Euronews Özel: AB ülkeleri Akdenizli ortaklarıyla ticaret engellerini kaldırmayı planlıyor

Euronews'in ulaştığı bir Avrupa Komisyonu belgesine göre bazı AB ülkeleri, AB'nin Akdeniz'le ilgili stratejik anlaşmasını kullanarak Kuzey Afrika ve Orta Doğu ülkeleriyle ticaretin önündeki engelleri kaldırmayı ve bu ülkeleri "AB tek pazar kurallarına uyumlu hale getirmeyi" hedefliyor.

Öneri, Avrupa Komisyonu tarafından Nisan 2025'ten önce hazırlanan ve Euronews tarafından görülen, AB üye ülkeleri, ortak ülkeler ve paydaşların Akdeniz Paktı'na ilişkin girdilerini içeren bir özette ana hatlarıyla yer alıyor.

Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, ikinci görevinin başlangıcından bu yana ticaret alışverişinin Rusya ve Çin'den uzaklaştırılması gerektiğini vurguluyor.

AB yürütme organı tarafından Ekim ayı ortasında sunulması beklenen Akdeniz Paktı, AB ile seçilmiş Akdeniz ülkeleri arasında çeşitli sektörlerde mevcut ve yeni ikili anlaşmaları bir araya getirmeyi amaçlıyor.

Pakt Cezayir, Mısır, İsrail, Ürdün, Lübnan, Libya, Fas, Filistin, Tunus ve Suriye ile ilgili.

Avrupa Komisyonu'nun belgesinde şu ifadeler yer alıyor:

"İstişarelerde ayrıca, bölgedeki önemli stratejik çıkarları, katkıları ve etkileri göz önünde bulundurularak, başta Körfez ülkeleri ve Türkiye olmak üzere komşu ülkelerin perspektifleri de dikkate alınacaktır."

Avrupa Komisyonu bu girişimle, özellikle ABD gibi geleneksel müttefiklerle yaşanan ticari istikrarsızlıklar ışığında, Akdeniz bölgesinde entegrasyonu güçlendirmeyi amaçlıyor.

Belgede şu ifadeler yer alıyor: "Birçok [AB üyesi ülke] mevcut anlaşmaların modernize edilmesini ve ticari engellerin ortadan kaldırılmasını önerirken, 'tek pazar' kurallarına uyum sağlanması ve dijital, enerji, çevre ve çalışma standartları gibi sektörlerde yakınlaşmanın desteklenmesi çağrısında bulunuyor."

Ancak bu Brüksel'in Akdeniz ülkeleri arasında ticari entegrasyonu başlatmak için ilk girişimi değil.

1995 yılında "Barselona Deklarasyonu" vesilesiyle ortaklar, hiçbir zaman gerçekleştirilemeyen bir Avrupa-Akdeniz Serbest Ticaret Bölgesi (EMFTA) oluşturmayı kabul ettiler.

AB’nin hâlihazırda, Pan-Avrupa-Akdeniz Tercihli Menşe Kuralı olarak bilinen ve menşe kurallarını uyumlaştıran çok taraflı ticaret anlaşması PEM Sözleşmesi kapsamında, Akdeniz ülkeleriyle tercihli ticaret anlaşması bulunuyor.

Bu sözleşme; AB ülkelerini, EFTA üyelerini, Batı Balkanları, Akdeniz ortaklarını, Gürcistan’ı, Ukrayna’yı ve Moldova Cumhuriyeti’ni kapsıyor.

Ancak Euronews’in ulaştığı Akdeniz Paktı’na ilişkin belgeler, AB üyesi ülkelerin bölgeyle ticari ilişkileri daha da ileri taşımak istediğini gösteriyor.

Belgede, “Bazı [AB üyesi ülkeler] kapsayıcı ticaretin, düşük tarifelerin ve Global Gateway ile [PEM Sözleşmesi] gibi araçlar üzerinden pratik pazar erişiminin önemine dikkat çekiyor. Bazıları da mevcut AB ticaret anlaşmalarını yansıtacak şekilde [PEM Sözleşmesi’nin] güncellenmesini savunuyor ve ticareti, ortak ve koordineli eylem için en büyük potansiyeli barındıran alan olarak görüyor,” ifadeleri yer alıyor.

AB pazar uyumunun arzusu

Belgeye göre, taraflar ticarete ilişkin konularda ortak noktalara sahip olmakla birlikte, “düzenleyici uyum, pazar erişimi ve yerel üreticilere destek” konusunda da ortak bir irade taşıyor.

Belgelerde, Akdeniz ülkelerinden gelen katkılara atıfla, “Yatırım çekmek ve dijital, ulaşım ve temiz enerji alanlarında ortak değer zincirleri oluşturmak için düzenleyici uyuma destek verildiği” ifade ediliyor.

Ayrıca “sınır ötesi tarım-sanayi değer zincirleri, gümrüklerin modernizasyonu, yeşil etiketli ihracat planları ve değiştirilen PEM menşe kurallarının kabulü” önerileri de yer alıyor. Ticaret prosedürlerinin basitleştirilmesi, KOBİ’ler ile yeşil işletmelerin desteklenmesi ve yapılandırılmış diyaloglarla tarife dışı engellerin azaltılmasına da vurgu yapılıyor.

Belgede, AB’nin dijital yönetişimi ve gümrük sistemine uyum ile sınır prosedürlerinin sadeleştirilmesinin de partner ülkeler için ilgi çekici konular arasında olduğu belirtiliyor.

“Öneriler arasında [Genel Veri Koruma Tüzüğü (GDPR)]’nden esinlenen yasalar, e-devlet araçları ve uyumu desteklemek amacıyla eş düzey deneyim paylaşımları yer alıyor” deniliyor.

Belgeye göre, “bir grup partner ülke temiz enerji ve çevre standartlarında uyumu önceliklendiriyor.”