΕΠ για την άμυνα τα επόμενα τέσσερα χρόνια, τα κράτη - μέλη θα πρέπει να είναι σε θέση να επενδύσουν περίπου 650 δισεκατομμύρια ευρώ στην άμυνα.

Ένας άλλος αξιωματούχος της ΕΕ, που επίσης μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας, δήλωσε ωστόσο ότι "το τελικό αποτέλεσμα, ελπίζουμε, θα είναι ακόμη υψηλότερο".

Η πρόσβαση στην άλλη κύρια επιλογή χρηματοδότησης, το λεγόμενο μέσο SAFE, το οποίο η Επιτροπή ελπίζει να δημιουργήσει επειγόντως για την άντληση χρημάτων στις κεφαλαιαγορές, ώστε στη συνέχεια να δανειοδοτηθούν έως 150 δισεκατομμύρια ευρώ στα κράτη - μέλη, θα απαιτήσει από τις κυβερνήσεις να υποβάλουν αιτήσεις χρηματοδότησης εντός έξι μηνών.

Οι δυνατότητες που έχει προσδιορίσει η Επιτροπή ως τομείς προτεραιότητας περιλαμβάνουν την αεράμυνα και την πυραυλική άμυνα, τα συστήματα πυροβολικού, τα πυρομαχικά και τους πυραύλους, τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη και τα συστήματα καταπολέμησης μη επανδρωμένων αεροσκαφών, την τεχνητή νοημοσύνη, την κβαντική τεχνολογία, τον κυβερνοπόλεμο και ηλεκτρονικό πόλεμο και τους στρατηγικούς καταλύτες.

Ένας από τους προαναφερθέντες αξιωματούχους δήλωσε ότι οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των κρατών - μελών και της Επιτροπής βάσει αυτών των σχεδίων θα πρέπει να είναι σχετικά γρήγορες, καθώς τα χρήματα θα δοθούν ως δάνεια που θα πρέπει να αποπληρώσουν τα κράτη - μέλη και όχι ως επιχορηγήσεις.

Οι άλλες τρεις κύριες προτάσεις που περιγράφονται στο ReArm Europe για να μπορέσουν τα κράτη - μέλη να επενδύσουν περισσότερο στην άμυνα τα επόμενα τέσσερα χρόνια περιλαμβάνουν την επέκταση της εντολής της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, τη δυνατότητα χρήσης των κονδυλίων συνοχής σε αμυντικά έργα και τη δυνατότητα χρήσης αποταμιεύσεων και ιδιωτικής χρηματοδότησης στον τομέα.

Η μόνη νέα χρηματοδοτική επιλογή που περιγράφεται στη Λευκή Βίβλο είναι η δυνατότητα των κρατών - μελών να απαλλάσσονται από τον ΦΠΑ για αγορές που πραγματοποιούν από κοινού με άλλα κράτη - μέλη μέσω του μέσου SAFE. Ωστόσο, δεν είναι σαφές πόσα χρήματα θα εξοικονομήσουν με αυτόν τον τρόπο.

Ένας από τους αξιωματούχους της Επιτροπής υπερασπίστηκε την έλλειψη νέων χρηματοδοτικών επιλογών, λέγοντας ότι το ReArm "είναι ήδη μια σημαντική απάντηση στο ερώτημα πώς μπορούμε να βοηθήσουμε τα κράτη - μέλη" και ότι όσα περιλαμβάνονται "δεν εξαντλούν απαραίτητα το πεδίο αυτής της συζήτησης".

Οι ηγέτες της ΕΕ θα πρέπει να επανέλθουν στο θέμα σε σύνοδο κορυφής τον Ιούνιο. Ορισμένοι, όπως ο Γάλλος Εμανουέλ Μακρόν, έχουν ζητήσει, για παράδειγμα, τη χρήση των λεγόμενων ευρωομολόγων, καθώς και την ανάπτυξη ιδίων πόρων, όπως ένας ψηφιακός φόρος.

Ωστόσο, ο Μακρόν φαίνεται να εξασφάλισε μια μεγάλη νίκη με την Επιτροπή να περιλαμβάνει μια ευρωπαϊκή προτίμηση για την εξασφάλιση χρημάτων μέσω της SAFE, η οποία θα απαιτεί ο εξοπλισμός που αγοράζεται να έχει το 65% του περιεχομένου του προερχόμενο από την ΕΕ και ο κατασκευαστής της ΕΕ να έχει εξουσία σχεδιασμού για το υπόλοιπο 35%. Αυτό θα διασφαλίσει ότι καμία τρίτη χώρα δεν θα μπορεί να εμποδίσει τη χρήση του εξοπλισμού στο μέλλον.

Οι άλλες εμβληματικές προτάσεις της Λευκής Βίβλου περιλαμβάνουν μια πρόταση για τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στρατιωτικών Πωλήσεων που θα επιτρέπει στα κράτη μέλη να συγκεντρώνουν τη ζήτηση και να προμηθεύονται από κοινού εξοπλισμό, την οποία έχει ήδη περιγράψει η φον ντερ Λάιεν την Τρίτη, καθώς και έναν Ευρωπαϊκό Τεχνολογικό Οδικό Χάρτη Εξοπλισμών, για την ενίσχυση των επενδύσεων σε ανατρεπτικές τεχνολογίες για στρατιωτικούς σκοπούς, συμπεριλαμβανομένων της τεχνητής νοημοσύνης και της κβαντικής τεχνολογίας.

Τέλος, η Επιτροπή προτείνει τη δημιουργία στρατηγικών αποθεμάτων και δεξαμενών αμυντικής βιομηχανικής ετοιμότητας. Αυτό θα διευκολυνθεί μέσω του πολυαναμενόμενου κανονισμού για το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Αμυντικής Βιομηχανίας (EDIP), ο οποίος θα περιλαμβάνει τη δυνατότητα χρηματοδοτικής στήριξης της δημιουργίας αποθεμάτων, σύμφωνα με έναν από τους αξιωματούχους της ΕΕ που μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ότι θα επιδιώξει να επισπεύσει τον κανονισμό.

Ο στόχος της δημιουργίας αποθεμάτων στρατιωτικών δυνατοτήτων, δήλωσε αξιωματούχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, είναι ότι "θέλουμε να είμαστε πιο ευέλικτοι και να ανταποκρινόμαστε σε τυχόν κρίσεις".

Ο επίτροπος Άμυνας Άντριους Κουμπίλιους, μιλώντας μαζί με την Κάλλας, δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι η Λευκή Βίβλος είναι "η αρχή του δρόμου και όχι εύκολος" και ότι η προτεραιότητα για το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ είναι τώρα "εφαρμογή, εφαρμογή, εφαρμογή".

"Ο Πούτιν δεν θα πτοηθεί αν του διαβάσουμε τη Λευκή Βίβλο. Θα αποθαρρυνθεί αν μετατρέψουμε τη Λευκή Βίβλο σε πράξη και αν τη χρησιμοποιήσουμε για να κατασκευάσουμε πραγματικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη, άρματα μάχης και πυροβολικό για την άμυνά μας", είπε.