Η Λετονία εγκαταλείπει τη «Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης« για την προστασία των γυναικών

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δήλωσε ότι η Λετονία εξακολουθεί να είναι υποχρεωμένη να τηρεί τους διεθνείς κανόνες για την προστασία των γυναικών, καθώς η χώρα συζητά μια αμφιλεγόμενη κίνηση, την αποχώρηση της από τη «Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης».

Το λετονικό κοινοβούλιο ψήφισε υπέρ της αποχώρησης από τη συνθήκη με το σκεπτικό ότι προωθεί «τον ριζοσπαστικό φεμινισμό που βασίζεται στην ιδεολογία του φύλου». Η κίνηση να αποχωρήσει από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης θεωρείται από τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών ως οπισθοχώρηση σε σχέση με τα θεμελιώδη δικαιώματα. Πριν τεθεί σε ισχύ, ο πρόεδρος Έντγκαρς Ρινκέβιτς θα πρέπει να αποφασίσει αν θα επικυρώσει την απόφαση μέσα στις επόμενες 10 ημέρες.

Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης είναι μια συνθήκη με στόχο την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών, η οποία έχει υπογραφεί από όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αρκετά άλλα έθνη εκτός της ΕΕ, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και η Νορβηγία.

Η Βουλγαρία, η Ουγγαρία, η Σλοβακία, η Τσεχική Δημοκρατία και η Λιθουανία δεν έχουν ακόμη επικυρώσει τη συνθήκη. Εάν η πρόταση επικυρωθεί από τον πρόεδρο της χώρας, η Λετονία θα είναι η πρώτη χώρα της ΕΕ που θα αποχωρήσει από τη Σύμβαση μετά την επικύρωσή της τον Ιανουάριο του 2024.

Το κοινοβούλιο που την επικύρωσε, είναι το ίδιο που ζητεί την αποχώρησή της ένα χρόνο αργότερα.

Η ΕΕ στο σύνολό της προσχώρησε στη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης το 2023, καθιστώντας την νομικά δεσμευτική συμφωνία για τα 27 κράτη μέλη στους τομείς που εμπίπτουν στην ομπρέλα αρμοδιοτήτων της ΕΕ. Σε αυτούς περιλαμβάνονται τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και η δημόσια διοίκηση, η δικαστική συνεργασία για την καταπολέμηση του εγκλήματος και τα δικαιώματα ασύλου.

«Αυτά τα μέρη αποτελούν μέρος της έννομης τάξης, πράγμα που σημαίνει ότι όλα τα κράτη μέλη δεσμεύονται από αυτά», δήλωσε εκπρόσωπος της Επιτροπής κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου την Παρασκευή στις Βρυξέλλες.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αρνήθηκε να σχολιάσει την ψηφοφορία και, όταν ρωτήθηκε από το Euronews, δήλωσε ότι είναι πολύ νωρίς για να προβεί σε αξιολόγηση. «Πρέπει να σεβαστούμε τις εθνικές διαδικασίες στα κράτη μέλη μας», δήλωσε ο εκπρόσωπος. Στο παρελθόν, η ΕΕ καταδίκασε την τουρκική κυβέρνηση για την αποχώρηση από τη σύμβαση του 2021. Τότε, η πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε ότι η κίνηση αυτή ήταν «βαθιά ανησυχητική».

Η απόφαση του λετονικού κοινοβουλίου προκαλεί διαμάχη

Η κίνηση αποχώρησης από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης εγκρίθηκεαπό το κοινοβούλιο της Λετονίας με 56 ψήφους υπέρ, 32 κατά και 2 αποχές.

Η πρόταση προωθήθηκε από το ακροδεξιό κόμμα «Πρώτα η Λετονία», το οποίο ισχυρίζεται ότι το εθνικό ποινικό δίκαιο περιλαμβάνει ήδη «τους κανόνες που εμφανίζονται στη σύμβαση». Το κόμμα επεσήμανε επίσης τα βαθιά ιδεολογικά κίνητρα που περιγράφει ότι κρύβονται πίσω από αυτήν.

«Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης είναι προϊόν του ριζοσπαστικού φεμινισμού που βασίζεται στην ιδεολογία του φύλου», έγραψε το Latvia First σε δήλωσή του στο Euronews.

Το κόμμα αμφισβητεί ιδιαίτερα το άρθρο 3 της συνθήκης, το οποίο προσδιορίζει το «φύλο» ως «τους κοινωνικά κατασκευασμένους ρόλους, συμπεριφορές, δραστηριότητες και χαρακτηριστικά που μια δεδομένη κοινωνία θεωρεί κατάλληλα για τις γυναίκες και τους άνδρες», χωρίς να κάνει αναφορά στο βιολογικό φύλο.

Κατηγορεί επίσης τη Σύμβαση ότι υποχρεώνει τους υπογράφοντες «να συμπεριλάβουν την ιδεολογία του φύλου στα σχολικά προγράμματα σπουδών».

Το ακριβές κείμενο που εμφανίζεται στη Σύμβαση προτρέπει τις συμμετέχουσες χώρες να «συμπεριλάβουν διδακτικό υλικό για θέματα όπως η ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών, οι μη στερεοτυπικοί ρόλοι των φύλων, ο αμοιβαίος σεβασμός».

Ειδικοί στη Λετονία υποστηρίζουν ότι το θέμα έχει πολιτικοποιηθεί υπερβολικά και έχει αφαιρεθεί από το πλαίσιο αυτού που αποτελεί έκκληση για το σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων των γυναικών.

«Τα μέλη της αντιπολίτευσης χρησιμοποιούν τον όρο φύλο ενάντια στο σύνολο της σύμβασης», δήλωσε στο Euronews η Μπεάτα Ζονίτε, επικεφαλής πολιτικής και συνηγορίας στο Κέντρο MARTA, μια οργάνωση που βοηθά τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας.

Πρόσθεσε ότι παρά το γεγονός ότι η Λετονία έχει κάποιες από αυτές τις διατάξεις στο εθνικό της ποινικό δίκαιο, η απόσυρση από την «καλύτερη διεθνή συμφωνία, που έγινε ειδικά για την προστασία των θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας, στέλνει ένα πολύ ανησυχητικό μήνυμα».

Η Καρλίν Σιλέ, διευθύντρια στο Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Ισότητας των Φύλων, δήλωσε στο Euronews ότι η πρόταση που έρχεται από τη Λετονία αποδεικνύει ότι τα δικαιώματα των γυναικών διαλύονται.

«Η απομάκρυνση από αυτή την κοινή δέσμευση στέλνει ένα καταστροφικό μήνυμα: ότι οι ζωές και τα δικαιώματα των γυναικών είναι διαπραγματεύσιμα. Δεν είναι», δήλωσε η ίδια.

Ο πρόεδρος της Λετονίας έγραψε ότι θα εξετάσει την απόφαση «λαμβάνοντας υπόψη κρατικές και νομικές εκτιμήσεις και όχι ιδεολογικές ή πολιτικές». Δεν διευκρίνισε πότε ή αν θα την επικυρώσει, ένα βήμα που απαιτείται για να τεθεί σε ισχύ η απόσυρση.