ABD Başkanı Trump, İsrail'e yönelik soruşturmalar nedeniyle UCM'ye yaptırım öngören kararnameyi imzaladı

ABD Başkanı Donald Trump Perşembe günü, ABD'nin yakın müttefiki İsrail'e yönelik soruşturmalar nedeniyle Uluslararası Ceza Mahkemesi'ne (UCM) yaptırım uygulanmasını öngören bir kararname imzaladı.

Ne ABD ne de İsrail mahkemeye üye değil. UCM, Kasım 2024'te İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu hakkında, Hamas'ın Ekim 2023'te İsrail'e yönelik saldırısının ardından Gazze'deki Filistinlilere yönelik eylemleri nedeniyle tutuklama emri çıkardı.

Trump'ın imzaladığı kararnamede UCM, "Amerika'yı ve yakın müttefikimiz İsrail'i hedef alan gayrimeşru ve temelsiz eylemlerde bulunmakla" ve Netanyahu ile eski savunma bakanı Yoav Gallant hakkında "temelsiz tutuklama kararları" çıkararak yetkisini kötüye kullanmakla suçlanıyor.

"UCM'nin ABD ya da İsrail üzerinde yargı yetkisi yoktur" denilen kararda, mahkemenin her iki ülkeye yönelik eylemleriyle "tehlikeli bir emsal" oluşturduğu ifade edildi.

Trump'ın bu adımı Netanyahu'nun Washington'u ziyaret ettiği sırada geldi. Netanyahu ve Trump salı günü Beyaz Saray'da görüştüler ve Netanyahu perşembe gününün bir kısmını Capitol Hill'de meclis üyeleriyle bir araya gelerek geçirdi.

Kararnamede, ABD'nin UCM'nin "ihlallerinden" sorumlu olanlara "somut ve önemli sonuçlar" uygulayacağı belirtiliyor. Bu yaptırımlar arasında mülk ve varlıkların bloke edilmesi ve UCM yetkilileri, çalışanları ve akrabalarının ABD'ye girişine izin verilmemesi de yer alıyor.

İnsan hakları aktivistleri mahkeme yetkililerine yaptırım uygulanmasının caydırıcı bir etki yaratacağını ve mahkemenin soruşturma yürüttüğü diğer çatışma bölgelerindeki ABD çıkarlarına ters düşeceğini söyledi.

Amerikan Sivil Özgürlükler Birliği'nin Ulusal Güvenlik Projesi'nde çalışan avukat Charlie Hogle, "Dünyanın dört bir yanındaki insan hakları ihlallerinin mağdurları gidecek başka yerleri olmadığında Uluslararası Ceza Mahkemesi'ne başvuruyor ve Başkan Trump'ın kararnamesi adalet bulmalarını zorlaştıracak," dedi. "Bu emir aynı zamanda Birinci Anayasa Değişikliği ile ilgili ciddi endişeleri de beraberinde getiriyor çünkü ABD'deki insanları, herhangi bir yerde, herhangi biri tarafından işlenen zulümlerin tespit edilmesi ve soruşturulmasında mahkemeye yardımcı oldukları için ağır cezalara çarptırılma riskiyle karşı karşıya bırakıyor."

Hogle kararın "hem hesap verebilirliğe hem de ifade özgürlüğüne yönelik bir saldırı olduğunu" söyledi.

İsrail gibi ABD de mahkemenin 124 üyesi arasında yer almıyor ve uzun zamandır seçilmemiş yargıçlardan oluşan bir "Uluslararası Mahkeme"nin ABD yetkililerini keyfi olarak yargılayabileceğine dair şüpheler taşıyor. 2002 tarihli bir yasa Pentagon'a mahkeme tarafından tutulan herhangi bir Amerikalı ya da ABD müttefikini serbest bırakma yetkisi veriyor. Trump, 2020 yılında başsavcı Karim Khan'ın selefi Fatou Bensouda'ya, Afganistan'da ABD dahil tüm taraflarca işlenen savaş suçlarına ilişkin soruşturma açma kararı nedeniyle yaptırım uygulamıştı.

Ancak bu yaptırımlar Başkan Joe Biden döneminde kaldırıldı ve ABD, özellikle Khan'ın 2023'te Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'i Ukrayna'da savaş suçu işlemekle suçlamasının ardından, mahkemeyle ılımlı bir şekilde iş birliği yapmaya başladı.

UCM, geçen yıl büyük bir siber saldırıya uğramış ve çalışanlar haftalarca dosyalara erişememişti.

Bazı Avrupa ülkeleri buna karşı çıkıyor. Hollanda, geçen yılın sonlarında yaptığı bir açıklamada, diğer UCM üyelerine "mahkemenin çalışmalarını yürütmeye devam edebilmesi ve görevini yerine getirebilmesi için bu olası yaptırımların risklerini azaltmak üzere iş birliği yapmaları" çağrısında bulundu.