AB'de havayolu şirketlerinden tazminat almak zorlaşıyor

Avrupa'daki havayolu yolcuları dünyadaki en iyi tüketici korumalarından bazılarına sahip. Ancak Avrupa Birliği bu yolcu dostu önlemleri gevşetmeyi düşünüyor, bu da yolcuların cebinden para çıkmasına neden olabilir.

EU261 olarak bilinen ve 2005 yılından bu yana yürürlükte olan mevcut düzenleme, yolculara seyahatlerinin planlandığı gibi gitmemesi durumunda tazminat ve destek sağlıyor. Bu kuralların revize edilmesi 2013 yılından bu yana tartışılıyordu ancak Brüksel'in bir kez daha havayolu şirketleri ve lobi gruplarının baskısı altında kalması nedeniyle bu hafta yeniden gündeme geldi.

Bu, tazminat ödenmeden önce uçuşunuzun gecikmesi gereken sürenin değişebileceği anlamına geliyor.

Halihazırda EU261'in uygulanabilmesi için yolcuların varış noktalarına en az üç saat geç varmaları gerekiyor. Avrupa Birliği Konseyi dönem başkanlığını yürüten Polonya tarafından sunulan yeni bir teklife göre bu süre en az beş saate çıkarılabilir.

Bott & Co'da uçuş gecikme tazminatı avukatı olan Coby Benson, "Bu değişiklikler tüketiciler için son derece zararlı olacaktır," diyor ve mevcut üç saatlik eşiğin havayollarını dakik bir operasyon yürütmeye teşvik ettiğini belirtiyor.

"Eşik beş saate çıkarılırsa, havayolları bu uzun gecikmeler için herhangi bir cezayla karşılaşmayacak ve dolayısıyla yolcuların rahatsızlığı artacaktır."

EU261 nedir ve yolcuları nasıl korur?

Genellikle EU261 olarak anılan 261/2004 sayılı Yönetmelik (EC), uçuş gecikmeleri, iptalleri ve uçağa kabul edilmeme durumlarında hava yolu yolcularının haklarını belirleyen bir Avrupa Birliği düzenlemesi. Yolcuların seyahat planları ters gittiğinde tazminat, yardım ve geri ödeme alma hakkına sahip olmalarını sağlar.

EU261, havayolu şirketinin uyruğuna bakılmaksızın bir AB havalimanından kalkan tüm uçuşlar ve bir AB havayolu şirketi tarafından işletiliyorsa AB havalimanlarına varan uçuşlar için geçerli. AB üyesi olmayan havayollarıyla Avrupa'ya giden uçuşları veya Avrupa'da aktarma yapan Avrupa dışı uçuşları kapsamıyor.

Düzenleme tüm üye ülkeler ile İzlanda, Norveç ve İsviçre'yi kapsıyor. Birleşik Krallık, UK261 olarak anılan yasa ile tazminat için aynı kriterleri benimsemiş durumda.

Şu anda yolcular, üç saatten fazla rötar yapmaları, uçuşun kalkıştan sonraki 14 gün içinde iptal edilmesi ve yolcuların fazla rezervasyon nedeniyle uçağa kabul edilmemeleri halinde tazminat alma hakkına sahip.

Aşırı hava koşulları, hava trafik kontrol kısıtlamaları, havayolu personelinin dahil olmadığı grevler ve siyasi istikrarsızlık gibi 'olağanüstü durumlar' için tazminat ödenmiyor.

Alacağınız tazminat miktarı gecikmenin uzunluğuna ve uçuşunuzun mesafesine bağlı. Herhangi bir talep için ödenebilecek azami miktar 600 euro olup, bu miktar 3.500 km'den fazla bir uçuş ve dört saatten fazla bir gecikmeyi kapsıyor.

Almanya'daki Avrupa Tüketici Merkezi (ECC) Başkanı Karolina Wojtal, Euronews Travel'a yaptığı açıklamada, "Tüketiciler için güvenilir ve emniyetli seyahatin önemi, son yaz aylarında yaşanan uçuş kaosu ve koronavirüs pandemisi ile dikkat çekti. Yolcular çok sık iptal edilen ya da ertelenen uçuşlarla karşı karşıya kalıyor."

Uçuş tazminat şirketi Skycop'un verilerine göre, 2024 yılında AB havaalanlarından kalkışların neredeyse yüzde 2'si ya önemli ölçüde gecikti ya da iptal edildi. Seyahatlerin en yoğun olduğu Haziran ve Ağustos ayları arasında 60.000'den fazla uçuş EU261 kapsamına girecek şekilde aksadı. Skycop, yolcu tazminatı olarak toplam faturanın 2 milyar euro olduğunu tahmin ediyor.

Şu anda uçuş tazminatında yapılması düşünülen değişiklikler neler?

Şu anda tartışılan değişiklikler 2013 yılında önerilenlerle aynı. Bunlar arasında, gecikmeler için yapılandırılmış bir tazminat planı getirilmesi, mevcut üç saatlik eşiğin kısa mesafeli uçuşlar için beş saate, orta mesafeli uçuşlar için dokuz saate ve en uzun uçuşlar için 12 saate kadar çıkarılması yer alıyor.

Avusturya'daki Avrupa Tüketici Merkezi Başkanı Reinhold Schranz, "Böyle bir revizyon, tazminat eşiklerini yükselterek yolcu haklarını önemli ölçüde zayıflatacaktır," diyor.

"Bu durum, kaydedilen gecikmelerin çoğu 2 ila 4 saat arasında olduğu için, etkilenen yolcuların yaklaşık yüzde 85'inin artık tazminat alma hakkına sahip olmayacağı bir duruma yol açacaktır."

Avrupa hava trafiğinin yüzde 70'ini temsil eden bir havayolu birliği olan Airlines4Europe ise uçuş gecikmesinin beş saate uzatılmasının aslında daha fazla yolcunun varış noktalarına ulaşmasıyla sonuçlanacağını savunuyor.

Birlik, havayolu şirketlerinin "eşiğe ulaşmadan önce olası gecikmeleri çözmeleri için güçlü bir teşvik unsuru olacağını" ve uçuşun iptal edilmesini önleyeceğini dile getirdi.

Ancak Schranz, korumaların zayıflatılması halinde yolcuların daha fazla gecikmeyle karşılaşabileceği uyarısında bulunuyor.

"Gecikme süresine bakılmaksızın iptaller için tazminat ödenmesi gerektiğinden, havayolları tazminat ödemekten kaçınmak için uçuşları iptal etmek yerine ertelemeye teşvik edilebilir."

Havayolları yolculara daha fazla tazminat ödemeli mi?

Enflasyon nedeniyle ödemelerin reel değeri değişse de, EU261 kapsamında ödenen tutarlar 20 yıldır değişmedi.

Bir uçuş tazminatı şirketi olan AirAdvisor, EU261 'in tüketiciler için değerini korumak için reformlara ihtiyaç olduğunu söylüyor.

AirAdvisor CEO'su Anton Radchenko, "EU261 tazminatı 20 yıldır stabil ve enflasyon değerini aşındırdı," diyor.

"AB düzenleyicileri bu oranları ayarlamazlarsa, havayollarını teşvik edemeyecek veya yolculara anlamlı bir tazminat sağlayamayacaklar. Şu anda yolcular 250 euro gibi düşük miktarlar için tazminat talep etme zahmetine bile girmeyebilirler."

Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA) uzun süredir kuralların gözden geçirilmesini talep ediyor. Genel Müdür Willie Walsh "Kurallar tam bir karmaşa," diyor.

"Havayollarına yılda 5 milyar euro'ya mal oluyorlar ve havacılık sisteminin en kötü performans gösteren bazı köşelerinde iyileştirme sağlamak ya da uçuş deneyimini geliştirmek için hiçbir şey yapmıyorlar."

Uçuş gecikmeleri için yolcu tazminatı ne zaman değişecek?

Yeni tekliflerin ortaya atılması ve tartışılmasıyla birlikte, herhangi bir değişikliğin mevzuata girmesi için uzun bir yol var. Görüşmelerin önümüzdeki aylarda da devam etmesi ve sonuçların Avrupa Parlamentosu ve Konsey'den geçmesi bekleniyor.

Birleşik Krallık AB'den ayrıldığında' bloğun direktiflerini takip etmeyi bırakma seçeneğine sahipti. Bununla birlikte, EU261'i Birleşik Krallık yasalarına uyarladı ve ülkeden gelen yolculara uçuşlarında Avrupalı meslektaşlarıyla aynı korumalara izin verildi.

AB'de kural değişirse, doğal olarak Birleşik Krallık'ta da değişmeyecek. Ancak Benson'ın da belirttiği gibi, "Birleşik Krallık hükümetinin de aynı şeyi yapıp yapmayacağı ve gönüllü olarak yasalarını Avrupa ile uyumlu hale getirmeye çalışıp çalışmayacağı henüz belli değil."

Şimdilik üç saat kuralı yürürlükte, dolayısıyla geciken yolcular tazminat talep etmeye devam edebilir. Ancak Brüksel'deki tartışmaların sonucu Avrupa'daki yolcu hakları üzerinde geniş kapsamlı etkilere sahip olabilir.