Meta, izinsiz paylaşılan görselleri engellemekte yetersiz mi kalıyor?

Ağustos ortasında, “Mia Moglie” (Türkçesiyle “Eşim”) adlı bir Facebook grubunda erkeklerin eşlerine ait fotoğrafları aşağılayıcı yorumlarla birlikte paylaştığının ortaya çıkması İtalya genelinde büyük tepkiye yol açtı.

Gruba erişmek ne kadar kolaysa, paylaşımları görmek de o kadar rahatsız ediciydi.

Kadınlara ait fotoğraflar—bazıları gizlice çekilmiş, bazıları ise özel sohbetlerde ya da evlilik içinde kalması gereken görüntüler—hakaretamiz yorumlarla birlikte paylaşılıyordu.

Bazı yorumlar sıradan ama uygunsuzdu: “tebrikler” gibi. Ancak bazıları aşırı derecede müstehcendi: “o ağız çalışmak için mükemmel” ya da “bir kadın için en iyi terapi her zaman bir erkeğin s**idir" gibi.

Meta, Euronews Next'e yaptığı açıklamada, 2019'da kurulan grubun Mayıs 2025'te aktif hale geldiğini belirtti. Mia Moglie, 18 Ağustos'ta yazar ve senarist Carolina Capria'nın Instagram'da grubun bir ekran görüntüsünü paylaşması ve insanları grubu şikayet etmeye çağırmasıyla gündeme geldi. O sırada grubun yaklaşık 32 bin üyesi bulunuyordu.

Bir Meta sözcüsünün İtalyan gazetelerine verdiği ve daha sonra Euronews Next'e doğruladığı bilgiye göre, Meta'ya ve yerel makamlara yapılan birkaç şikayetin ardından, teknoloji devi 20 Ağustos'ta Yetişkin Cinsel İstismarı politikalarını ihlal ettiği gerekçesiyle grubu kapattı.

Bu politika kapsamında Meta, gerçek veya kurgusal olması fark etmeksizin rıza dışı mahrem görüntülerin paylaşılmasını veya tehdit altında dağıtılmasını yasaklıyor. Ayrıca, cinsellik içeren vücut parçalarının gizlice görüntülerinin çekilmesi ve paylaşılması, paylaşma tehdidinde bulunulması veya özel cinsel konuşmaların rıza olmadan dağıtılması niyetinin ifade edilmesi de yasaklanıyor.

Sözcü, "Platformlarımızda cinsel şiddet, cinsel saldırı veya cinsel istismarı tehdit eden veya teşvik eden içeriklere izin vermiyoruz," diye ekledi.

Mia Moglie'nin kapatılmasına rağmen yerel haber kaynakları, Facebook ve Telegram gibi sosyal medya platformlarında şimdilik daha az üyeyle de olsa aynı amaçla yeni kanalların ortaya çıktığını bildirdi.

Peki, yeni bir grubun viral hale gelmesi ne kadar zaman alacak? Ve en önemlisi, Meta kadar büyük ve erişilebilir platformlarda bu nasıl mümkün olabiliyor?

Meta'nın rıza dışı görüntülere ilişkin politikası etkili mi?

Meta'nın platformları -Facebook, Instagram, Messenger ve Threads- toplumsal cinsiyete dayalı şiddet ve rıza dışı görüntüler gibi konuları ortak Topluluk Standartları'nın çeşitli bölümlerinde ele alıyor. Ancak, sahadaki gerçeklik çoğu zaman kağıt üzerinde yazılı olandan farklı görünüyor.

Mia Moglie yeni ve istisnai bir fenomen değil. Facebook 2017 yılında, 50 binden fazla üyenin rızaları olmadan kadınların mahrem görüntülerini paylaştığı Babylone 2.0 adlı Fransızca konuşulan bir grubu kapattı.

Ve 2024'te Meta'nın yarı bağımsız gözlemci organı Gözetim Kurulu, teknoloji devini platformlarındaki rıza dışı, çıplak deepfake'leri ele almak için daha fazlasını yapmaya çağırdı.

Madrid Complutense Üniversitesi'nde dijital sosyolog ve doktora sonrası araştırmacı olan Silvia Semenzin, Euronews Next'e yaptığı açıklamada, "Meta'nın mevcut politikası yetersiz," dedi.

Semenzin, "Meta'nın platformlarında da çevrimiçi cinsiyet şiddeti normalleşti ve cezasızlık istisnadan ziyade kural haline geldi," diye ekledi.

Dijital Nefretle Mücadele Merkezi'nin 2024 tarihli bir raporu, Instagram'ın Amerika Birleşik Devletleri'nin (ABD) tanınmış kadın siyasetçilerine Instagram üzerinden yöneltilen küfürlü yorumların yüzde 93'üne karşı harekete geçmediğini ortaya koydu.

Semenzin'e göre, Meta'nın yaklaşımı ağırlıklı olarak çocukların korunmasına odaklanıyor ve bu yaklaşımın toplumsal cinsiyete dayalı şiddeti ele alırken "önemli ama yeterli olmadığını" düşünüyor.

Benzer bir bakış açısını paylaşan Avukat Cathy La Torre, Meta'nın sıradan bireylerin rıza dışı görüntüleri konusunda yavaş hareket ederken, çocukların cinsel istismarı veya ticari içerik içeren vakalara hızlı bir şekilde yanıt verdiğini belirtti.

La Torre, ilk durumda hızlı hareket etmenin, teknoloji devinin merkezinin bulunduğu ABD'nin çocukların cinsel istismarı konusundaki güçlü hassasiyetini yansıttığını, ikincisinde ise platformun reklam olanakları gibi sektörlerle olan ekonomik çıkarlarını koruma niyeti olarak açıklanabileceğini belirtti.

La Torre, Meta'nın toplumsal cinsiyet şiddetine karşı bazı önemli stratejileri olduğunu, ancak bunları yeterince tanıtmadığını da sözlerine ekledi.

Örneğin, şirket "güvenilir işaretleyicilere," yani çevrimiçi yasadışı içerikle başa çıkmak için şirket tarafından tanınan kar amacı gütmeyen kuruluşlara güveniyor. İtalyan Permesso Negato derneği bu tür kuruluşlardan biri ve rıza dışı mahrem görüntüler ve çevrimiçi şiddet mağdurlarına teknolojik ve yasal destek sunuyor. Ancak Meta'nın kanallarında bu güvenilir işaretleyici hakkında çok az bilgi yer alıyor.

La Torre, "Meta bunları söylemiyor ve bunu yapmıyor çünkü moderasyonun bir maliyeti var ve bu sorunları yapay zeka ile yönetmeyi tercih ediyorlar," dedi.

Meta'nın platformlarında moderasyonun azalan önemine dair bir ipucu, 2025'in başlarında Meta CEO'su Mark Zuckerberg'in şirketin ABD'li doğruluk kontrolörlerini aşamalı olarak kaldıracağını açıklamasıyla ortaya çıktı.

Euronews Next, Meta'ya ulaşarak bu iddialara nasıl bir tepki vereceğini sordu ancak şirket yayın sırasında yanıt vermedi.

Suçlu sadece Meta değil

Hem Semenzin hem de La Torre’ye göre, sorumluluk yalnızca Meta’ya ait değil; uluslararası kurumlar ve İtalya’daki siyasi sistem de pay sahibi.

Euronews Next'e konuşan Semenzin, "Düzenleyicilerin Dijital Hizmet Yasası'nı (DSA) ve benzer çerçeveleri çok daha güçlü gözetim, yaptırım ve şeffaflık gereklilikleriyle uygulaması gerekiyor," dedi.

Avrupa Birliği'nin Dijital Hizmetler Yasası (DSA) tüketicilerin online haklarını korumak için kurallar belirliyor. 2024'te yürürlüğe girecek olan bu düzenleme uzmanlar tarafından dijital hakların korunmasına yönelik çok önemli ama sadece ilk adım olarak değerlendiriliyor.

Cathy La Torre'ye göre, İtalya da bu hikayede sorumluluğun bir kısmını taşıyor.

"Kanun koyucular yasa çıkarırsa, platformlar da bunlara uymak zorunda. Ancak İtalya'da bu yasaları biz yapmıyoruz çünkü parlamentodaki ve hükümetteki kişilerin siber alan hakkında hiç bilgisi yok."

Bu uzmanlık açığı nüfusun geneline de yansıyor. Avrupa Komisyonu'nun 2024 Dijital On Yıl Ülke Raporu'na göre, 2023 yılında Yarımada'daki insanların yalnızca yüzde 45,8'i en azından temel dijital becerilere sahipti ve bu rakam AB'nin yüzde 55,6'lık ortalamasının oldukça altında.

Son yıllarda diğer AB ülkeleri de büyük sosyal medya platformlarına karşı güçlü yasal tedbirler aldı. Örneğin, 2017 yılında Almanya, sosyal medya platformlarının nefret söylemine ilişkin Alman kurallarını ihlal eden içerikleri tespit edip kaldırmasını zorunlu kılan bir yasa çıkardı.

İtalyan mevzuatı, teknoloji devlerini düzenleme konusunda Almanya'nınki kadar iddialı görünmüyor. Bununla birlikte, İtalyan Rekabet Kurumu (AGCOM) veri yönetimi ve haksız rekabetle ilgili konularda Meta'ya ceza vermekten çekinmedi.

Görüntülerin rıza dışı dağıtımının durdurulmasından kim sorumlu olursa olsun, kesin olan bir şey var: sorun, Meta'nın platformlarına özgü değil.

Mia Moglie vakasından kısa bir süre sonra, bir başka çevrimiçi forum İtalya'nın ilgi odağı haline geldi: Phica.eu.

2005 yılında kurulan forumun binlerce abonesi vardı ve ülkenin Başbakanı Giorgia Meloni de dahil olmak üzere İtalyan kamuoyunda tanınan ve tanınmayan kadınların mahrem fotoğraflarını, deepfake'lerini (derin sahte) ve diğer türden görüntülerini paylaşıyordu.

Yıllar süren dilekçe ve şikayetlerin ardından forum geçen hafta kapatıldı.

Ancak söz konusu siber alan olduğunda şu kritik soru cevapsız kalıyor: görseller internette yayıldıktan sonra onlara ne oluyor?