Çikolata fiyatları Avrupa Merkez Bankası için neden önemli?

Artan gıda fiyatları sadece Euro Bölgesi'ndeki hane halkları için değil, aynı zamanda Avrupa Merkez Bankası (ECB) için de baş ağrısı olabiliyor.

Avrupa Merkez Bankası yakın zamanda yayınladığı bir blog yazısında, genel enflasyonun normalleştiğini ve ECB'nin yüzde 2'lik orta vadeli hedefine yakın seyrettiğini ancak gıda enflasyonunun "2022'den bu yana açıkça istisnai ve kalıcı olduğunu" belirtti.

Rapora göre, tüketiciler masaya bir yemek koymak için COVID-19 salgını öncesine göre yaklaşık üçte bir oranında daha fazla ödeme yapıyor. Banka, gıda fiyatlarının 2015'ten bu yana yüzde 40'tan fazla arttığını ve bunun da ECB'nin faiz kararlarını etkilediğini ekledi.

Enflasyon, Euro Bölgesi'nde önemli ölçüde duruldu ve Ekim 2022'deki yüzde 10,6'lık zirveden son dönemde yüzde 2'ye geriledi. Yine de, Avrupa Komisyonu'nun son tüketici karnesi raporuna göre, her 3 kişiden 1'i satın almayı tercih ettiği gıdayı karşılayabilmekten endişe ediyor.

ECB, gıda fiyatlarının, gıda faturasının gelirlerinden daha büyük bir pay aldığı düşük gelirli haneler için daha da önemli olduğunu belirtiyor.

ECB'nin beklentilerine göre gıda fiyatlarındaki artış yakın zamanda yavaşlamayacak.

Eurostat'a göre sığır, kümes hayvanları ve domuz eti fiyatları 2015'ten bu yana yüzde 38-44 daha pahalı hale geldi. ECB, bu gıda maddelerinin 2019 yılı sonuna kıyasla yüzde 30'dan fazla daha pahalı olduğunu belirtiyor. Son 6 yılda süt, tereyağı, kahve, zeytinyağı, kakao ve çikolata özellikle pahalı hale geldi.

Avrupa'da gıda fiyatlarındaki artışlar kısmen Rusya'nın 2022'de Ukrayna'yı işgal etmesinin ardından enerji fiyatlarında yaşanan sıçramayla açıklanıyor. Küresel ve yerel olarak artan gelirler de talebi artırarak gıda fiyatlarını yükseltti. Bu arada, aşırı hava olayları mahsuller üzerinde giderek daha endişe verici bir etki yaratıyor. İspanya'daki kuraklık zeytinyağı fiyatlarını ciddi şekilde etkilerken, Gana ve Fildişi Sahili gibi önemli ihracatçı ülkelerdeki olumsuz hava koşullarının ardından kahve ve kakao çok daha pahalı hale geldi.

ECB'nin blog yazısına göre, iklim değişikliğiyle bağlantılı bu olaylar "daha sık hale geliyor ve gıda tedarik zincirlerini ciddi şekilde bozabilir."

Para politikası için nedenler ve sonuçlar

Gıda satın almak pazarlık konusu değil ve bu nedenle gıda fiyatları, ECB'nin fiyat istikrarını sağlaması için çok önemli olan enflasyon algıları ve beklentileri açısından daha büyük önem taşıyor.

Avrupa Merkez Bankası'nın Euro Bölgesi'nde yüzde 2 olan enflasyon hedefi, HICP manşet fiyat endeksini ifade ediyor. Bu endeks enerji, hizmetler, tüketim malları ve gıdadan oluşan tipik bir tüketim sepetindeki fiyat değişimini ölçüyor.

Euro Bölgesi'nde gıda fiyatları enflasyonu şu anda yüzde 3,2 ile dört kategori arasında en yüksek seviyede. Ve gıda fiyatlarındaki artışlar HICP manşet fiyat endeksinde yaklaşık yüzde 20'lik bir ağırlığa sahip, bu oran örneğin enerjiye verilen ağırlığın 2 katından fazla.

Çikolata, kahve ve zeytinyağı da dahil olmak üzere gıda fiyatları arttığında, enerji fiyatlarındaki artışlara kıyasla enflasyon ve onu çevreleyen para politikası üzerinde daha yüksek bir etkiye sahip olurlar.

ECB, gıda fiyatlarının şu anda neden özellikle ilgi çekici olduğuna dair 3 neden sunuyor:

İlk olarak, gıda fiyatları ile genel fiyatlar arasında bir uçurum oluştu ve bu uçurum geçmişe kıyasla çok daha büyük ve kalıcı.

İkinci olarak, gıda fiyatları enflasyon beklentilerini büyük ölçüde şekillendiriyor ve bu beklentiler ECB tarafından da bloğun parasal patikasına karar verirken yakından izleniyor. Üçüncü olarak, gıda fiyatlarındaki artışlar yoksul haneleri diğerlerinden daha fazla etkiliyor.

Sonuç olarak, ECB yüzde 2'lik enflasyon hedefinin risk altında olduğuna karar verir ve temel faiz oranlarını yükseltirse, ortaya çıkan yüksek borçlanma maliyetleri bankacılık sistemini besleyecek, yatırımları caydıracak ve daha geniş Euro Bölgesi ekonomisi üzerinde baskı yaratacaktır.