Rusya yaptırımlara rağmen nasıl yabancı parçalarla silah üretmeye devam edebiliyor?

Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy'ye göre Rusya, eylül ayının ilk iki haftasında Ukrayna şehirlerine 640'tan fazla Şahed insansız hava aracı (İHA) fırlattı.

Çin, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Avrupa Birliği'nden (AB) gelen mikroçipler, yarı iletkenler ve diğer mikroelektronikler Ukrayna'ya fırlatılan Rus insansız hava araçlarında ve füzelerinde bulunmaya devam ettiği için Moskova'nın elindekiler yakın zamanda tükenmeyecek gibi görünüyor.

Zelenskiy'nin danışmanı ve yaptırım politikasından sorumlu komisyon üyesi Vladyslav Vlasiuk, yaptırımların etkisine rağmen Moskova'nın hala cephaneliğini yenileyebildiğini söyledi.

"Ruslar hala bu parçaları temin edebiliyor ve füzeler ve insansız hava araçları da dahil olmak üzere silah üretebiliyor. Rusların istediklerinden daha az parça almalarından ve istediklerinden çok daha yüksek fiyat ödemelerinden de oldukça memnunuz," dedi.

AB yaptırım elçisi David O'Sullivan daha fazla detay ve rakam verdi: "Mikroelektronik için bazı durumlarda eskisinden yüzde 125, bazı durumlarda ise yüzde 300 daha pahalı olduğunu tahmin ediyoruz. Dolayısıyla tüm bunlar bir araya geldiğinde Rus askeri sanayi kompleksine ciddi bir zarar veriyor."

Elçi, bunu mümkün kılmanın en önemli adımlarından birinin Kiev Adli Uzmanlık Bilimsel Araştırma Enstitüsü tarafından yapılan öncelikli savaş alanı ürünleri listesinin belirlenmesi olduğunu belirtiyor.

Savaş alanı için öncelikli ürünler

Ukrayna Adalet Bakanlığı'na bağlı Kiev Adli Bilirkişilik Bilimsel Araştırma Enstitüsü (KSRIFE) Müdür Yardımcısı Nataliia Nestor, geçen yıl boyunca enstitü uzmanlarının Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik askeri saldırganlığıyla ilgili yaklaşık 30.000 çalışma yürüttüğünü ifade etti.

Nestor ayrıca, aralarında İskender, Kinzhal, Kalibr, Kh-101, Kh-55 ve Kh-59 da dahil olmak üzere Rusya'nın Ukrayna'ya saldırmak için kullandığı neredeyse tüm füze türlerini incelediklerini belirtti.

Buna ek olarak, Shahed-136 ve Shahed-121 gibi saldırı dronları ve Kartograf, Orlan-10 ve Supercam gibi keşif dronları da araştırılıyor.

AB ülkelerinden gelen bileşenlerin çoğu Geranium-2, diğer adıyla Shahed-136 ve Orlan insansız hava araçlarının yanı sıra diğer keşif İHA'larında (Eleron, ZALA) ve İskender, Kh-101 ve Kinzhal sistemlerinin füzelerinde bulunuyor.

Nestor Euronews'e yaptığı açıklamada, "Örneğin, saldırı dronlarında (genellikle) AB'de üretilen işlemciler, mikro devreler, anahtarlar, kontak grupları, sensörler, diyotlar, çipler, yakıt pompaları, flash bellek vb. buluyoruz," dedi.

Moskova bileşenleri nasıl elde ediyor?

Rusya'nın dünya çapında oldukça geniş bir "acente ağı" var, bu da gerekli bileşenleri aracı veya üçüncü taraf ülkeler aracılığıyla getirmeyi ve yaptırımları atlamayı kolaylaştırıyor.

Yabancı parçaların çoğu çift kullanımlı bileşenler olarak adlandırılıyor. Bu da ev aletlerinde kullanılabilecekleri gibi silahlara da dahil edilebilecekleri anlamına geliyor. Rus insansız hava araçlarında ve füzelerinde bulunan parçaların bazıları çamaşır makinelerinde, kameralarda, çevrimiçi ağ cihazlarında ve diğer tüketici elektroniğinde yaygın olarak bulunan parçalardır.

"Ne yazık ki bu dünyayı kolaylaştırmak için icat edilen şeyler barışçıl amaçlarla kullanılmıyor. Tehlikeli hale getiriyorlar ve çok sayıda sivilin ölümüne yol açıyorlar," dedi Nestor.

Bir başka faktör de Rusya'nın uyum sağlama yeteneği. KSRIFE uzmanları aynı amaçla kullanılan füze ve insansız hava araçlarında her seferinde farklı bir parça seti buluyor. Uzmanlara göre bu durum yaptırımların işe yaradığını kanıtlıyor.

"Rus askeri üreticileri sahip oldukları kabiliyetleri kullanıyorlar. Bu da Avrupa Birliği'nden düzenli bir parça tedariki sağlamadıklarını gösteriyor."

"Yani bugünün tedarikçisi İsviçre'den, yarın Almanya'dan, sonra Hollanda'dan vb. gelebilir. Farklı bileşenler farklı ülkelerde üretiliyor," diyen Nestor, bunun da ötesinde Rusya'nın kendi bileşenlerini üretmeye başladığını, bunun da askeri üretimin yakın zamanda yavaşlamayacağı anlamına geldiğini sözlerine ekledi.

Moskova insansız hava aracı üretim kabiliyetlerine olan bağlılığının sinyallerini vermeye devam ediyor. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, 19 Eylül'de ülkenin Askeri-Sanayi Komisyonu ile bir araya gelerek Rusya'nın dron üretimini arttırmaya yönelik devam eden çabaları ele aldı.

Rus şirketlerinin 2023 yılında Rus kuvvetlerine yaklaşık 140.000 İHA teslim ettiğini belirten Putin, bu yıl üretimin 10 kat artarak 1,4 milyona ulaşmasının planlandığını da sözlerine ekledi.