Γαλλία: Οι δύο δρόμοι Μακρόν για την άρση του αδιεξόδου - Φαβορί και αουτσάιντερ για την «ηλεκτρική καρέκλα» του πρωθυπουργού

Ενώπιον μιας νέας πολιτικής κρίσης βρίσκεται η Γαλλία από το βράδυ της Δευτέρας, μετά την κατάρρευση της κυβέρνησης μειοψηφίας του πρωθυπουργού Φρανσουά Μπαϊρού, ο οποίος έχασε την ψήφο εμπιστοσύνης στο κοινοβούλιο.

Με 364 ψήφους κατά έναντι μόλις 194 υπέρ, οι βουλευτές αναγκάζουν τον πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν να αναζητήσει εκ νέου επικεφαλής της κυβέρνησης.

Ο Φρανσουά Μπαϊρού, που παρέμεινε στον πρωθυπουργικό θώκο για λιγότερο από ένα χρόνο, «έπαιξε τα ρέστα του» ζητώντας ψήφο εμπιστοσύνης, ποντάροντας στο ότι οι βουλευτές θα υποστήριζαν την πρωτοβουλία του για βαθιές περικοπές δαπανών, προκειμένου να περιοριστεί το αυξανόμενο χρέος της Γαλλίας.

Αντίθετα, τόσο η αριστερά όσο και η άκρα δεξιά άδραξαν την ευκαιρία να τον ανατρέψουν.

Ποια είναι τα επόμενα βήματα;

Το Ελιζέ επιβεβαίωσε ότι ο πρόεδρος θα αποδεχθεί την παραίτηση του Μπαϊρού την Τρίτη και θα διορίσει αντικαταστάτη «τις επόμενες ημέρες».

Σύμφωνα με το σύνταγμα της Γαλλίας, ο Φρανσουά Μπαϊρού μπορεί να παραμείνει σε υπηρεσιακό ρόλο μέχρι τότε, χειριζόμενος μόνο τις καθημερινές υποθέσεις.

Η Γαλλία έχει ήδη λειτουργήσει υπό υπηρεσιακές κυβερνήσεις δύο φορές τα τελευταία δύο χρόνια, μεταξύ Ιουλίου και Σεπτεμβρίου 2024, μετά την παραίτηση της κυβέρνησης του Γκαμπριέλ Αττάλ, και τον Δεκέμβριο του 2024, μετά την πτώση της κυβέρνησης του Μισέλ Μπαρνιέ.

Ο Εμανουέλ Μακρόν έχει τώρα δύο επιλογές: να διορίσει νέο πρωθυπουργό ικανό να επιβιώσει στο διαιρεμένο κοινοβούλιο της Γαλλίας ή να διαλύσει την Εθνοσυνέλευση και να προκηρύξει πρόωρες εκλογές.

Μέχρι στιγμής απορρίπτει την δεύτερη επιλογή, αλλά το αδιέξοδο μπορεί τελικά να μην του αφήσει άλλη επιλογή.

Εάν ο Μακρόν επιλέξει νέες εκλογές, το σύνταγμα απαιτεί να διεξαχθούν εντός 20 έως 40 ημερών από τη διάλυση της Εθνοσυνέλευσης.

Κατά παράδοση, ο πρόεδρος δεσμεύεται στη συνέχεια να διορίσει πρωθυπουργό από το κόμμα που κερδίζει τον μεγαλύτερο αριθμό εδρών, αν και συνταγματικά δεν είναι υποχρεωμένος να το κάνει.

Εάν ένα μόνο κόμμα κέρδιζε απόλυτη πλειοψηφία, ωστόσο, ο πρόεδρος θα ήταν στην πράξη αναγκασμένος να ονομάσει τον ηγέτη του πρωθυπουργό, μια κίνηση γνωστή ως 'συγκατοίκηση' στη γαλλική πολιτική σκηνή.

Αυτό συνέβη το 1993, όταν ο Σοσιαλιστής πρόεδρος Φρανσουά Μιτεράν έπρεπε να διορίσει τον συντηρητικό πρωθυπουργό Εντουάρ Μπαλαντύρ μετά τη σαρωτική νίκη της δεξιάς στις βουλευτικές εκλογές.

Εάν ο Μακρόν αγνοούσε ένα τέτοιο αποτέλεσμα και διόριζε έναν σύμμαχό του, αυτή η κυβέρνηση θα αντιμετώπιζε σχεδόν σίγουρα άμεση ψήφο δυσπιστίας.

Ποιος θα μπορούσε να διαδεχθεί τον Μπαϊρού;

Οι εικασίες ήδη κυκλοφορούν για πιθανούς διαδόχους. Εδώ είναι μερικοί από τους επικρατέστερους υποψηφίους.

Υποψήφιοι της αριστεράς:

• Ο ηγέτης των Σοσιαλιστών Ολιβιέ Φορ έχει δηλώσει ότι το κόμμα του είναι «έτοιμο να κυβερνήσει» και μάλιστα στηρίχθηκε δημόσια από τον πρώην πρόεδρο Φρανσουά Ολάντ. Ωστόσο, η κύρια φορολογική πολιτική του κόμματος για τους υπερπλούσιους μπορεί να αποτρέψει τον Μακρόν από το να τον επιλέξει. Επιπλέον, πολλοί βουλευτές της συντηρητικής δεξιάς, αλλά και του σκληροπυρηνικού αριστερού κόμματος Ανυπότακτη Γαλλία, είναι κατά της υποψηφιότητας του Φορ.
• Μπερνάρ Καζνέβ, πρώην σοσιαλιστής πρωθυπουργός, θεωρείται γέφυρα προς την μετριοπαθή αριστερά. Προβάλλει ως πιθανότητα μόνο εάν οι Σοσιαλιστές συμφωνήσουν να μην τον ανατρέψουν, καθώς αποχώρησε από το κόμμα το 2022.
• Πιερ Μοσκοβισί, επικεφαλής του Ελεγκτικού Συνεδρίου της Γαλλίας, υπέρμαχος της συνετής δημοσιονομικής πολιτικής. Το προφίλ του θα μπορούσε να καθησυχάσει τις αγορές και να προσελκύσει τους μετριοπαθείς.

Από το στρατόπεδο του Μακρόν:

• Ο υπουργός Άμυνας Σεμπαστιέν Λεκορνύ προβάλλει ως η πιο ξεκάθαρη επιλογή «συνέχειας», πιστός υποστηρικτής της εποχής Μακρόν που κατέχει θέσεις στην ομάδα του προέδρου από το 2017. Έφτασε μια ανάσα από την πρωθυπουργοποίηση τον περασμένο Δεκέμβριο πριν μια παρέμβαση της τελευταίας στιγμής από τον Μπαϊρού το ανατρέψει.

• Η υπουργός Εργασίας Κατρίν Βοτρίν προσφέρει μια κεντροδεξιά, κοινωνική πολιτική προσέγγιση που θα μπορούσε να δελεάσει κομμάτι της συντηρητικής δεξιάς, αλλά αφήνει την αριστερά αδιάφορη. Μερικοί από τους πιο αριστερούς συμμάχους του Μακρόν έχουν απορρίψει την υποψηφιότητα της Βοτρίν λόγω της αντίθεσής της στο γάμο των ομόφυλων ζευγαριών.

• Ο υπουργός Οικονομίας Ερίκ Λομπάρντ έχει δείξει προθυμία για συμβιβασμό με την αριστερά στον προϋπολογισμό του 2026. Είναι εξοικειωμένος με τα δημόσια οικονομικά, χωρίς προεδρικές φιλοδοξίες και έχει προσωπικούς δεσμούς με τον ηγέτη των Σοσιαλιστών Ολιβιέ Φορ, κάτι που θα μπορούσε να κερδίσει μέρος της αριστεράς.

• Ο διορισμός του υπουργού Δικαιοσύνης Ζεράλντ Νταρμανέν θα μπορούσε να σηματοδοτήσει μια πιο σκληρή γραμμή νόμου και τάξης υπό τον ίδιο, γεγονός που πιθανότατα θα ενίσχυε την αντίθεση από την αριστερά. Το εάν οι προεδρικές φιλοδοξίες του Νταρμανέν για το 2027 θα τον ωθούσαν να δεχτεί μια τόσο υψηλού προφίλ θέση παραμένει αβέβαιο.

Υποψήφιοι της δεξιάς:

• Ο υπουργός Εσωτερικών Μπρούνο Ρεταϊγιό ενσαρκώνει μια αυστηρότερη συντηρητική γραμμή. Θα μπορούσε να κερδίσει την ανοχή ορισμένων βουλευτών της άκρας δεξιάς, αλλά θα ενίσχυε την αντίσταση από την αριστερά και θα αναστάτωνε τους κεντρώους.
• Ο Ξαβιέ Μπερτράντ φέρνει ισχυρή συντηρητική υποστήριξη. Ωστόσο, οι τεταμένες σχέσεις του με την άκρα δεξιά θα μπορούσαν να περιπλέξουν οποιαδήποτε πλειοψηφική εξίσωση.

Τα περιορισμένα περιθώρια ελιγμών του Μακρόν

Ο επόμενος πρωθυπουργός θα κληθεί να πραγματοποιήσει έναν άθλο: να περάσει προϋπολογισμό σε ένα κατακερματισμένο κοινοβουλίο όπου κανένα κόμμα δεν έχει την πλειοψηφία.

Ο Μακρόν έχει δεσμευτεί να παραμείνει στην εξουσία μέχρι τη λήξη της θητείας του το 2027. Αλλά μετά την ανατροπή πολλαπλών κυβερνήσεων σε λιγότερο από δύο χρόνια, η Γαλλία κινδυνεύει να βυθιστεί βαθύτερα σε πολιτική παράλυση — με τη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης να εξακολουθεί να επιβαρύνεται από το αυξανόμενο χρέος.