ΕΕ: Ουκρανία, κοινή άμυνα και οικονομία στην ατζέντα της συνόδου κορυφής

Οι 27 ηγέτες των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης συγκεντρώνονται στις Βρυξέλλες σε μια σύνοδο κορυφής με εξαιρετικά «φορτωμένη» ατζέντα, η οποία έχει στην κορυφή της τον πόλεμο στην Ουκρανία, την μονομερή ειρηνευτική πρωτοβουλία Τραμπ και τα αξίας εκατοντάδων δισεκατομμυρίων σχέδια «επί χάρτου» για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας.

Την σύνοδο θα απασχολήσει ακόμα η ανάγκη ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας, η διαχείριση της παράτυπης μετανάστευσης, η κατάσταση στη Μέση Ανατολή και το μέλλον του προϋπολογισμού της ΕΕ, ο οποίος βρίσκεται υπό σοβαρή πίεση μετά από χρόνια διαδοχικών κρίσεων.

Ο κατάλογος των θεμάτων είναι τόσο εκτενής που οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων ενδέχεται να αναγκαστούν να παραμείνουν στη βελγική πρωτεύουσα μέχρι αργά τη νύχτα και να συνεχίσουν τις συζητήσεις τους το πρωί της Παρασκευής.

Η σύνοδος κορυφής περιβάλλεται από ένα αίσθημα déjà vu, δεδομένου ότι οι 27 συναντήθηκαν μόλις πριν από δύο εβδομάδες για να συζητήσουν τις εξελίξεις στην Ουκρανία και την ευρωπαϊκή άμυνα. Η έκτακτη σύνοδος συγκλήθηκε ως αντίδραση στην στροφή Τραμπ προς τη Μόσχα, η οποία αναζωπύρωσε τους φόβους για επικείμενη κατάρρευση της διατλαντικής συμμαχίας.

Αν και παραμένουν πολλές αμφιβολίες, η ανησυχία μειώθηκε ελαφρά αφού η Ουκρανία συμφώνησε σε μια προσωρινή εκεχειρία 30 ημερών και οι ΗΠΑ ήραν την αναστολή της στρατιωτικής βοήθειας και της ανταλλαγής πληροφοριών, σηματοδοτώντας βελτίωση των διμερών σχέσεων.

Ο Βλαντιμίρ Πούτιν απάντησε με μια πιο περιορισμένη πρόταση για παύση των επιθέσεων κατά ενεργειακών υποδομών και απαίτησε την "πλήρη" διακοπή των προμηθειών στρατιωτικής βοήθειας προς το Κίεβο.

Ο πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο οποίος μίλησε με τον Ντόναλντ Τραμπ την Τετάρτη για τα επόμενα βήματα των διαπραγματεύσεων, θα ενημερώσει τους ηγέτες της ΕΕ, συμμετέχοντας στη σύνοδο μέσω τηλεδιάσκεψης.

"Αν είναι αλήθεια ότι ο Πούτιν είπε ότι πρέπει να σταματήσουμε τη στρατιωτική μας βοήθεια προς την Ουκρανία, τότε θα διαβάσετε στα συμπεράσματά μας το ακριβώς αντίθετο", δήλωσε ανώτερος διπλωμάτης.

Ωστόσο, το κεφάλαιο "Ουκρανία" των συμπερασμάτων αναμένεται να εγκριθεί μόνο από 26 κράτη μέλη, καθώς η Ουγγαρία παραμένει σταθερά αντίθετη σε κάθε διατύπωση που σχετίζεται με τη στρατηγική "ειρήνη μέσω της ισχύος" και τις νέες προμήθειες όπλων και πυρομαχικών. Το ίδιο συνέβη πριν από δύο εβδομάδες, όταν ο Βίκτορ Όρμπαν απέρριψε το κοινό κείμενο.

Επιπλέον, οι ηγέτες θα ασχοληθούν με τα φιλόδοξα σχέδια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ταχεία αύξηση των αμυντικών δαπανών, συμπεριλαμβανομένου ενός νέου προγράμματος δανεισμού ύψους 150 δισεκατομμυρίων ευρώ, και θα ξεκλειδώσουν τις δυνατότητες των 10 τρισεκατομμυρίων ευρώ που διαθέτουν οι πολίτες της ΕΕ σε αποταμιεύσεις. Η πρωτοβουλία για τον επανεξοπλισμό της Ευρώπης έχει λάβει ευρεία υποστήριξη από τα κράτη μέλη, αλλά απομένει το πράσινο φως από τα κοινοβούλια προτού η Επιτροπή μπορέσει να βγει στις αγορές και να συγκεντρώσει τα χρήματα για τα δάνεια.

Κατά τη διάρκεια του δείπνου, οι 27 θα συζητήσουν για τον προϋπολογισμό του μπλοκ για την περίοδο 2028-2034, αν και αυτό το μέρος της συνόδου κορυφής θα μείνει χωρίς λεπτομερή συμπεράσματα, επειδή η διαδικασία βρίσκεται ακόμη σε πρώιμο στάδιο. Η συζήτηση για τον επόμενο προϋπολογισμό αναμένεται να είναι εκρηκτική και πολύπλοκη, με τις νέες προτεραιότητες για την άμυνα, την πράσινη ανάπτυξη, την ψηφιακή τεχνολογία και την Ουκρανία να αναζητούν μεγαλύτερο χώρο παράλληλα με τα παραδοσιακά κονδύλια για την γεωργία και τη συνοχή.

"Η πρόκληση είναι η δημοσιονομική εξίσωση: πώς θα συνδυάσουμε τις φιλοδοξίες μας με τους πόρους της Ένωσής μας", δήλωσε ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ.

Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες και η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Κριστίν Λαγκάρντ θα παραβρεθούν σε μέρος της συνόδου κατά τη διάρκεια της μακράς ημέρας.

Οι στόχοι της Αθήνας

Στις Βρυξέλλες βρίσκεται ο Κυριάκος Μητσοτάκης προκειμένου να συμμετάσχει στη Σύνοδο των ηγετών του ΕΛΚ και στη συνέχεια στην Συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.

Κυβερνητικές πηγές σε ό,τι αφορά τη Λευκή Βίβλο για την 'Αμυνα που παρουσίασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σημειώνουν ότι οι προτάσεις κινούνται στη σωστή κατεύθυνση.

Ιδιαίτερα θετική είναι η αναφορά σε αμυντικά προγράμματα κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος, όπως μια ευρωπαϊκή ασπίδα αεράμυνας, πρόταση που ο Πρωθυπουργός έχει καταθέσει από κοινού με τον Πρωθυπουργό της Πολωνίας στην Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν από τον περασμένο Μάιο.

Επίσης σημειώνουν πως είναι σημαντικό το νέο χρηματοδοτικό εργαλείο ύψους 150 δισ. να χρησιμοποιηθεί ως μέσο ενίσχυσης της ευρωπαϊκής στρατηγικής αυτονομίας και όχι ως μέσο χρηματοδότησης αμυντικών βιομηχανιών τρίτων χωρών, ελληνική θέση που αποτυπώνεται στη Λευκή Βίβλο.

Σε κάθε περίπτωση, επισημαίνουν ότι οι αποφάσεις για την άμυνα οφείλουν να λαμβάνουν υπόψιν τους προβληματισμούς για την ασφάλεια και τα συμφέροντα ασφάλειας και άμυνας του συνόλου των κρατών-μελών της Ε.Ε, σύμφωνα με τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, αναφορά που επίσης υπάρχει στο κείμενο.

Σχετικά με την Τουρκία, όπως αναφέρεται στην «Λευκή Βίβλο», «η Ε.Ε. θα συνεχίσει να συμμετέχει εποικοδομητικά ως προς την ανάπτυξη μιας αμοιβαία επωφελούς εταιρικής σχέσης σε όλους τους τομείς κοινού ενδιαφέροντος με βάση την ισότιμη δέσμευση της Τουρκίας να προχωρήσει σε μια πορεία συνεργασίας σε όλα τα θέματα που έχουν σημασία για την Ε.Ε., σύμφωνα με τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Απριλίου 2024» (στα συμπεράσματα του Απριλίου 2024 τονίζεται η ανάπτυξη μιας συνεργατικής και αμοιβαία επωφελούς σχέσης Ε.Ε- Τουρκίας, «με σταδιακό, αναλογικό και αναστρέψιμο τρόπο.», ενώ αναφέρεται ότι «η εποικοδομητική συμμετοχή της ίδιας της Τουρκίας θα συμβάλει καθοριστικά στην προώθηση των διαφόρων τομέων συνεργασίας». ).

Στο Μεταναστευτικό, η Ελλάδα έχει επαναλάβει ότι προτεραιότητα έχει η εφαρμογή του νέου Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το 'Ασυλο - κυρίως η αύξηση και επιτάχυνση των επιστροφών όσων δεν δικαιούνται διεθνούς προστασίας - καθώς και η εξωτερική διάσταση του Μεταναστευτικού και οι συνεργασίες με τρίτες χώρες.

Για τις εξελίξεις στη Συρία, υπογραμμίζεται ότι η Ελλάδα έχει καταδικάσει τις επιθέσεις σε βάρος χριστιανικών και άλλων πληθυσμών με τον πλέον κατηγορηματικό τρόπο. Θα επιμείνει σε απόφαση για την ανάγκη ειρηνικής και συμπεριληπτικής μετάβασης στη Συρία που θα προστατεύει τα δικαιώματα όλων των εθνικών και θρησκευτικών κοινοτήτων, χωρίς έξωθεν παρεμβάσεις. Η Ελλάδα υποστηρίζει, όπως έχει κάνει από την αρχή της συζήτησης, ότι η άρση των κυρώσεων έναντι της μεταβατικής κυβέρνησης πρέπει να γίνει με τρόπο σταδιακό και αναστρέψιμο και υπό προϋποθέσεις.

Σε ό,τι αφορά την ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα, η Ελλάδα υποστηρίζει την ανάγκη σημαντικής ενίσχυσής της. Παράλληλα, τονίζει την ανάγκη η αύξηση αυτή να συνδυαστεί και υποστηριχθεί από παραγωγικές επενδύσεις σε όλες τις οικονομίες της ΕΕ, κάτι που θα ενισχύσει την συνοχή και την ανθεκτικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας στο σύνολό της.

Για το επόμενο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο, η ελληνική θέση είναι ότι χρειάζονται τολμηρές κινήσεις και τομές, αν η Ε.Ε. θέλει να πετύχει τις διευρυμένες (υπάρχουσες και νέες) φιλοδοξίες της, σε τομείς όπως η ανταγωνιστικότητα, η συνοχή, η αγροτική πολιτική και η ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας. Η Ελλάδα δεν είναι σύμφωνη με περικοπή πόρων του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού.

Το πρόγραμμα της ημέρας

Οι αφίξεις στο κόκκινο χαλί του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου θα ξεκινήσουν στις 10.30 π.μ. ώρα Ελλάδας και Κύπρου και στις 12 το μεσημέρι θα ξεκινήσει η ανταλλαγή απόψεων των ηγετών της ΕΕ, ενώ θα υπάρξει τηλεδιάσκεψη με τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι.

Στις 13.30 ώρα Ελλάδας και Κύπρου, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα και ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, θα πραγματοποιήσουν κοινή είσοδο στο φόρουμ, θα ακολουθήσει γεύμα εργασίας και ανταλλαγή απόψεων με τους ηγέτες.

Στη συνέχεια, περίπου στις 16.30 ώρα Ελλάδας και Κύπρου θα πραγματοποιηθεί η Σύνοδος εργασίας της Συνόδου Κορυφής για το Ευρώ και η Σύνοδος εργασίας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου καθώς και το Δείπνο εργασίας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.

Με την ολοκλήρωση της Συνόδου Κορυφής θα δοθεί συνέντευξη Τύπου. Αν και η Σύνοδος Κορυφής είναι προγραμματισμένη να διαρκέσει δύο ημέρες, 20 και 21 Μαρτίου, πηγές από αξιωματούχους που βρίσκονται κοντά στον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου δεν απέκλεισαν το ενδεχόμενο οι εργασίες να ολοκληρωθούν αργά το βράδυ της 20ης Μαρτίου και να μην υπάρξει δεύτερη ημέρα εργασιών.