ECDC raporu: Avrupa, HIV ve hepatiti saptamada yetersiz kalıyor

Yeni bir analiz, birçok Avrupa ülkesinin HIV ve hepatit gibi hayatı tehdit eden hastalıkları tespit etme konusunda geride kaldığını ortaya koydu.

2018’de Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi (ECDC), belirtilerin ortaya çıkmasının yıllar sürebileceğini göz önünde bulundurarak, insanların tedaviye daha hızlı erişmesini sağlamak ve başkalarını enfekte etmelerini önlemek amacıyla HIV ile hepatit B ve C testlerine ilişkin yeni rehber yayımlamıştı.

Ancak ajansın, 27 AB üyesi ülke ile İzlanda, Lihtenştayn ve Norveç’i kapsayan raporuna göre birçok ülkede test politikaları “modası geçmiş” ve “ECDC tavsiyeleriyle uyumlu değil.”

Bölge genelinde 650 binden fazla kişiye HIV tanısı kondu; bunların yaklaşık 25 bini 2023’te saptandı. Ayrıca tahmini 5,4 milyon kişinin kronik hepatit B veya C enfeksiyonu bulunuyor.

Veri bulunan 26 ülkede HIV ile yaşayanların tahmini yüzde 92’si tanı almış durumda; ancak rapor, genel olarak HIV ile yaşayanların yarısından fazlasına geç tanı konduğunu ortaya koyuyor.

ECDC'ye göre bu hastalar, HIV taşıdıklarını bilmeden tahminen üç ila beş yıl yaşıyor ve bu durum onları "hastalanma ve ölüm riskinin artması, tedavi sonuçlarının kötüleşmesi ve virüsü başkalarına bulaştırma" açısından daha yüksek risk altına sokuyor.

Hepatit B ve C hastalarında da geç tanı yaygın. Pek çok kişi, siroza bağlı karaciğer yetmezliği ve karaciğer kanseri gibi yaşamı tehdit eden komplikasyonlar ortaya çıkmaya başladığında enfekte olduklarını fark ediyor.

Küresel sağlık hedeflerine göre, HIV ile yaşayanların yüzde 95'i ve kronik hepatit B ve C ile yaşayanların yüzde 60'ı, zamanında tedaviye erişebilmeleri için kendi durumlarının farkında olmalı.

ECDC, bunun önümüzdeki yıllarda HIV için ulaşılabilir olabileceğini, ancak hepatit B ve C için hedefe ulaşmanın "daha zorlu" olacağını söyledi.

Dikkat çekici biçimde, 24 ülkede HIV testleri ücretsizken hepatit testleri 17 ülkede ücretsiz. Hepatite yanıt için ulusal planı olduğunu söyleyen ülke sayısı ise yalnızca 22.

Ülkelerin yarısından fazlası, 2018'den bu yana HIV veya hepatit testine ilişkin önerilerini güncellemedi.

ECDC, özellikle enfeksiyon riski daha yüksek olan gruplar için testlere erişimin artırılmasını önerdi.

HIV ve hepatit B, enfekte bir kişinin vücut sıvıları yoluyla, örneğin cinsel ilişki sırasında, yaygın olarak bulaşır. Hepatit C ise, güvensiz tıbbi ortamlarda veya uyuşturucu kullanıcılarının iğne paylaşması sırasında yayılabilen kan yoluyla bulaşan bir virüstür.

Yeni rapor, sağlık yetkililerinin Avrupa ülkelerinin bu hedefleri tutturma yolunda geride kaldığı uyarısının ilk örneği değil.

Bu yılın başlarında yetkililer, yeterli kamu sağlığı yatırımı olmadan Avrupa’nın HIV, hepatit, diğer cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar (CYBE) ve tüberküloz (TB) ile mücadelede belirlenen hedefleri kaçıracağını belirtmişti.