Θα εξαιρεθεί η Πολωνία ή άλλες χώρες της ΕΕ από το σύμφωνο μετανάστευσης;

Οι διατάξεις του συμφώνου εισάγουν έναν μηχανισμό που προβλέπει την ετήσια μετεγκατάσταση τουλάχιστον 30.000 μεταναστών. Οι χώρες που επιλέγουν να μην δέχονται και να μην επεξεργάζονται τις αιτήσεις ασύλου θα είναι υποχρεωμένες να καταβάλλουν τέλος 20.000 ευρώ για κάθε εκκρεμή αίτηση ή να λαμβάνουν άλλα μέτρα αλληλεγγύης.

Οι χώρες μέλη έχουν τρεις επιλογές για να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους: μέσω της μετεγκατάστασης μεταναστών, οικονομικών συνεισφορών ή επιχειρησιακής υποστήριξης (π.χ. εξοπλισμός, προσωπικό, υλικοτεχνική υποστήριξη).

Ταυτόχρονα, το σύμφωνο προβλέπει ότι οι χώρες που υφίστανται ιδιαίτερη μεταναστευτική πίεση - για παράδειγμα, λόγω μεγάλης εισροής προσφύγων - μπορούν να τύχουν μερικής ή πλήρους απαλλαγής από τις υποχρεώσεις αλληλεγγύης.

Η Πολωνία ως δοκιμαστική περίπτωση

Το πιο πολυσυζητημένο θέμα αυτή τη στιγμή είναι η Πολωνία. Όπως ανέφεραν το RMF FM και άλλα πολωνικά μέσα ενημέρωσης, η Πολωνία θα μπορούσε να απαλλαγεί από την υποχρέωση μετεγκατάστασης των μεταναστών και από μέρος των οικονομικών υποχρεώσεων που απορρέουν από το σύμφωνο, καθώς και να έχει λειτουργική ανακούφιση.

Κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στο RFK Racibórz την Τρίτη, ο πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ απάντησε σε αυτές τις αναφορές:

"Γνωρίζω εδώ και πολύ καιρό ότι η Πολωνία δεν θα συμπεριληφθεί στο πρόγραμμα μετεγκατάστασης και κανείς δεν θα μας στείλει μετανάστες". - Tusk stressed.

Ο πρωθυπουργός πρόσθεσε: "Όσο είμαι υπεύθυνος για τη διακυβέρνηση της Πολωνίας, ανεξάρτητα από το πώς θα είναι τα περαιτέρω στάδια του συμφώνου για τη μετανάστευση, η Πολωνία έχει τρόπους και δεν θα δεχθεί κανέναν μετανάστη στον μηχανισμό μετεγκατάστασης. Ούτε έναν μετανάστη. Και το θέμα έχει κλείσει από τη δική μας άποψη".

Ο υπουργός Εσωτερικών Υποθέσεων και Διοίκησης Marcin Kierwiński σχολίασε επίσης τις αναφορές: "Η Πολωνία θα εξαιρεθεί από τους μηχανισμούς μετεγκατάστασης μεταναστών για πολλά χρόνια". - δήλωσε ο υπουργός την Τρίτη στο Λουξεμβούργο κατά τη διάρκεια του Συμβουλίου Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ο πρώην υπουργός Εσωτερικών και Διοίκησης στην κυβέρνηση του Mateusz Morawiecki και νυν ευρωβουλευτής του PiS Mariusz Kaminski ασχολήθηκε με το θέμα στο προφίλ του στον ιστότοπο κοινωνικής δικτύωσης X. Όπως επισήμανε, κατά τη γνώμη του, ο συστηματικός αποκλεισμός της Πολωνίας από το Σύμφωνο για τη μετανάστευση "αποκλείεται":

"Το ζήτημα του μεταναστευτικού συμφώνου αποτελεί σήμερα αντικείμενο σφοδρών τριβών στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Δεν έχουν ληφθεί αποφάσεις, δεν τίθεται θέμα συστημικού αποκλεισμού της Πολωνίας". - τόνισε ο Καμίνσκι.

Ο Adam Szłapka, κυβερνητικός εκπρόσωπος, υπενθύμισε την Τρίτη στο TVP Info ότι οι διατάξεις του λεγόμενου συμφώνου μετανάστευσης συντάχθηκαν όταν ο Mateusz Morawiecki ήταν ακόμη στην κυβέρνηση. Όπως δήλωσε "πρόκειται στην πραγματικότητα για ένα μεταναστευτικό σύμφωνο που φέρει το όνομα του Mateusz Morawiecki". Ενημέρωσε επίσης ότι η Πολωνία θα εξαιρεθεί από τη μετεγκατάσταση των μεταναστών μόνιμα και όχι μόνο για ένα έτος.

Ωστόσο, δεν υπάρχει ακόμη επίσημη θέση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Η Πολωνία υποστηρίζει ότι έχει υποδεχθεί εκατομμύρια πρόσφυγες από την αρχή της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, γεγονός που την θέτει σε μοναδική κατάσταση και της αξίζει το καθεστώς της χώρας "υπό μεταναστευτική πίεση".

Είναι δυνατόν η χώρα να εξαιρεθεί πλήρως από τις υποχρεώσεις του συμφώνου για τη μετανάστευση;

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τονίζει ότι το δίκαιο της ΕΕ δεν προβλέπει την πλήρη εξαίρεση μιας χώρας από το σύμφωνο.

Αντίθετα, υπονοεί τη δυνατότητα ελάφρυνσης των υποχρεώσεων, π.χ. λιγότερη μετεγκατάσταση μεταναστών, λιγότερες οικονομικές ή λειτουργικές υποχρεώσεις, εάν ένα κράτος μέλος θεωρείται ότι βρίσκεται "υπό μεταναστευτική πίεση".

Τα κριτήρια που θα χρησιμοποιήσει η ΕΕ για να αναγνωρίσει το καθεστώς μιας τέτοιας χώρας δεν παρουσιάζονται με σαφήνεια. Ο αριθμός των προσφύγων, η προσωρινή προστασία, η κατάσταση στα σύνορα είναι στοιχεία που μπορούν να ληφθούν υπόψη.

Εάν υιοθετηθεί επίσημα μια απόφαση για κάποια μορφή εξαίρεσης, αυτό θα μπορούσε να σημαίνει ότι μια χώρα δεν θα χρειάζεται να δέχεται μετανάστες ή θα έχει λιγότερους ανθρώπους να δεχτεί. Θα μπορούσε να απαλλαγεί από οικονομικές κυρώσεις ή τέλη που σχετίζονται με τη μη συμμόρφωση με την υποχρέωση μετεγκατάστασης, ή να έχει μειωμένο ποσοστό. Θα μπορούσε επίσης να απαλλαγεί από την υποχρέωση παροχής εξοπλισμού, προσωπικού ή συμμετοχής σε επιχειρησιακές δραστηριότητες.

Θεωρητικά, θα μπορούσε επίσης να απαλλαγεί από ορισμένες διαδικαστικές απαιτήσεις, όπως οι υποχρεώσεις ελέγχου. Αυτό είναι λιγότερο πιθανό, καθώς τα διαδικαστικά ζητήματα ρυθμίζονται πιο αυστηρά από το νόμο.

Υπάρχει κίνδυνος οι αποφάσεις αυτού του είδους να εκληφθούν ως προηγούμενο, πράγμα που σημαίνει ότι και άλλες χώρες θα αναμένουν παρόμοιες παραχωρήσεις. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε διαπραγματεύσεις, διαμαρτυρίες ή νομική διαμάχη, εάν η ΕΚ ή άλλες χώρες έχουν διαφορετικές ερμηνείες.

Ποιος άλλος εκτός της Πολωνίας μπορεί να υποβάλει αίτηση εξαίρεσης;

Μέχρι στιγμής, χώρες που επιβαρύνονται ιδιαίτερα από τη μετανάστευση, όπως η Ελλάδα, η Ισπανία και η Ιταλία, αναφέρονται συχνότερα στο πλαίσιο μιας πιθανής εξαίρεσης.

Χώρες που φιλοξενούν μεγάλο αριθμό προσφύγων πολέμου - το παράδειγμα της Πολωνίας και της Ουκρανίας δείχνει ότι ένα τέτοιο κριτήριο μπορεί να είναι καθοριστικό.

Προς το παρόν, ωστόσο, δεν υπάρχει επίσημα επιβεβαιωμένος κατάλογος των χωρών που μπορούν να εξαιρεθούν επίσημα.

Αμφιβολίες, διαφωνίες και τι θα γίνει στη συνέχεια;

Στις 15 Οκτωβρίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποτίθεται ότι θα παρουσίαζε έναν κατάλογο των χωρών που βρίσκονται υπό τη λεγόμενη μεταναστευτική πίεση και θα καθόριζε μια δεξαμενή αλληλεγγύης για το επόμενο έτος (μετεγκατάσταση, τέλη για τη μη εισδοχή μεταναστών ή επιχειρησιακή στήριξη).

Ωστόσο, ανεπίσημα ευρήματα των μέσων ενημέρωσης υποδηλώνουν ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν θα εξετάσει την έκθεση για το σύμφωνο μετανάστευσης αυτή την εβδομάδα.

Ο Επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων και Μετανάστευσης της ΕΕ Magnus Brunner επρόκειτο να παρουσιάσει την Τετάρτη (15 Οκτωβρίου) έκθεση σχετικά με τη μεταναστευτική κατάσταση στις επιμέρους χώρες της ΕΕ και τις συνακόλουθες δεσμεύσεις αλληλεγγύης.

Ερωτηθείς σε συνέντευξη Τύπου μετά τη συνάντηση των υπουργών την Τρίτη στο Λουξεμβούργο αν η αυξανόμενη αντίθεση των κρατών μελών θα μπορούσε να εμποδίσει την έναρξη του σχεδίου, ο Brunner τόνισε ότι δεν έχει μεγάλη σημασία αν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσιάσει το έγγραφο λίγες ημέρες νωρίτερα ή αργότερα.

Όπως μετέδωσε το RMF FM, ο εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Μάρκους Λάμερτ μετέφερε ότι "θα ενημερώσει όταν υπάρξει νέα ημερομηνία δημοσίευσης".

Η καθυστέρηση αυτή εγείρει ερωτήματα σχετικά με την τύχη της Πολωνίας στο πλαίσιο του μηχανισμού "μεταναστευτικής αλληλεγγύης" της ΕΕ, ιδίως όσον αφορά τις πιθανότητες να εξαιρεθεί από τη μετεγκατάσταση των μεταναστών ή τις οικονομικές υποχρεώσεις.

Μέχρι σήμερα, δεν υπάρχουν επίσημα επιβεβαιωμένοι κατάλογοι των χωρών που θα εξαιρεθούν από τις υποχρεώσεις αλληλεγγύης. Η Πολωνία είναι η πιο συχνά αναφερόμενη περίπτωση που μπορεί να λάβει το καθεστώς της "χώρας υπό μεταναστευτική πίεση".