Yapay zeka antibiyotiklere dirençli süperbakterileri yenebilir mi?

İngiltere'deki bilim insanları, tedaviye dirençli enfeksiyonların artan tehdidiyle mücadele etmek için yakında yapay zekâdan (AI) yararlanacak.

Antimikrobiyal direnç (AMR), bakteri veya virüs gibi patojenlerin mevcut ilaçlardan kaçabilecek seviyeye evrimleşmesiyle ortaya çıkar. Bu da enfeksiyonların tedavisini zorlaştırır. İnsanlar, sağlık hizmetlerinde ve tarımda antibiyotiklerin aşırı kullanımıyla bu süreci hızlandırıyor.

Tahminlere göre laboratuvarca doğrulanmış bakteriyel enfeksiyonların yaklaşık altıda biri artık antibiyotiklere dirençli, küresel veriler gösteriyor; ayrıca AMR’nin 2050’ye kadar doğrudan 39 milyon kişiyi öldürmesi bekleniyor.

Bu riskler, bilim insanlarını yeni ilaçlar geliştirmek için harekete geçirdi ve artık arayışlarında AI'den den medet umuyorlar.

Yaklaşık 50 araştırmacı, gelecek yılın başında ilaç devi GSK’den 45 milyon pound (51 milyon euro) finansmanla başlayacak üç yıllık girişimde çalışacak. İlaç şirketi, program için bilim insanlarını, politika yapıcıları ve sağlık sektörü temsilcilerini bir araya getiren Birleşik Krallık’taki Fleming Initiative ile ortaklık kurdu.

Fleming Initiative’in yürütülmesine yardımcı olan Imperial College Healthcare NHS Trust’ın CEO’su Tim Orchard, “Antimikrobiyal direnç, [National Health Service]’te ve tüm dünyada karşılaştığımız en büyük zorluklardan biri,” dedi.

Orchard açıklamasında, “İlaçlara dirençli enfeksiyonların tedavisi giderek zorlaşıyor ve hastalar için artan bir risk oluşturuyor,” diye ekledi.

Araştırmacılar, Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) öncelikli patojenler olarak belirlediği sınırlı sayıdaki ilaç dirençli mikroorganizmaya odaklanacak: Aspergillus; Escherichia coli (E. coli) ve Klebsiella pneumoniae gibi Gram-negatif bakteriler; ve Staphylococcus aureus (metisiline dirençli Staphylococcus aureus, MRSA, dahil).

Bir projede, çoklu ilaca dirençli Gram-negatif enfeksiyonlara karşı yeni antibiyotikleri tasarlamak ve test etmek için bir AI modeli oluşturacaklar. GSK, verilerin ve AI modellerinin dünya genelindeki bilim insanlarının kullanımına sunulacağını, böylece yeni nesil tedavilerin geliştirilmesinin hızlanacağını söyledi.

Bir diğer ekip, bağışıklık sisteminin S. aureus’a nasıl yanıt verdiğini daha iyi anlamak için AI’den yararlanacak. Böylece bilim insanları enfeksiyonlara karşı etkili bir aşı geliştirebilecek.

Orchard, “İlaçlara dirençli enfeksiyonlarla mücadele için acilen yeni çözümlere ve müdahalelere ihtiyacımız var; bunu ancak uzmanlığımızı bir araya getirirsek başarabiliriz,” dedi.