Η ΕΕ αυστηροποιεί τον έλεγχο των ξένων επενδύσεων για να αντιμετωπίσει τις αυξανόμενες γεωπολιτικές απειλές

Τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κατέληξαν σε συμφωνία για την ενίσχυση του ελέγχου των ξένων επενδύσεων στο μπλοκ, καθώς αυξάνονται οι εντάσεις σχετικά με τις επενδύσεις από χώρες όπως η Κίνα.

Το Κοινοβούλιο είχε πιέσει για ευρεία διαλογή των άμεσων ξένων επενδύσεων, αλλά τα κράτη μέλη της ΕΕ είναι αυτά που έχουν την απόλυτη εξουσία όσον αφορά την επανεξέταση των επενδύσεων. Τώρα έχουν συμφωνήσει σε ένα κοινό κείμενο που ενισχύει τους υφιστάμενους κανόνες.

Σύμφωνα με τη συμφωνία, οι υποχρεωτικοί έλεγχοι θα καλύπτουν πλέον τον στρατιωτικό εξοπλισμό, την τεχνητή νοημοσύνη, τις κβαντικές τεχνολογίες, τους ημιαγωγούς, τις πρώτες ύλες, τις μεταφορές και τις ψηφιακές υποδομές, ακόμη και τα εκλογικά συστήματα.

"Απαιτώντας από όλα τα κράτη μέλη να εφαρμόσουν μηχανισμό ελέγχου και ενισχύοντας τη μεταξύ τους συνεργασία, ο κανονισμός κλείνει πιθανά παραθυράκια για επενδύσεις υψηλού κινδύνου στην εσωτερική αγορά", δήλωσε ο ευρωβουλευτής Bernd Lange, πρόεδρος της επιτροπής εμπορίου του Κοινοβουλίου.

Πρόσθεσε ότι οι διαπραγματευτές του Κοινοβουλίου "υποστήριξαν με επιτυχία ένα ευρύτερο ελάχιστο πεδίο εφαρμογής των εθνικών μηχανισμών ελέγχου, διασφαλίζοντας ότι οι επενδύσεις σε ιδιαίτερα κρίσιμους τομείς πρέπει να ελέγχονται από όλα τα κράτη μέλη".

Θωράκιση της οικονομικής ασφάλειας της Ευρώπης

Το ανανεωμένο πλαίσιο απορρέει από πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη σκλήρυνση της οικονομικής άμυνας της ΕΕ.

"Τους τελευταίους μήνες έχει καταστεί σαφές ότι το γεωπολιτικό πλαίσιο έχει αλλάξει σημαντικά", δήλωσε την Πέμπτη διπλωμάτης της ΕΕ. "Το εμπόριο δεν μπορεί πλέον να θεωρείται πάντα ως μια ουδέτερη συναλλαγή μεταξύ ανεξάρτητων οικονομικών φορέων".

Σημείωσε ότι αρκετές πρόσφατες περιπτώσεις "κατέδειξαν ότι τα οικονομικά μέσα έχουν χρησιμοποιηθεί ως όπλο κατά της Ευρώπης για γεωπολιτικούς σκοπούς".

Τον Σεπτέμβριο, οι Κάτω Χώρες έθεσαν υπό κρατική εποπτεία την ολλανδική, κινεζικής ιδιοκτησίας εταιρεία κατασκευής τσιπ Nexperia, λόγω της ανησυχίας ότι κρίσιμη τεχνογνωσία από τις ευρωπαϊκές εγκαταστάσεις της θα μπορούσε να διοχετευθεί πίσω στην Κίνα.

Το Πεκίνο απάντησε περιορίζοντας τις εξαγωγές τσιπ στην Ευρώπη, απειλώντας έτσι την αυτοκινητοβιομηχανία της ΕΕ, η οποία βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στα εν λόγω εξαρτήματα. Αν και μια συμφωνία ΗΠΑ-Κίνας αποκατέστησε τελικά τις εξαγωγές, οι εντάσεις μεταξύ Πεκίνου και Χάγης παραμένουν υψηλές.

Η ΕΕ έχει θέσει σε εφαρμογή έναν μηχανισμό συνεργασίας για τον έλεγχο των άμεσων ξένων επενδύσεων από τον Οκτώβριο του 2020, αλλά η αρχική αντίσταση ήταν έντονη.

"Στην αρχή, ορισμένοι οικονομικοί παράγοντες σε όλη την Ευρώπη ήταν απρόθυμοι να (εφαρμόσουν) έναν τέτοιο έλεγχο", δήλωσε κοινοβουλευτική πηγή στο Euronews. "Τα επενδυτικά ζητήματα είναι ουσιώδη γι' αυτούς και μερικές φορές δεν βλέπουν τους κινδύνους".

Σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ, η Επιτροπή μπορεί να ζητήσει πληροφορίες και να εκδώσει γνωμοδοτήσεις, αλλά δεν μπορεί να αναγκάσει ένα κράτος μέλος να ελέγξει και να μπλοκάρει μια επένδυση.

Συν τοις άλλοις, ένας κανονισμός του 2023 εισήγαγε ένα νέο καθεστώς ελέγχου για τις επιδοτήσεις εκτός ΕΕ που χορηγούνται σε εταιρείες που δραστηριοποιούνται στο μπλοκ - άλλη μια κίνηση που θέτει την Κίνα σταθερά στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος.