ABD'li işletmelerde Trump'ın gümrük vergilerinin enflasyonu tetikleyeceği endişesi hakim

Kaliforniya'daki bir dondurmacıdan Kuzey Carolina'daki bir tıbbi malzeme işletmesine ve Detroit dışındaki bir tişört satıcısına kadar ABD'li işletmeler, Başkan Donald Trump'ın Cumartesi günü Amerika'nın en büyük üç ticaret ortağı olan Kanada, Meksika ve Çin'e getirdiği gümrük vergilerinin olası etkilerine hazırlanıyor.

Kanada ve Meksika mallarına yüzde 25, Çin mallarına ise yüzde 10 oranında uygulanan vergiler salı günü yürürlüğe girecek. Petrol, doğal gaz ve elektrik de dahil olmak üzere Kanada'dan ithal edilen enerji yüzde 10'luk daha düşük bir oran üzerinden vergilendirilecek.

Yale Üniversitesi Bütçe Laboratuarı, Trump'ın gümrük vergilerinin ortalama bir Amerikan hanesine yıllık satın alma gücünde 1.000 ila 1.200 dolara mal olacağını tahmin ediyor.

Vergi ve danışmanlık firması EY'nin baş ekonomisti Gregory Daco, gümrük vergilerinin aralık ayında yıllık yüzde 2,9 olan enflasyonu bu yıl 0,4 puan arttıracağını hesapladı. Daco ayrıca geçen yıl yüzde 2.8 büyüyen ABD ekonomisinin bu yıl yüzde 1.5, 2026'da ise "yüksek ithalat maliyetlerinin tüketici harcamalarını ve iş yatırımlarını azaltması nedeniyle" yüzde 2.1 düşeceğini öngörüyor.

Kaliforniya, Santa Cruz'daki Penny Ice Creamery, son yıllarda enflasyonist dalgalanmanın malzeme maliyetlerini arttırması nedeniyle, aralarında popüler tatlar olan çilekli pembe biber ve çikolatalı karamelli deniz tuzunun da bulunduğu dondurmalarının fiyatlarını defalarca kez artırmak zorunda kaldı.

Şirketin ortaklarından Zach Davis, "Her zaman fiyatları yükseltmek zorunda kaldığım için kendimi kötü hissediyorum," dedi. "Enflasyonun düşmesini, ekonominin 2025'te istikrara kavuşmasını dört gözle bekliyorduk ... Şimdi gümrük vergileriyle birlikte tekrar aynı duruma dönebiliriz."

Davis'e göre, Trump tarifeleri, Penny Ice Creamery'nin altı dükkânına yenilerini ekleme planlarını hayata geçirmesi halinde ihtiyaç duyacağı çoğu Çin malı olan buzdolapları, dondurucular ve mikserlerin maliyetini artırma tehdidi taşıyor. Trump'ın ilk döneminde Çin'e büyük gümrük vergileri koymasının ardından şirketin üstlenmek zorunda kaldığı ekstra ekipman maliyetlerinin acı dolu anıları hâlâ aklında.

Yeni gümrük vergileri, Penny Ice Creamery'nin Whitby, Ontario'daki bir şirketten ithal ettiği ve müşterilerin en sevdiği ürünlerden biri olan sprinklerin fiyatını da yükseltecek. Bu kadar küçük bir ürüne bile yüzde 25 ithalat vergisi eklemek onunki gibi küçük bir işletmeye zarar verebilir.

"Marjlar çok düşük," dedi. "Bu eklentiyi sunabilmek belki kepçe başına 10 sent ek kar getirebilir. Eğer bir tarife bunu ortadan kaldırırsa, bu gerçekten karlı olmak ile başa baş olmak ve hatta yıl sonunda su altında kalmak arasındaki fark olabilir."

Kuzey Carolina, Asheville'de Aeroflow Health'in CEO'su Casey Hite, şirketinin göğüs pompaları da dahil olmak üzere malzemelerinin yarısından fazlasını Çinli üreticilerden alması ve bunları sigorta planları aracılığıyla Amerikalı hastalara sağlaması nedeniyle bir darbe almayı bekliyor. Aeroflow Health'e sigorta şirketleri tarafından, Trump'ın gümrük vergilerine karar vermesinden önce uygulamaya konulan, önceden müzakere edilmiş oranlar üzerinden ödeme yapılıyor.

Hite, Çin'den ithal edilen ürünlere uygulanacak verginin şirketin mali durumunu etkileyeceğini ve şirketi ya daha ucuz ve daha düşük kaliteli ürünler satın almaya ya da daha yüksek sağlık sigortası primleri yoluyla daha yüksek maliyetleri yansıtmaya zorlayacağını söyledi. Hite, bunların gerçekleşmesinin iki yıl alabileceğini ancak eninde sonunda tüketicilerin bütçelerine yansıyacağını ifade etti.

"Bu durum hastaları etkileyecektir" diyen Hite, şunu da sözlerine ekledi: "Zamanla hastalar ürünler için daha fazla para ödeyecek."

Aeroflow Health'in satın aldığı ABD malı emici inkontinans pedleri bile Trump'ın ithalat vergilerinden muaf değil. Tarifelerden kaynaklanabilecek "türbülanslar" konusunda uyarıda bulunan Aeroflow Health'e göre, bu ürünler tarife hedefi Kanada'dan gelen kağıt hamuru ve Çin'den gelen plastik ve ambalaj içerebilir.

Detroit'in kuzeyindeki Birmingham'da Çin'den giysi ithal eden bir kadın giyim şirketi olan Skinnytees'in sahibi Linda Schlesinger-Wagner, "Bu, bizim işimizi etkileyecek mi? Elbette etkileyecek," dedi.

Schlesinger-Wagner, yüzde 10'luk verginin maliyetlerini artıracağını ancak bu ekstra masrafı müşterilere yansıtmak yerine kendisi karşılamayı planladığını söyledi.

"Olup bitenlerden hoşlanmıyorum," diyerek tarifelerin daha geniş çaplı etkisine atıfta bulundu. "Bence insanlar arabalarda, kerestede, giysilerde ve yiyeceklerde görecekleri fiyatlar karşısında gerçekten şok olacaklar. Bu bir karmaşa olacak."

Şu anda Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi'nde çalışan eski bir ABD ticaret yetkilisi olan William Reinsch ise birçok şirketin gümrük vergilerinden kaçınmak için ithal malları önceden stokladığını belirtti. Şirketler biriktirdikleri stokları haftalarca ya da birkaç ay boyunca kullanabilecek ve müşterilerinin mağduriyetini geciktirebilecekler.

Bir sektör destek grubu olan Hispanik İnşaat Konseyi'nin CEO'su George Carrillo, inşaat şirketlerinin Trump'ın eylemlerini bekleyerek malzeme stokladığını ancak enflasyonun üç ila altı ay içinde yükselme olasılığından endişe duyduğunu ifade etti.

Carillo, duyuru öncesinde cumartesi günü yaptığı bir telefon görüşmesinde, "Envanter azalmaya başladığında, etkilerini hissetmeye başlayacağız," dedi. "Geliştiriciler ve genel müteahhitlerin bu hıza ayak uydurması gerekiyor ve daha fazla ürün satın almaya başlayacaklar ve bu da daha yüksek bir fiyat noktasında olacak."

"Tüm bunlar, inşaat sektörünün işgücü havuzunu şimdiden ürküten göç baskısıyla daha da kötüleşecek," diye ekledi. "Gümrük tarifeleri ve işgücü istikrarsızlığı, projelerde büyük gecikmelere yol açacak. İşgücünün bulunamaması nedeniyle fiyatlarda artışa yol açacak."

Bir de stoklama lüksü olmayan sektörler var ki bunlara tarım ürünleri gibi bozulabilecek mallar satan süpermarketler de dahil. Yani gümrük vergilerinin etkisi birkaç gün içinde market raflarında kendini göstermeye başlayacak.

Reinsch, "Avokado stoklayamazsınız," dedi. "Kesme çiçek stoklamazsınız. Muz stoklamazsınız," dedi.

Domates ticaret merkezi Nogales, Arizona'da, yaklaşık 40 yıl önce babasını takip ederek bu işe giren ürün satıcısı Rod Sbragia, ithalat vergilerinin bazı dağıtım şirketlerini iş yapamaz hale getireceğinden ve "Amerikan tüketicisine, süpermarkette sahip oldukları seçeneklere zarar vereceğinden" endişe ediyor.

Sbragia son üç seçimde Trump'a oy vermiş ve kendisini "sadık bir Cumhuriyetçi" olarak nitelendiriyor.

"Başkan'a bu konuda doğru dürüst bilgi verilmediğini" savunan Sbragia, "Tüketicilerin maliyetleri, enflasyonist baskılar ve nüfusumuzun genel sağlığı konusunda endişelerimiz varken, taze meyve ve sebzelere erişimi neden daha da zorlaştırıyoruz?" diye sordu.

Amerikalı çiftçiler de Trump'ın Kanada, Çin ve Meksika ile giriştiği ticaret mücadelesinin ortasında kalabilir. Başkan'ın Amerika'nın kırsal kesimindeki destekçileri misilleme gümrük vergileri için cazip bir hedef oluşturuyor. Trump'ın ilk döneminde, başta Çin olmak üzere diğer ülkeler Başkan'ın gümrük vergilerine soya fasulyesi ve domuz eti gibi ürünlerde kendi vergileriyle karşılık verdiğinde olan buydu. Buna karşılık Trump, satış kaybı ve düşük fiyatları telafi etmek için vergi mükelleflerinin milyarlarca dolarını harcadı.

Pek çok çiftçi şimdi Başkan'dan kendilerini misillemelerden korumasını bekliyor.

Eski tütün yetiştiricisi ve federal bir vize programı aracılığıyla tarlalarda çalışmak üzere yasal olarak yabancı geçici işçiler getiren 700 çiftlikten oluşan Kuzey Carolina Yetiştiriciler Birliği'nin müdür yardımcısı Lee Wicker, "Trump yönetimi bir güvenlik ağı sağladı," dedi.

Birliğin çiftçilerinin çoğu "tarifelerden zarar gören herkesle ilgileneceği konusunda ona güveniyor ve bizim de isteyebileceğimiz tek şey bu."