Μόνο 6 χώρες διαθέτουν πυρηνικά υποβρύχια: Τι κάνει η Ευρώπη

Καθώς οι εντάσεις μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων βαθαίνουν, οι Ευρωπαίοι ηγέτες και το κοινό δείχνουν ολοένα μεγαλύτερο ενδιαφέρον για νέα, υψηλής τεχνολογίας στρατιωτικά συστήματα, όπως τα πυρηνοκίνητα υποβρύχια.

Το πυρηνικό υποβρύχιο είναι μια ευαίσθητη τεχνολογία που σήμερα χρησιμοποιείται μόνο από έξι χώρες: τη Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Ρωσία, την Κίνα και την Ινδία.

Ωστόσο, το τελευταίο διάστημα συγκεντρώνουν περισσότερη προσοχή. Την περασμένη εβδομάδα, γαλλικές στρατιωτικές δυνάμεις άνοιξαν πυρ εναντίον αγνώστων μη επανδρωμένων αεροσκαφών που πέταξαν πάνω από εγκατάσταση πυρηνικών υποβρυχίων στη Βρετάνη.

Και τον Νοέμβριο, η κυβέρνηση των ΗΠΑ δήλωσε ότι θα στηρίξει τη Νότια Κορέα στην κατασκευή πυρηνοκίνητων υποβρυχίων επίθεσης για την αντιμετώπιση της Βόρειας Κορέας, μια σημαντική μεταβολή πολιτικής, δεδομένου ότι η Ουάσινγκτον απέφευγε επί δεκαετίες τη διάδοση της τεχνολογίας ναυτικής πυρηνικής πρόωσης.

Οι ΗΠΑ περιόρισαν επί μακρόν τη μεταφορά τεχνολογίας πυρηνικής πρόωσης στο Ηνωμένο Βασίλειο, στο οποίο παρέχουν συνδρομή από το 1958. Το 2021 άνοιξαν την πρόσβαση και στην Αυστραλία.

Τον περασμένο μήνα, η Ρωσία ανέπτυξε επίσης μια νέα κλάση πυρηνικού υποβρυχίου με την ονομασία Khabarovsk.

Τι είναι τα πυρηνικά υποβρύχια;

Ο όρος «πυρηνικό υποβρύχιο» μπορεί να αναφέρεται είτε σε υποβρύχιο που κινείται με πυρηνικό αντιδραστήρα είτε σε υποβρύχιο που φέρει πυρηνικές κεφαλές, ανεξάρτητα από τον τρόπο πρόωσής του.

Η διττή αυτή έννοια συχνά χρησιμοποιείται ασαφώς και μπορεί να οδηγήσει σε σύγχυση.

Τα πυρηνοκίνητα υποβρύχια αξιοποιούν τη θερμότητα από έναν ενσωματωμένο αντιδραστήρα για να παράγουν ατμό και να κινήσουν τις τουρμπίνες τους, προσφέροντάς τους εξαιρετική αυτονομία.

Μπορούν να παραμένουν κάτω από το νερό επί μήνες και χρειάζεται να αναδύονται μόνο για ανεφοδιασμό τροφίμων και νερού για τα πληρώματα, γεγονός που τα καθιστά πολύ πιο δύσκολο να εντοπιστούν.

«Το να διαθέτουν τεράστια ποσά ενέργειας για μεγάλο χρονικό διάστημα είναι το κλειδί που τα καθιστά σημαντικά για τις χώρες που έχουν πυρηνοκίνητα υποβρύχια», δήλωσε στο Euronews Next ο Hans Liwång, καθηγητής επιστήμης συστημάτων για την άμυνα και την ασφάλεια στο Σουηδικό Πανεπιστήμιο Άμυνας.

Αντίθετα, ένα υποβρύχιο οπλισμένο με πυρηνικά δεν είναι απαραίτητα πυρηνοκίνητο.

Μπορεί να είναι ένα συμβατικό σκάφος ντίζελ-ηλεκτρικό που φέρει πυρηνικούς πυραύλους. Ένα υποβρύχιο οπλισμένο με πυρηνικά μπορεί επίσης να είναι πυρηνοκίνητο, όπως συμβαίνει με τα υποβρύχια κλάσης Le Triomphant της Γαλλίας.

Ο Liwång είπε επίσης ότι «πρέπει να υποθέτουμε πως [το Khabarovsk της Ρωσίας] μπορεί να μεταφέρει πυρηνικά όπλα».

Χρειάζεται η Ευρώπη περισσότερα πυρηνοκίνητα υποβρύχια ενόψει της ρωσικής επιθετικότητας;

Παρότι τα πυρηνοκίνητα υποβρύχια είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικά σε αποστολές χαμηλής παρατηρησιμότητας και επιτήρησης, ίσως να μην ταιριάζουν στα είδη συγκρούσεων που αντιμετωπίζει σήμερα η Ευρώπη, σύμφωνα με τον Liwång.

Για παράδειγμα, στον πόλεμο στην Ουκρανία, τα πιο κρίσιμα πεδία μάχης για την Ευρώπη και τους συμμάχους του ΝΑΤΟ είναι η ξηρά και η θάλασσα, οι οποίες συνήθως είναι «πιο ρηχές και κοντά στις ακτές», είπε ο Liwång.

Αυτό σημαίνει ότι η ανάπτυξη ενός «πυρηνοκίνητου υποβρυχίου δεν είναι η κύρια ναυτική προτεραιότητα», πρόσθεσε.

Σημείωσε ότι τα ρηχά νερά και η περιορισμένη γεωγραφία στη Βαλτική καθιστούν δύσκολη τη δράση τέτοιων σκαφών χωρίς να εντοπιστούν. Παράλληλα, οι αποστολές στη βαθύτερη Μεσόγειο συνήθως δεν απαιτούν το μέγεθος, την αυτονομία ή την πολυπλοκότητα ενός πυρηνοκίνητου υποβρυχίου.

Τα υποβρύχια με πρόωση ντίζελ-ηλεκτρική τείνουν να είναι μικρότερα και φθηνότερα στη συντήρηση. Ο Liwång θεωρεί ότι η Ευρώπη βρίσκεται σε καλή θέση χωρίς να χρειάζεται να επενδύσει για να αναπτύξει περισσότερα από αυτά.

«Για τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, είναι πολύ πιο σημαντικό να έχουν αρκετά συμβατικά υποβρύχια παρά να διαθέτουν τις ειδικές προδιαγραφές που έχουν αυτά τα υποβρύχια», είπε.

Τα πυρηνοκίνητα υποβρύχια συνοδεύονται και από πρακτικές προκλήσεις. Οι αντιδραστήρες τους καταλαμβάνουν μεγάλο χώρο μέσα στο σκάφος, ενώ ο ανεφοδιασμός τους μπορεί να διαρκέσει έως και έναν χρόνο, καθώς πρέπει να αποσυναρμολογηθούν για να αντικατασταθεί το παλιό καύσιμο με νέο.

Παρόλα αυτά, θεωρεί ότι αυτά τα υποβρύχια έχουν θέση στο ευρύτερο αμυντικό πλέγμα της Ευρώπης, ιδίως για επιχειρήσεις μακριά στον Ατλαντικό, δεδομένου ότι οι υβριδικές τακτικές πολέμου της Ρωσίας δημιουργούν περισσότερες απειλές σε ευρωπαϊκά εδάφη όπως η Γροιλανδία και η Ισλανδία.

«Βλέπω την ανάγκη να διασφαλιστεί ότι οι ευρωπαϊκές χώρες μπορούν να παίξουν ρόλο στην άμυνα του Ατλαντικού», είπε ο Liwång.

«Τα πυρηνοκίνητα υποβρύχια μπορούν να είναι μέρος αυτού, αλλά χρειάζονται και άλλα μέσα» όπως συμβατικά υποβρύχια και πλοία επιφανείας, πρόσθεσε.

Παρότι ο Liwång δεν θεωρεί τα πυρηνικά υποβρύχια ως επείγουσα προτεραιότητα για την Ευρώπη, είπε ότι οι πρόσφατες εξελίξεις ανά τον κόσμο ίσως έχουν αλυσιδωτές επιπτώσεις στο ευρωπαϊκό περιβάλλον ασφάλειας.

«Το πυρηνοκίνητο υποβρύχιο είναι περισσότερο μια περίπτωση επίδειξης ισχύος σε παγκόσμιο επίπεδο», είπε.

«Άρα χώρες όπως η Ρωσία έχουν αυτού του είδους το όραμα και, φυσικά, αυτό επηρεάζει… τη στάση τους απέναντι στις ΗΠΑ. Και, βεβαίως, η στάση της Ρωσίας απέναντι στις ΗΠΑ επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο οι ΗΠΑ ενεργούν στην Ευρώπη».