Γερμανία: Πώς λειτουργεί το εκλογικό σύστημα της χώρας - Τι να προσέχετε τη βραδιά των αποτελεσμάτων

Σχεδόν 60 εκατομμύρια ψηφοφόροι στη Γερμανία προσέρχονται την Κυριακή στις κάλπες για την εκλογή νέας Μπούντεσταγκ (γερμανικό κοινοβούλιο), με τους συντηρητικούς Χριστιανοδημοκράτες (CDU/CSU) του Φρίντριχ Μερτς να είναι έτοιμοι να αναδειχθούν ως η πρώτη δύναμη..

Η αναζωογόνηση της μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρώπης και η αυστηροποίηση των μεταναστευτικών ελέγχων ήταν τα δύο κύρια θέματα που βρέθηκαν στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος ενόψει των εκλογών, η οποία επισπεύσθηκε μετά τη διάλυση του τριμερούς συνασπισμού υπό την ηγεσία του καγκελάριου Όλαφ Σολτς τον περασμένο Νοέμβριο.

Ωστόσο, το εκλογικό σύστημα της Γερμανίας είναι πολύπλοκο, γεγονός που καθιστά δύσκολο για πολλούς να αφομοιώσουν τα αποτελέσματα καθώς αυτά ανακοινώνονται τη νύχτα των εκλογών.

Φέτος, ο νέος εκλογικός νόμος που αποσκοπεί στο να μην αυξηθεί ο αριθμός των εδρών στη Μπούντεσταγκ τίθεται σε εφαρμογή για πρώτη φορά, επιφέροντας δυνητικά κρίσιμες αλλαγές στον τρόπο κατανομής των εδρών του κοινοβουλίου.

Πώς λειτουργεί η ψηφοφορία;

Οι εκλογές για την Μπούντεσταγκ, το ομοσπονδιακό κοινοβούλιο της Γερμανίας, διεξάγονται κάθε τέσσερα χρόνια.

Δικαίωμα ψήφου έχουν οι άνω των 18 ετών και οι κάλπες ανοίγουν μεταξύ 08.00 και 18.00 τοπική ώρα, ενώ πολλοί ψηφοφόροι επιλέγουν να ψηφίσουν ταχυδρομικώς πριν από την ημέρα των εκλογών.

Οι ψηφοφόροι δεν εκλέγουν απευθείας τον καγκελάριο, αλλά το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας καθορίζει τελικά ποιος κυβερνά και ποιος αναλαμβάνει αυτόν τον ρόλο. Τα κόμματα ανακοινώνουν τους υποψηφίους καγκελάριους πριν από τις εκλογές.

Υπάρχουν δύο ψήφοι σε κάθε ψηφοδέλτιο.

Η πρώτη ψήφος, ή "Erststimme", αφορά τον υποψήφιο που κατεβαίνει στην εκλογική περιφέρεια - υπάρχουν 299 από αυτές σε όλη τη Γερμανία. Ο υποψήφιος που θα λάβει τις περισσότερες ψήφους σε μια συγκεκριμένη περιφέρεια κερδίζει μία από τις 630 έδρες στο κοινοβούλιο με βάση το σύστημα «αυτός που τερματίζει πρώτος».

Η δεύτερη ψήφος, ή "Zweitstimme", είναι για ένα πολιτικό κόμμα που κατεβαίνει στο ομόσπονδο κρατίδιο του ψηφοφόρου. Η ψήφος αυτή θεωρείται η πιο σημαντική, καθώς καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο κατανέμονται οι έδρες της Μπούντεσταγκ μεταξύ των κομμάτων, βάσει της αναλογικής εκπροσώπησης.

Τι είναι η ρήτρα του 5%;

Υπάρχει όμως μια παγίδα: Ένα κόμμα δεν μπορεί να εκπροσωπηθεί στην Μπούντεσταγκ, εάν δεν εξασφαλίσει το όριο του 5% της δεύτερης ψήφου σε εθνικό επίπεδο, είτε εξασφαλίσει τρεις άμεσα εκλεγμένους υποψηφίους σε εκλογικές περιφέρειες στην πρώτη ψηφοφορία.

Το 2021, η Αριστερά κατάφερε οριακά να εισέλθει στην Μπούντεσταγκ, παρόλο που έχασε το εμπόδιο του 5% με 4,9% των ψήφων, εξασφαλίζοντας τρεις άμεσα εκλεγμένους υποψηφίους στην περιφερειακή ψηφοφορία.

Ο κανόνας του 5% έχει σχεδιαστεί για να αποφευχθεί ο πολιτικός κατακερματισμός και το νομοθετικό αδιέξοδο.

Φέτος, τρία κόμματα - οι φιλοεπιχειρηματικοί Ελεύθεροι Δημοκράτες (FDP), η Αριστερά και η Συμμαχία Sahra Wagenknecht (BSW) - συγκεντρώνουν δημοσκοπικά ποσοστά γύρω στο 5%. Το αν θα πιάσουν ή όχι το όριο θα μπορούσε να έχει αποφασιστικές επιπτώσεις στην κατανομή των εδρών και να επηρεάσει τις προσπάθειες σχηματισμού πλειοψηφικού συνασπισμού.

Τι είναι οι λεγόμενες "υπεράριθμες έδρες" και γιατί καταργούνται;

Στο παρελθόν, οι πρόσθετες έδρες της Μπούντεσταγκ, γνωστές ως "υπεράριθμες" έδρες, δημιουργούνταν όταν ένα κόμμα εξασφάλιζε περισσότερους άμεσα εκλεγμένους υποψηφίους από τις έδρες που εξασφάλιζε στη δεύτερη ψηφοφορία. Οι πρόσθετες έδρες είχαν σχεδιαστεί για να φιλοξενήσουν αυτά τα μέλη και να "εξισώσουν" την κατανομή των εδρών στο κοινοβούλιο.

Η λεγόμενη "Überhang" ή "υπερεκτεταμένη" εντολή υπήρξε μία από τις πιο αμφιλεγόμενες πτυχές του γερμανικού εκλογικού συστήματος.

Είχε ως αποτέλεσμα η Μπούντεσταγκ να αυξάνεται σε μέγεθος τα τελευταία χρόνια, φτάνοντας το ρεκόρ των 735 εδρών μετά τις εκλογές του 2021.

Σήμαινε επίσης ότι οι προηγούμενοι συνασπισμοί απολάμβαναν μια πολύ πιο άνετη πλειοψηφία από ό,τι θα είχαν αν δεν υπήρχε αυτή η πρόβλεψη.

Αυτό συνέβη το 2002, όταν ο κοκκινοπράσινος συνασπισμός υπό την ηγεσία του σοσιαλδημοκράτη καγκελάριου Γκέρχαρντ Σρέντερ επωφελήθηκε από το μαξιλάρι των υπεράριθμων εδρών.

Σε αυτές τις εκλογές θα τεθεί για πρώτη φορά σε ισχύ ένας νέος εκλογικός νόμος που καταργεί τις υπεράριθμες έδες.

Θα εξασφαλίσει ότι οι έδρες της Μπούντεσταγκ θα παραμείνουν στις 630 και αυτό θα σημαίνει ότι ορισμένοι νικητές περιφερειών θα μπορούσαν να χάσουν μια έδρα, εάν το κόμμα τους δεν κερδίσει αρκετές ψήφους.

Πώς σχηματίζεται μια κυβέρνηση;

Μόλις κατανεμηθούν οι έδρες, οι ομάδες των κομμάτων αρχίζουν διαπραγματεύσεις για τον σχηματισμό πλειοψηφικού συνασπισμού. Η διαδικασία αυτή μπορεί να διαρκέσει εβδομάδες, αν όχι μήνες.

Οι κυβερνήσεις συνασπισμού συχνά λαμβάνουν παρατσούκλια ανάλογα με τα χρώματα του κόμματος.

Αυτή τη φορά, ο λεγόμενος μεγάλος συνασπισμός μεταξύ του κεντροδεξιού CDU/CSU και του κεντροαριστερού SPD έχει προταθεί ως πιθανότητα, όπως και ο "συνασπισμός της Κένυας" (CDU, SPD, Πράσινοι) και ο "συνασπισμός της Γερμανίας" (CDU, SPD, FDP).

Πώς εκλέγεται ο καγκελάριος;

Ο Γερμανός πρόεδρος, επί του παρόντος ο Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάγερ, προτείνει έναν υποψήφιο καγκελάριο, συνήθως σε συμφωνία με τα κόμματα του συνασπισμού.

Όμως η Μπούντεσταγκ είναι αυτή που αποφασίζει τελικά ποιος θα είναι επικεφαλής της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, καθώς ο υποψήφιος καγκελάριος πρέπει να εξασφαλίσει τις ψήφους της απόλυτης πλειοψηφίας των μελών της Μπούντεσταγκ για να αναλάβει τα καθήκοντά του.

Εάν ο υποψήφιος δεν καταφέρει να εξασφαλίσει την πλειοψηφία στον πρώτο γύρο, διεξάγεται δεύτερος γύρος. Εάν αυτός αποτύχει, η Μπούντεσταγκ έχει στη διάθεσή της 14 ημέρες για να εκλέξει άλλον υποψήφιο καγκελάριο.

Παρακολουθήστε τις γερμανικές εκλογές ζωντανά στο Euronews από τις 18:30 (ώρα Ελλάδας/Κύπρου) την Κυριακή 23 Φεβρουαρίου.