Διπλωματία του τυριού: Πώς το γαλλικό υπουργείο Εξωτερικών παλεύει να ενισχύσει το προφίλ του

Οι Γάλλοι είναι (δικαίως) υπερήφανοι για το τυρί τους.

Θεωρείται απαραίτητο για κάθε αξιοπρεπές οικογενειακό γεύμα, ένα μεγάλο οικονομικό πλεονέκτημα για τη χώρα, και ίσως πιο εκπληκτικά, ένα φανταστικό εργαλείο διπλωματίας.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η «διπλωματία μέσω του τυριού» θα είναι ένα από τα στρογγυλά τραπέζια σε μια πρωτοφανή διήμερη εκδήλωση του γαλλικού υπουργείου Εξωτερικών, η οποία έχει ως στόχο να σηκώσει το πέπλο για το τι είναι η διπλωματία και να αντιμετωπίσει αυτό που θεωρείται ως αυξανόμενο έλλειμμα εικόνας για τον τομέα.

Αλλά σε αντίθεση, ας πούμε, με το ροκφόρ, το οποίο είναι αναμφισβήτητα γαλλικό, αυτή η αποσύνδεση μεταξύ της διπλωματίας και του ευρύτερου κοινού επηρεάζει τις περισσότερες δημοκρατικές κοινωνίες και μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις, δήλωσαν ειδικοί στο Euronews.

«Υπάρχει πράγματι πρόβλημα με το πώς γίνεται αντιληπτό το επάγγελμα του διπλωμάτη και για ποιο λόγο χρησιμοποιείται», δήλωσε στο Euronews ο Κλοντ - Φρανς Αρνολντ, πρώην πρέσβης της Γαλλίας στο Βέλγιο και ανώτερος συνεργάτης για θέματα άμυνας στο Ινστιτούτο Γεωπολιτικής των Βρυξελλών.

Αυτό οφείλεται κυρίως στα πολλά κλισέ που επιμένουν πεισματικά να υπάρχουν στο επάγγελμα.

Η συλλογική φαντασία τείνει να φαντάζεται τη ζωή ενός διπλωμάτη ως μια ζωή γεμάτη με πλούσιες δεξιώσεις όπου τα φανταχτερά petits fours ξεπλένονται με ατελείωτες φιάλες σαμπάνιας. Πρόκειται για το είδος της ζωής που απεικονίζεται στη σειρά «The Diplomat» του Netflix, η οποία συγκέντρωσε πολλές επικρίσεις από πραγματικούς διπλωμάτες.

Η πραγματικότητα, ωστόσο, τείνει να είναι πολύ λιγότερο λαμπερή.

«Είναι τόσο μια διοικητική δουλειά, μια δουλειά διαχείρισης αρχείων, όσο και μια δουλειά παρέμβασης σε κρίσεις και προώθησης της οικονομίας, των επιχειρήσεων, του πολιτισμού και της γλώσσας», δήλωσε στο Euronews ο Κριστιάν Λεκέσν, καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Sciences Po.

Τα πολλά στερεότυπα ήταν δύσκολο να διαλυθούν ακριβώς επειδή η δουλειά είναι τόσο πολυποίκιλη, αλλά και επειδή οι διπλωμάτες παραδοσιακά λειτουργούν παρασκηνιακά, αν όχι μυστικά.

Δεν υπάρχουν ταμπού

Και τώρα, με τον πόλεμο να επιστρέφει στο ευρωπαϊκό έδαφος, μια καταστροφική σύγκρουση να εκτυλίσσεται στη Μέση Ανατολή, μια ολοένα και πιο "τιτλοφορούμενη" εξωτερική πολιτική από την Ουάσιγκτον και την Κίνα, πιο τακτικές επιθέσεις στη νομιμότητα των πολυμερών οργανισμών και μια δυσεπίλυτη παγκόσμια κλιματική κρίση, οι διπλωμάτες βλέπουν το επάγγελμά τους πιο αναγκαίο από ποτέ.

Η φαινομενικά αμφίθυμη κοινή γνώμη δεν βοηθάει.

Για αυτό και διεξάγεται η διημερίδα με τίτλο «La Fabrique de la Diplomatie» («Το εργοστάσιο διπλωματίας»). Η διήμερη εκδήλωση, η οποία ξεκίνησε την Παρασκευή στο Παρίσι, στοχεύει να διορθώσει αυτό το αντιληπτό έλλειμμα εικόνας με ένα πλήρες πρόγραμμα ομιλιών, στρογγυλών τραπεζών, παιχνιδιών και εργαστηρίων.

Ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία, η σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς, η θέση της Γαλλίας έναντι της Κίνας, της Συρίας, του Ιράν, της Αφρικής ή ακόμη και των ΗΠΑ θα βρεθούν στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος. Αλλά ορισμένες από τις εκδηλώσεις θα προσπαθήσουν επίσης να αναλύσουν τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν και οργανώνονται μεγάλοι πολυμερείς οργανισμοί όπως τα Ηνωμένα Έθνη ή η ΕΕ. Συζητήσεις για τη διεθνή δικαιοσύνη, την πολιτιστική ή φεμινιστική διπλωματία, την ήπια ισχύ και ναι, ακόμη και τη διπλωματία μέσω τυριού, έχουν επίσης μπει στο πρόγραμμα.

Θα συμμετάσχουν προσωπικότητες υψηλού προφίλ, όπως ο Ζαν Νοέλ Μπαρό, υπουργός Εξωτερικών της χώρας. Αλλά μία από τις εκδηλώσεις που αναμένεται να είναι ιδιαίτερα δημοφιλής είναι ένα γρήγορο ραντεβού με τους εν ενεργεία πρέσβεις, όπου ο κόσμος θα μπορεί να τους ρωτήσει ό,τι θέλει πάνω σε έναν καφέ.

«Είναι σαφές ότι στο σημερινό πλαίσιο, το οποίο προκαλεί ιδιαίτερα άγχος από κάθε άποψη, ιδίως για τους νέους, η La Fabrique σχεδιάστηκε πρωτίστως ως μια εκπαιδευτική άσκηση, με στόχο την επεξήγηση των μεγάλων γεωπολιτικών ζητημάτων«, δήλωσε στο Euronews ο Ντιντιέ Λε Μπρετ, διευθυντής της Διπλωματικής και Προξενικής Ακαδημίας του γαλλικού υπουργείου Εξωτερικών και εγκέφαλος της εκδήλωσης.

«Προσεγγίσαμε τα θέματα με ειλικρίνεια, χωρίς κανένα ταμπού. Επιλέξαμε συνειδητά να καλύψουμε όλα τα θέματα που δικαίως απασχολούν τον γαλλικό λαό», πρόσθεσε.

Υπάρχουν όμως και τουλάχιστον δύο άλλοι στόχοι.

Ο πρώτος είναι να γίνει κατανοητό ότι η διπλωματία δεν περιορίζεται μόνο στα υψηλότερα παγκόσμια πολιτικά στάδια και ότι ο πολιτισμός, οι επιχειρήσεις και ο ακαδημαϊκός χώρος παίζουν επίσης πολύ σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση της ήπιας ισχύος, καθώς και να υπενθυμιστεί ότι ο ρόλος των διπλωματών επεκτείνεται στην παροχή βοήθειας και προστασίας στους πολίτες της χώρας τους, όπου κι αν βρίσκονται - η Γαλλία διαθέτει το τρίτο μεγαλύτερο διπλωματικό δίκτυο στον κόσμο μετά την Κίνα και τις ΗΠΑ με περίπου 160 πρεσβείες.

Και ο άλλος στόχος είναι να "σφυρηλατηθεί ένας δεσμός" με τους πολίτες, δήλωσε ο Λε Μπρετ.

«Οι Γάλλοι πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι με λιγότερο από το 1% του εθνικού προϋπολογισμού, κάνουμε πολλά», πρόσθεσε. «Κάθε ευρώ που επενδύεται στο Quai d'Orsay (το Υπουργείο Εξωτερικών) παράγει πολλά περισσότερα ευρώ που στη συνέχεια επιστρέφουν στις τσέπες των Γάλλων πολιτών μέσω των οικονομικών επιτυχιών που επιτυγχάνουμε. Αυτό είναι επίσης αυτό που θα προσπαθήσουμε να αποδείξουμε».

Ένα μήνυμα ιδιαίτερα σημαντικό για το γαλλικό υπουργείο Εξωτερικών, δεδομένου ότι ο προϋπολογισμός του περικόπηκε το 2025.

Πώς οι πολιτικοί επηρεάζουν και τη διπλωματία

Οι διοργανωτές της La Fabrique αναμένουν τουλάχιστον 20.000 έως 30.000 άτομα να έρθουν κατά τη διάρκεια των δύο ημερών. Ο ενθουσιασμός μπορεί εν μέρει να αποδοθεί στο γενικότερο κλίμα ανησυχίας, εκτίμησε ο Αρνόλντ.

«Πιστεύω ότι είναι πολύ πιο δύσκολο να κατανοήσει κανείς τη διπλωματία όταν όλα πάνε καλά. Και πιστεύω ότι καταλαβαίνουμε τη διπλωματία πολύ καλύτερα σε περιόδους μεγάλων στρατηγικών κρίσεων όπως αυτή που βλέπουμε σήμερα», δήλωσε.

Το να κερδίσουμε την κοινή γνώμη, ωστόσο, μπορεί να μην είναι αρκετό, πρόσθεσε. Το πρόβλημα είναι ότι η διπλωματία πλήττεται επίσης από την αυξανόμενη δυσπιστία ορισμένων πολιτικών υψηλού επιπέδου, με κορυφαίο παράδειγμα τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ.

Την παρατήρηση αυτή συμμερίζεται και ο Λεκέσν του Sciences Po, για τον οποίο ευθύνεται η εμφάνιση «λαϊκιστικών τρόπων διακυβέρνησης».

Ηγέτες όπως ο Τραμπ, αλλά και ο πρώην πρόεδρος της Βραζιλίας Ζαΐρ Μπολσονάρου ή ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Βίκτορ Όρμπαν, είπε, «ουσιαστικά μας λένε ότι αυτοί είναι που ασκούν διπλωματία, και μάλιστα σε υψηλότατο επίπεδο χωρίς τη βοήθεια διπλωματών».

«Πολύ συχνά, οι λαϊκιστές ηγέτες αντιπαθούν τους επαγγελματίες της διπλωματίας επειδή τους θεωρούν ορθολογικούς εμπειρογνώμονες, ενώ οι ίδιοι προτιμούν μια πιο συναισθηματική προσέγγιση», πρόσθεσε.

Για τους διοργανωτές της, η La Fabrique δεν είναι απλώς μια μεμονωμένη εκδήλωση, αλλά μάλλον η πρώτη από μια σειρά συνεχιζόμενων πρωτοβουλιών για την ενίσχυση του προφίλ της διπλωματικής υπηρεσίας.

Η πρώτη πρωτοβουλία από αυτές είναι ότι το ίδιο το υπουργείο ανοίγει πλέον τις πόρτες του στους επισκέπτες. Μια άλλη είναι ότι μνημεία και κτίρια που συνδέονται με διπλωματικές αποτυχίες ή επιτυχίες θα λάβουν ειδική σήμανση, ενώ περίπου 100 πρεσβευτές έχουν επίσης κληθεί να επιστρέψουν στα λύκεια από τα οποία αποφοίτησαν τους επόμενους μήνες για να μιλήσουν στους νέους για το επάγγελμα του διπλωμάτη.

Όλα αυτά για να διασφαλιστεί ότι ένα όσο το δυνατόν ευρύτερο κοινό θα κατανοήσει πώς ακριβώς γίνεται το... «διπλωματικό λουκάνικο», ή στην προκειμένη περίπτωση το... τυρί.