Economist Intelligence Unit: Η Ευρώπη διατηρεί μια εύθραυστη δημοκρατική σταθερότητα

Παρά τις διαιρέσεις μεταξύ Ανατολής και Δύσης, τα πρότυπα λειτουργίας της δημοκρατίας στην Ευρώπη παραμένουν υψηλά, ακόμη και όταν τα παγκόσμια πρότυπα υποχωρούν, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε την Πέμπτη από την Economist Intelligence Unit (EIU).

Ο τελευταίος δείκτης δημοκρατίας δείχνει ότι μετά από ένα έτος γεμάτο εκλογές σε ολόκληρο τον κόσμο, η παγκόσμια δημοκρατία έχει αποδυναμωθεί, με το 2024 να συνεχίζει την τάση της «δημοκρατικής κακοδαιμονίας», διαπιστώνει η έκθεση.

«Ενώ οι απολυταρχίες φαίνεται να κερδίζουν δύναμη, όπως φαίνεται από την τάση του δείκτη από το 2006, οι δημοκρατίες του κόσμου αγωνίζονται», δήλωσε η διευθύντρια για τον Δείκτη Δημοκρατίας Τζόαν Χόι.

Η ετήσια μελέτη αξιολογεί πέντε κατηγορίες - εκλογική διαδικασία και πλουραλισμός, πολιτικές ελευθερίες, λειτουργία της κυβέρνησης, πολιτική συμμετοχή, πολιτική κουλτούρα - δίνοντας σε κάθε χώρα βαθμολογία 10 βαθμών.

Με βάση αυτό, οι χώρες ταξινομούνται ως πλήρεις δημοκρατίες, ελαττωματικές δημοκρατίες, υβριδικά καθεστώτα ή αυταρχικά καθεστώτα. Φέτος, η Νορβηγία βρέθηκε στην κορυφή της κατάταξης με 9,81, ενώ το Αφγανιστάν κατέλαβε τη χαμηλότερη θέση με 0,25.

Οι πιο απότομες μειώσεις σημειώθηκαν στη λειτουργία της κυβέρνησης και στην εκλογική διαδικασία, με τον μέσο όρο για την τελευταία να μειώνεται κατά 0,08 μονάδες σε σύγκριση με το 2023, κάτι που η μελέτη θεωρεί ότι «ήταν ιδιαίτερα απογοητευτικό, δεδομένου ότι τόσες πολλές χώρες πήγαν στις κάλπες το 2024».

Η Ευρώπη παρουσίασε μια μικτή εικόνα. Η Ανατολική Ευρώπη σημείωσε μικρή πτώση, ενώ η Δυτική Ευρώπη βελτιώθηκε κατά οριακά 0,01 μονάδες.

Εννέα από τις δέκα κορυφαίες δημοκρατίες του κόσμου βρίσκονται στην Ευρώπη, με μόνη εξαίρεση τη Νέα Ζηλανδία που βρίσκεται στη δεύτερη θέση.

Η Δυτική Ευρώπη παραμένει η περιοχή με την υψηλότερη βαθμολογία και η μόνη που ανέκαμψε στα προ της πανδημίας επίπεδα. Ωστόσο, η έκθεση υπογραμμίζει την εκτεταμένη δυσαρέσκεια του κοινού, που τροφοδοτεί τη στροφή προς τα αντικυβερνητικά κόμματα.

Σύμφωνα με τη μελέτη, «αυτή η δυσαρέσκεια τροφοδοτεί μια αυξανόμενη στροφή προς τα αντικυβερνητικά κόμματα, μια τάση που απεικονίζεται ευρέως από τις πολλές εκλογές σε όλη την ήπειρο το 2024». Προσθέτει ότι οι εκλογές αυτές χαρακτηρίστηκαν από μια σαφή απόρριψη των εν ενεργεία ηγετών και μια αύξηση της υποστήριξης προς τις αντικαθεστωτικές και λαϊκιστικές πολιτικές δυνάμεις.

Υπήρξαν αξιοσημείωτες μετατοπίσεις στο εσωτερικό της περιοχής: Η Πορτογαλία αναβαθμίστηκε σε «πλήρη δημοκρατία», ενώ η Γαλλία διολίσθησε στην κατηγορία των «ελαττωματικών».

Η Πορτογαλία υποβαθμίστηκε για πρώτη φορά το 2011 και ανέκτησε το καθεστώς της «πλήρους δημοκρατίας» το 2019. Ωστόσο, το EUI, αφού έλαβε υπόψη τους περιορισμούς στην προσωπική ελευθερία που προκύπτουν από την πανδημία COVID-19, την υποβάθμισε και πάλι το 2020.

Η Γαλλία έχει επίσης βρεθεί κοντά στο κατώτατο όριο βαθμολογίας 8,00 που διαχωρίζει τις «πλήρεις» από τις «ελαττωματικές δημοκρατίες», πέφτοντας στη δεύτερη κατηγορία το 2010-13, το 2015-18 και το 2020-21, σε περιόδους που ο EUI κατατάσσει ως «περιόδους πολιτικής αναταραχής κατά τις οποίες η διοίκηση αντιμετώπισε εκτεταμένες κοινωνικές αναταραχές και/ή εσωτερικές διαιρέσεις σχετικά με την πολιτική, οι οποίες υπονόμευσαν τη διακυβέρνηση».

Η έκθεση καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η υποβάθμιση της Γαλλίας φέτος αντανακλά την επιδείνωση της βαθμολογίας για την εμπιστοσύνη στην κυβέρνηση.

Η Ανατολική Ευρώπη, η οποία ομαδοποιείται στην έκθεση με την Κεντρική Ασία, είδε «την ηπιότερη υποχώρηση από κάθε άλλη περιοχή», υποχωρώντας κατά 0,02 μονάδες, στο 5,35.

Η περιοχή αυτή είδε ένα ορόσημο, καθώς η Τσεχία και η Εσθονία αναβαθμίστηκαν από «ελαττωματικές δημοκρατίες» σε «πλήρεις δημοκρατίες», αποκτώντας πλήρη δημοκρατική αξιολόγηση για πρώτη φορά από το 2013, όταν η Τσεχία έπεσε από την κορυφαία κατηγορία.

Αντίθετα, φέτος η Ρουμανία υποβαθμίστηκε από την κατηγορία «ελαττωματική δημοκρατία» στην κατηγορία «υβριδικό καθεστώς», αφού η ακύρωση των προεδρικών εκλογών είχε ως αποτέλεσμα η χώρα να πέσει 12 θέσεις στην κατάταξη.