AB, Trump'ın artan baskısı altında Rus petrolüne gümrük vergisi getirilmesini önerecek

Avrupa Komisyonu, Macaristan ve Slovakya üzerinden hâlâ ortak pazara giren Rus petrolüne gümrük vergileri getirmeyi öngören yeni bir teklif üzerinde çalışıyor. Bu girişim, ABD Başkanı Donald Trump’ın Moskova ile tüm enerji bağlarının tamamen koparılması yönündeki baskılarının arttığı bir dönemde gündeme geldi.

Ek vergilerin, her iki ülke için de maliyetleri artırması ve bu yolla alternatif tedarikçiler bulma konusunda aciliyet yaratması amaçlanıyor.

Komisyon Başkan Yardımcısı Sözcüsü Olof Gill, çarşamba günü yaptığı açıklamada, “Bununla ilgili düşündüklerimizi uygun zamanda sunacağız” dedi ve girişimin hâlihazırda masada olan 19. yaptırım paketinden ayrı olacağını vurguladı.

AB, 2022’de Ukrayna’ya yönelik geniş çaplı işgalin ardından Moskova’ya uygulanan kapsamlı yaptırım rejiminin bir parçası olarak Rus ham petrolü ve rafine petrol ürünlerine tam yasak getirmişti. Bu yasak, bloğun Moskova’ya olan tarihsel bağımlılığını sona erdirmede önemli bir adım olarak görülmüştü.

Ancak denize kıyısı olmayan iki üye devlet, Macaristan ve Slovakya, Druzhba boru hattı üzerinden petrol almaya devam etmelerine imkân tanıyan bir muafiyet elde etmişti. Her iki ülkenin de günlük yaklaşık 100 bin varil Urals tipi ağır petrol aldığı tahmin ediliyor. Geçici olması öngörülen bu istisna ise bugüne kadar hiç yeniden ele alınmadı.

Donald Trump ise konuyu yeniden gündeme taşıdı. ABD Başkanı, Avrupa ülkelerine, Kremlin üzerindeki baskıyı artırmak ve Ukrayna’daki savaşı sona erdirmek için Rus petrolü alımlarını derhal durdurma çağrısı yaptı.

Trump, BM Genel Kurulu’ndaki konuşmasında, “Çin ve Hindistan, Rus petrolü almaya devam ederek süren savaşın başlıca finansörleri durumunda. Ama affedilemez biçimde, NATO ülkeleri bile Rus enerjisinin büyük kısmını kesmedi” dedi.

Komisyon Başkanı Ursula von der Leyen ise Trump’a New York’ta yaptığı görüşmede, AB’nin Rusya’dan gelen “son petrol ve gaz kalıntılarını” da ortadan kaldırmaya kararlı olduğunu söyledi.

Von der Leyen, bir gazetecinin sorusu üzerine, “Başkan Trump kesinlikle haklı. Bu konuyla ilgileniyoruz. Rusya’dan gelen gaz tedarikini zaten büyük ölçüde azalttık. Rus kömürünü tamamen bıraktık, petrol arzını da ciddi şekilde düşürdük, ama hâlâ Avrupa kıtasına ulaşan miktar var,” dedi.

“Örneğin Rusya’dan LNG’nin geldiği limanlara yaptırım uyguladık. AB’ye hâlâ giren petrol tedarikine de gümrük vergisi koymak istiyoruz.”

Komisyon, gümrük vergilerine ilişkin daha fazla ayrıntı vermeyi ise reddetti.

Yaklaşan girişim, Rus fosil yakıtlarının aşamalı olarak terk edilmesini hızlandırmaya yönelik yeni bir deneme niteliği taşıyor. Mevcut takvime göre bu sürecin 2027’de tamamlanması öngörülüyor. AB bugüne kadar Rus tahılına ithalat vergisi uygulamıştı, ancak Rus enerji ürünlerine hiç vergi getirmemişti.

Von der Leyen, 2027 hedefiyle ilgili olarak, “Daha hızlı olmalıyız çünkü yapılan her ödeme Putin’in savaş kasasını dolduruyor. Bu kabul edilemez,” dedi.

Macaristan ve Slovakya ise bu sürece şiddetle karşı çıktı. Bu ülkeler, enerji güvenliğinin tehlikeye gireceğini, tüketici fiyatlarının artacağını ve maliyetli davaların gündeme gelebileceğini savundu.

Ancak Trump’ın baskısı, her iki ülkeyi de giderek daha zor bir konuma itti ve Rusya’ya olan kalıcı bağımlılıklarını yeniden gözden geçirmeye zorladı.

Macaristan Dışişleri Bakanı Peter Szijjarto, The Guardian’a verdiği röportajda petrol ve gaz tedarikinin “tamamen fiziksel bir mesele” olduğunu ve ülkenin enerji güvenliğinin kara ile çevrili konumu nedeniyle mevcut bağlantılara bağlı olduğunu söyledi.

Szijjarto, “Rus petrolü ya da gazı olmadan ülkemiz için güvenli tedariki sağlayamayız” dedi ve Trump’ın yaklaşımını “anladığını” belirtti. “Rusya dışında bir yerden petrol ve gaz satın almayı hayal etmek güzel olabilir… ama ancak altyapımızın olduğu yerden alabiliriz. Fiziksel altyapıya bakarsanız, Rus tedariki olmadan ülkenin güvenli arzını sağlamanın imkânsız olduğu açıktır.”

Yaptırımlardan farklı olarak, gümrük vergilerinin kabul edilmesi için 27 üye devletin oy birliği gerekmiyor. Nitelikli çoğunluk yeterli olduğu için tek tek ülkelerin veto hakkı uygulanamayacak.