The Cube: Μπορείτε να βασιστείτε σε AI chatbots για να σας συμβουλεύσει τι θα ψηφίσετε;

Από τη βοήθεια σε καθημερινές εργασίες έως την αναζήτηση συμβουλών για σχέσεις, οι χρήστες του διαδικτύου στρέφονται όλο και περισσότερο σε AI chatbots για συμβουλές και καθοδήγηση. Όμως μπορείτε πραγματικά να χρησιμοποιήσετε την τεχνητή νοημοσύνη για συμβουλές σχετικά με το τι θα ψηφίσετε;

Η ολλανδική Αρχή Προστασίας Δεδομένων (AP) απαντά πως όχι, προειδοποιώντας ότι εργαλεία AI όπως το ChatGPT και το Gemini μπορεί να είναι αναξιόπιστα και «επιρρεπή» σε προκαταλήψεις και αυτό αφορά και τις πρόωρες εκλογές που πραγματοποιήθηκαν στις 29 Οκτωβρίου.

Η AP δημοσίευσε πρόσφατα μια μελέτη στην οποία τροφοδότησε τέσσερα chatbots - ChatGPT, Gemini, Grok και Le Chat - με 200 τυπικά προφίλ ψηφοφόρων ανά πολιτικό κόμμα που συμμετέχουν στο ολλανδικό κοινοβούλιο και τους ζήτησε να δώσουν συμβουλές ψήφου με βάση αυτά τα προφίλ.

Η ολλανδική αρχή διαπίστωσε ότι τα chatbots συνιστούσαν σταθερά ένα από τα δύο κόμματα στην αριστερή και δεξιά πλευρά του πολιτικού φάσματος, ανεξάρτητα από τις εντολές ή τις ερωτήσεις του χρήστη.

Στο 56% των περιπτώσεων, τα chatbots υπέδειξαν στους χρήστες τα δύο κόμματα που προβλέπεται να κερδίσουν τις περισσότερες έδρες στις ολλανδικές εκλογές: Το Κόμμα για την Ελευθερία (PVV) του Γκέερτ Βίλντερς ή το Πράσινο Αριστερό Εργατικό Κόμμα (GL/PvdA) του Φρανς Τίμερμανς.

«Αυτό που είδαμε ήταν ένα είδος υπεραπλούστευσης του ολλανδικού πολιτικού τοπίου, όπου ένα κόμμα στα αριστερά κατά κάποιο τρόπο απορρόφησε όλες τις ψήφους και το ίδιο συνέβη και με ένα άλλο κόμμα στα δεξιά», δήλωσε ο Γιοστ βαν ντερ Μπουργκτ, υπεύθυνος έργου στο AP.

Ο οργανισμός δήλωσε ότι τα αποτελέσματά έδειξαν ότι οι απόψεις από το πολιτικό κέντρο υποεκπροσωπούνται, ενώ μικρότερα κόμματα όπως το Κίνημα Αγροτών-Πολιτών (BBB) και η Χριστιανοδημοκρατική Έκκληση (CDA) δεν προτείνονται σχεδόν ποτέ, ακόμη και όταν οι χρήστες εισάγουν πληροφορίες που αντιστοιχούν άμεσα στις απόψεις των κομμάτων.

Ένα τρίτο κόμμα, το δεξιό JA21, προτάθηκε απροσδόκητα πολλές φορές, παρά το γεγονός ότι είναι ένα σχετικά νέο κόμμα με συγκριτικά λιγότερη κάλυψη από τα μέσα ενημέρωσης.

«Ο τρόπος με τον οποίο λειτουργούν η γεννητική τεχνητή νοημοσύνη και τα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα σημαίνει ότι είναι βασικά στατιστικές μηχανές που προβλέπουν τις λέξεις που λείπουν από μια φράση ή μια συγκεκριμένη έξοδο», δήλωσε ο βαν ντερ Μπουργκτ στην ομάδα επαλήθευσης του Euronews, The Cube.

«Αν οι πολιτικές σας απόψεις σας τοποθετούν προς το ένα άκρο του πολιτικού φάσματος, ίσως δεν είναι τόσο περίεργο που η τεχνητή νοημοσύνη επιλέγει ένα πολιτικό κόμμα που ταιριάζει σε αυτή την πλευρά και φαίνεται σαν μια ασφαλής επιλογή», σημείωσε. «Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί επίσης να αποτύχει να διακρίνει μεταξύ κομμάτων που βρίσκονται αρκετά κοντά ή που μπορεί να έχουν αρκετά συγκρίσιμες απόψεις για τα περισσότερα θέματα, αλλά όχι για όλα».

Τον Αύγουστο του 2024 τέθηκε σε ισχύ η Ευρωπαϊκή Πράξη για την Τεχνητή Νοημοσύνη (AI Act), η οποία ορίζει τις προϋποθέσεις που χαρακτηρίζουν ένα σύστημα τεχνητής νοημοσύνης ως «υψηλού κινδύνου».

Σύμφωνα με τη νομοθεσία, τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης που χαρακτηρίζονται ως «υψηλού κινδύνου» μπορούν να αποτελούν απειλή για την υγεία ή τα θεμελιώδη δικαιώματα των πολιτών της ΕΕ. Ωστόσο, παραμένουν νόμιμα, επειδή τα κοινωνικοοικονομικά οφέλη τους υπερτερούν των κινδύνων τους.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, το γεγονός ότι τα chatbots παρέχουν εκλογικές συμβουλές, θα μπορούσε να σημαίνει ότι χαρακτηρίζονται ως "συστήματα υψηλού κινδύνου" σύμφωνα με μια νέα δέσμη κανόνων που θα τεθεί σε εφαρμογή τον Αύγουστο του 2026 βάσει της πράξης της ΕΕ για την τεχνητή νοημοσύνη.

Για τον βαν ντερ Μπουργκτ, η απειλή ότι τα chatbots μπορούν να επηρεάσουν τους ψηφοφόρους με βάση μεροληπτικές πληροφορίες αυξάνεται από την έλλειψη ρύθμισης.

«Αυτό συμβαίνει όταν πρόκειται για ερωτήσεις σχετικά με την ψυχική υγεία ή βοηθήματα για τη δημιουργία αυτοσχέδιων όπλων», δήλωσε. «Σε όλα αυτά τα σενάρια, ένα chatbot δηλώνει ξεκάθαρα: Λυπάμαι, δεν επιτρέπεται να σας βοηθήσουμε σε αυτό και πιστεύουμε ότι το ίδιο είδος μηχανισμού θα πρέπει να υπάρχει και όταν πρόκειται για συμβουλές σχετικά με την ψήφο».

Ποιον μπορείτε να εμπιστευτείτε για συμβουλές;

Το AP συνέκρινε τα αποτελέσματα με τα αποτελέσματα που παρήγαγαν δύο καθιερωμένα ολλανδικά διαδικτυακά εργαλεία παροχής συμβουλών για την ψηφοφορία: StemWijzer και Kieskompas, τα οποία βασίζονται σε πηγές δεδομένων και όχι σε τεχνητή νοημοσύνη.

Αυτά τα εργαλεία ζητούν από τους ψηφοφόρους να απαντήσουν σε μια σειρά 30 ερωτήσεων για να προσδιορίσουν με ποιο πολιτικό κόμμα συντάσσονται περισσότερο.

Στη Γερμανία, το εγκεκριμένο από την κυβέρνηση και ευρέως χρησιμοποιούμενο Wahl-O-Mat - που αρχικά βασίστηκε στο StemWijzer - συγκρίνει τις θέσεις των ψηφοφόρων σε μια σειρά πολιτικών δηλώσεων με τις θέσεις των πολιτικών κομμάτων για να ευθυγραμμίσει τελικά τον χρήστη με το κόμμα που ταιριάζει καλύτερα στις απόψεις του.

Οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι αυτά τα εργαλεία είναι λιγότερο πιθανό να παρέχουν αμερόληπτα αποτελέσματα σε σύγκριση με εκείνα που χρησιμοποιούν γενετική τεχνητή νοημοσύνη.

Ένα πρόσθετο πλεονέκτημα αυτών των εργαλείων είναι ότι οι μέθοδοί τους είναι διαφανείς, ενώ τα mainstream chatbots δεν είναι.

«Ένα θεμελιώδες πρόβλημα με αυτά τα chatbots είναι ότι ο τρόπος με τον οποίο λειτουργούν είναι αδιαφανής», δήλωσε ο βαν ντερ Μπούργκτ. «Ούτε εμείς, ούτε το κοινό, ούτε οι δημοσιογράφοι μπορούμε να καταλάβουμε γιατί τελικά δίνουν μια συγκεκριμένη απάντηση»

Τα εργαλεία ψηφοφορίας, πρόσθεσε, είναι «διαφανή ως προς τον τρόπο λειτουργίας τους, τον τρόπο με τον οποίο έχουν δημιουργηθεί και τον τρόπο με τον οποίο καταλήγουν στις απαντήσεις τους».

Υπάρχει όμως ελπίδα ότι τα chatbots μπορούν να παρέχουν στους ψηφοφόρους αξιόπιστες και λεπτομερείς συμβουλές σχετικά με το ποιο πολιτικό κόμμα ταιριάζει καλύτερα στις προοπτικές ενός χρήστη; Ομάδα ερευνητών υποστηρίζει ότι υπάρχει δυνατότητα, αν τα chatbots ελέγχονται.

Ενόψει των ομοσπονδιακών εκλογών της Γερμανίας τον Φεβρουάριο του 2025, ο Μίτσελ Σίμπφ ξεκίνησε το bot Wahl.Chat με μια ομάδα ερευνητών, ως εναλλακτική λύση στο Wahl-O-Mat. Το bot ενσωματώνει μια σειρά από πηγές, συμπεριλαμβανομένων των διακηρύξεων των κομμάτων, επιτρέποντας στους ψηφοφόρους να κάνουν ερωτήσεις όπως «πώς στέκεται αυτό το κόμμα στην κλιματική αλλαγή;».

«Αν κάνετε μια ερώτηση στο ChatGPT, η πηγή του θα μπορούσε να είναι ένας προκατειλημμένος ιστότοπος, αλλά φροντίσαμε το bot μας να στηρίζεται στις διακηρύξεις των κομμάτων, οπότε αν δεν μπορεί να βρει μια απάντηση, θα πει στον χρήστη ότι το κόμμα δεν απάντησε σε αυτό το σημείο», δήλωσε ο Σίμπφ σε συνέντευξή του. «Προτρέψαμε τα chatbots μας να πουν ότι ένα κόμμα είπε το τάδε, αλλά όχι "αυτό είναι γεγονός».

Η ομάδα του Wahl.Chat ενσωμάτωσε επίσης ένα στοιχείο ελέγχου γεγονότων στο bot της, επιτρέποντας στους χρήστες να επαληθεύσουν μια δήλωση μανιφέστου με αναζήτηση στο διαδίκτυο.

«Δεν υπάρχει μη προκατειλημμένη πληροφόρηση, καθώς τα μέσα ενημέρωσης είναι προκατειλημμένα, όπως και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης», δήλωσε ο Σιμπφ. «Νομίζω ότι το chatbot μας ήταν λιγότερο προκατειλημμένο λόγω του τρόπου με τον οποίο παρουσίαζε τις πληροφορίες, σχεδιάζοντάς το με την ιδέα της μείωσης της προκατάληψης - αλλά εξακολουθεί να είναι τεχνητή νοημοσύνη, η οποία είναι τελικά πιθανολογική».

«Και αν πραγματικά προσπαθήσετε, θα λάβετε πληροφορίες που μπορούν να ωθήσουν την AI προς μια προκατειλημμένη κατεύθυνση», πρόσθεσε. Άλλοι χρησιμοποιούν την ΤΝ με πιο περιορισμένα μέσα κατά την ανάπτυξη των chatbots τους.

Η Ναόμι Καμοέν, επίκουρη καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Τίμπουργκ, έχει βοηθήσει στην ανάπτυξη ενός ελεγχόμενου chatbot που μπορεί να εξηγήσει δηλώσεις και πολύπλοκους όρους σχετικά με τις ολλανδικές εκλογές. Οι απαντήσεις του, οι οποίες είναι περιορισμένες, γράφονται από εξειδικευμένους ερευνητές και όχι από τεχνητή νοημοσύνη.

«Θα έλεγα ότι οι άνθρωποι μπορούν να αποκομίσουν περισσότερα από τα εργαλεία παροχής συμβουλών για την ψήφο, αν έχουν επίσης ένα εργαλείο που τους βοηθά να λάβουν πιο λεπτομερείς πληροφορίες για τα θέματα», δήλωσε στο The Cube. «Ο στόχος και των δύο είναι να τους ενημερώνουν, όχι απαραίτητα να τους λένε τι να ψηφίσουν».

«Τα εργαλεία ψηφοφορίας είναι ένα σημείο εκκίνησης, παρακολουθήστε τις ειδήσεις, μιλήστε με ανθρώπους, διαβάστε τι έχουν να πουν τα κόμματα», πρόσθεσε. «Δεν είναι κακό το γεγονός ότι οι άνθρωποι ενθαρρύνονται να καταβάλουν μεγαλύτερη προσπάθεια για να ενημερωθούν για την πολιτική».

Μπορώ να εξακολουθήσω να χρησιμοποιώ το ChatGPT;

Παρά τις πιθανές παγίδες, πολλοί υποστηρίζουν ότι τα μοντέλα chatbot που βασίζονται στην τεχνητή νοημοσύνη έχουν τη δυνατότητα να αποτελέσουν ένα χρήσιμο εργαλείο για τη λήψη πολιτικών αποφάσεων, αρκεί να χρησιμοποιούνται σωστά.

«Αν δεν έχω ιδέα ποιον θα ψηφίσω και απλώς ρωτήσω το ChatGPT ποιο είναι το καλύτερο κόμμα πριν ψηφίσω, τότε η χρήση της ΤΝ είναι ένα σκληρό όχι», δήλωσε ο Ζιανλόγκ Ζου, διδακτορικός ερευνητής στο Τμήμα Πληροφορικής του Πανεπιστημίου Σάαρλαντ. «Δεν πρέπει ποτέ να αναθέτουμε τέτοιες αποφάσεις υψηλού κινδύνου σε κάποιον άλλο, πόσο μάλλον σε μια μηχανή».

«Ωστόσο, αν εξετάζουμε αυτές τις συμβουλές στο πλαίσιο της εκπαίδευσης, αν θέλουμε να βοηθήσουμε τους ψηφοφόρους να μάθουν περισσότερα για το πολιτικό τοπίο ώστε να ενδιαφερθούν περισσότερο για την πολιτική, τότε νομίζω ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα μπορούσε να είναι ένα βιώσιμο εργαλείο», πρόσθεσε. «Αν και δεν είμαι τόσο σίγουρος για το ChatGPT ή άλλες υπάρχουσες εφαρμογές».

Ένα από τα πλεονεκτήματα της τεχνητής νοημοσύνης, σε σύγκριση με εργαλεία όπως το Wahl-O-Mat, είναι ότι μπορεί να αναλύει αποτελεσματικά πολύπλοκες έννοιες για τους χρήστες σε πραγματικό χρόνο.

«Αν χρησιμοποιείτε το Wahl-O-Mat και πείτε ότι, από τις 38 ερωτήσεις, υπάρχουν 10 δηλώσεις που περιέχουν έννοιες που δεν καταλαβαίνετε ή που δεν έχετε σκεφτεί, αυτό που καταλήγετε να κάνετε είναι να κάνετε τυχαία κλικ σε θέσεις», δήλωσε ο Ζου.

«Αλλά με ένα chatbot, μπορείτε να ρωτήσετε τι σημαίνουν αυτές οι έννοιες και το chatbot είναι αποτελεσματικό στο να αναλύει αυτές τις έννοιες για να σας βοηθήσει να ασχοληθείτε καλύτερα με το θέμα», συνέχισε. «Διαπιστώσαμε ότι οι συμμετέχοντες που δεν είχαν πανεπιστημιακή εκπαίδευση ήταν πιο πιθανό να απολαύσουν τη χρήση του chatbot και να νιώσουν πιο ενημερωμένοι μετά τη χρήση του».

Παρόλα αυτά, λαμβάνοντας υπόψη τους κινδύνους,«οι χρήστες θα πρέπει να ρωτούν για τα κόμματα σε αντίθεση με το να λαμβάνουν συστάσεις», δήλωσε ο Ζου, προσθέτοντας ότι θα μπορούσαν να θεσπιστούν ρυθμιστικά πλαίσια για να διασφαλιστεί ότι τα chatbots χρησιμοποιούνται υπεύθυνα κατά τη διάρκεια των προεκλογικών εκστρατειών.