Πυρκαγιές στην Ισπανία: Όχι, δεν προκλήθηκαν σκόπιμα για να «ξεκολλήσουν» οικοδομικά έργα

Η Ισπανία αντιμετωπίζει το φετινό καλοκαίρι τη χειρότερη περίοδο πυρκαγιών των τελευταίων 30 ετών. Οι πυρκαγιές αυτές, που τροφοδοτήθηκαν από τον έντονο καλοκαιρινό καύσωνα, έχουν ήδη καταστρέψει πάνω από 150.000 εκτάρια γης, κυρίως στις περιφέρειες της Γαλικίας και της Καστίλλης - Λεόν στα βορειοδυτικά.

Οι πυροσβέστες δίνουν μάχη με τις φλόγες με την υποστήριξη των στρατιωτικών δυνάμεων που έχει αναπτύξει η ισπανική κυβέρνηση. Εν τω μεταξύ, περίπου 30.000 άνθρωποι έχουν απομακρυνθεί από τα σπίτια τους, με τους κατοίκους να καλούνται να φορούν μάσκες και να παραμένουν σε εσωτερικούς χώρους για να αποφύγουν να εισπνέουν τον καπνό και τη στάχτη.

Καθώς οι πυρκαγιές καταστρέφουν δασικές ή αγροτοδασικές περιοχές, συχνά μετά το πέρασμά τους καθιστούν ευκολότερη και φθηνότερη την αξιοποίηση της γης. Με βάση αυτή την θεωρία, ένα κύμα παραπληροφόρησης σαρώνει τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με τον ισχυρισμό ότι οι πυρκαγιές προκλήθηκαν σκόπιμα, με στόχο να καθαριστεί γη και να γίνει διαθέσιμη για κατασκευαστικά έργα.

Έργα "στα χαρτιά" στα Κανάρια Νησιά και τη Μαδρίτη

Οι viral αναρτήσεις υποδηλώνουν ότι οι πυρκαγιές στην Ισπανία προκλήθηκαν σκόπιμα, ώστε οι εργολάβοι να μπορούν αργότερα να χτίσουν πάνω στην καμένη γη, αλλά αυτό είναι αναληθές.

Ο νόμος Montes της Ισπανίας απαγορεύει ρητά την αλλαγή της χρήσης δασικής γης για 30 χρόνια μετά από μια πυρκαγιά, ώστε να αποτραπεί ο σκόπιμος εμπρησμός με σκοπό το κέρδος.

Ο νόμος αυστηροποιήθηκε το 2006 υπό τον τότε πρόεδρο της Ισπανίας, José Luis Rodríguez Zapatero (PSOE), ώστε να επιβληθεί η 30ετής απαγόρευση σε εθνικό επίπεδο και επέτρεπε μόνο μία εξαίρεση: εάν η αλλαγή χρήσης (όπως η μετατροπή του δάσους σε αστική γη) είχε ήδη εγκριθεί πριν από την πυρκαγιά.

Το 2015, υπό τον πρώην πρόεδρο Μαριάνο Ραχόι (PP), προστέθηκε μια δεύτερη εξαίρεση, για τις περιπτώσεις όπου ένας νέος νόμος κηρύσσει την αλλαγή αναγκαία για "λόγους υπέρτερου δημόσιου συμφέροντος", όπως η κατασκευή βασικών υποδομών. Αλλά πρόκειται για μια διαδικασία που απαιτεί έγκριση από την κυβέρνηση ή την περιφέρεια, όχι κάτι που μπορεί να κάνει ανεξάρτητα ένας ιδιώτης εργολάβος.

Έτσι, σύμφωνα με αυτές τις νομικές διασφαλίσεις, οι πυρκαγιές δεν ανοίγουν την πόρτα στην ανάπτυξη ακινήτων, επειδή τα νέα έργα δεν μπορούν να παρακάμψουν τον 30ετή περιορισμό.

Τα υποτιθέμενα "παραθυράκια" που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο (όπως η ιδέα ότι η πώληση της γης ή η πυρπόλησή της επιτρέπει την άμεση επανεκκαθάριση) δεν υπάρχουν στο νόμο.

Κάθε έργο που επιδιώκει να αλλάξει τη χρήση γης πρέπει να έχει σχεδιαστεί και εγκριθεί πολύ πριν από μια πυρκαγιά, ή πρέπει να περάσει από χρονοβόρες νομικές και περιβαλλοντικές διαδικασίες, καθιστώντας τον εμπρησμό αναποτελεσματικό και παράνομο δρόμο προς την ανάπτυξη.

Στο ίδιο πνεύμα, μια άλλη σειρά αναρτήσεων ισχυρίζεται ότι οι πυρκαγιές του Αυγούστου 2025 στην Ταρίφα (Κάντιθ, Ανδαλουσία) ξεκίνησαν για να επιτρέψουν την παράκτια αστική ανάπτυξη, αλλά τα γεγονότα διαψεύδουν τον ισχυρισμό.

Viral αναρτήσεις, συμπεριλαμβανομένων άρθρων σε μεγάλα ισπανικά μέσα ενημέρωσης, όπως η El Español, αναφέρουν "περισσότερα από οκτώ έργα" και υποδηλώνουν ότι οι πυρκαγιές θα επέτρεπαν την αλλαγή χρήσης της γης για οικοδόμηση.

Η πυρκαγιά κοντά στην Atlanterra στην Ταρίφα πέρασε όντως κοντά από δύο οικιστικά συγκροτήματα, αλλά τα οικόπεδα είχαν ήδη χαρακτηριστεί ως αστική γη στα τοπικά πολεοδομικά έγγραφα (PGOU) και δεν υπέστησαν ζημιές από την πυρκαγιά.

Μια άλλη φήμη παραπέμπει στην κατασκευή πολυτελούς τουριστικού θερέτρου στο El Lentiscal, αλλά η περιοχή αυτή βρίσκεται εντός του Φυσικού Πάρκου del Estrecho και απέχει πολύ από την καμένη περιοχή. Προστατεύεται από αυστηρή περιβαλλοντική νομοθεσία, χωρίς να έχει υποβληθεί καμία αίτηση για κατασκευή θερέτρου εκεί μέχρι τον Αύγουστο του 2025.

Ένας άλλος ισχυρισμός λέει ότι η πυρκαγιά στην Tres Cantos, μια γειτονιά στην περιοχή της Μαδρίτης, συνδέεται με ένα κοντινόηλιακό πάρκο.

Στην πραγματικότητα, όμως, τα πάνελ του φωτοβολταϊκού σταθμού θα εγκατασταθούν στο Soto del Real, έναν διαφορετικό δήμο, σε απόσταση 12 χιλιομέτρων από την καμένη περιοχή, ενώ το Tres Cantos φιλοξενεί μόνο μέρος της γραμμής μεταφοράς.

Το έργο είχε ήδη εξασφαλίσει περιβαλλοντική αδειοδότηση τον Μάιο του 2023 και έλαβε την άδεια κατασκευής από το Υπουργείο Οικολογικής Μετάβασης τον Νοέμβριο του 2024, μήνες πριν από την πυρκαγιά.

Οι αναρτήσεις παραποιούν επίσης ένα σχέδιο του έργου στις αρχές του 2022 για να ισχυριστούν ότι το Tres Cantos ήταν ο προγραμματισμένος τόπος εγκατάστασης, αγνοώντας τα επικαιροποιημένα, εγκεκριμένα σχέδια που δείχνουν το αντίθετο.

Ωστόσο, πηγές από το δημοτικό συμβούλιο του Tres Cantos δήλωσαν στην ερευνητική ιστοσελίδα Maldita.es ότι ο δήμος δεν έχει σε εκκρεμότητα καμία πρόσθετη άδεια για το έργο, πράγμα που σημαίνει ότι η κατασκευή θα μπορούσε να προχωρήσει ανεξάρτητα από τις πυρκαγιές.