ECB: Dijital euro bankalar için kâr sağlayacak

"Eğer dijital euro hayata geçirilirse, ödeme hizmeti sağlayıcıları için karlı olacağı" düşüncesinde olan Avrupa Merkez Bankası (ECB) Yönetim Kurulu Üyesi Piero Cipollone, perşembe günü Avrupa Parlamentosu’nda milletvekillerine bu konuda güvence verdi.

“Bu projenin zarar edeceği izlenimimiz yok. Bunun ispatlanması gereken bir varsayım olduğunu düşünüyorum,” diyen Cipollone, Brüksel’de AP Ekonomik İşler Komitesi üyelerine konuştu.

“Elimizdeki bilgilere göre, dijital euronun benimsenmesi finansal istikrarı tehlikeye atacak kadar büyük olmayacak, ancak altyapının maliyetini karşılayacak ve büyük aktörlere yatırımlarının karşılığını verecek düzeyde olacak,” diye ekledi.

Komisyon’un tahminlerine göre, dijital euronun Euro Bölgesi sistemine entegre edilmesi 2,8 ila 5,4 milyar euroya mal olacak. “6, 10 kat daha yüksek rakamlar gördük. Bu tahminin güvenilirliği, en hafif tabirle sorgulanabilir,” diye uyardı Cipollone.

Kamu parası olacak dijital euro ücretsiz kullanılabilecek ve her yerde kabul edilecek. Ancak bankalar ve diğer sağlayıcılar için dağıtımı cazip kılmak amacıyla, Eurosystem maliyetlerini karşılayacak ve teşvikleri adil tutacak bir tazminat modeli öneriyor.

ECB şu anda nakdi tamamlayıcı nitelikte perakende bir merkez bankası dijital parasının (CBDC) potansiyel lansmanı için hazırlık aşamasını tamamlıyor. Ancak dijital euronun çıkarılıp çıkarılmayacağına karar vermeden önce, üye devletler ve Avrupa Parlamentosu’nun yasal çerçeve üzerinde anlaşması gerekiyor.

Şimdilik Parlamento süreci durmuş durumda. Cipollone’un ziyareti, Komisyon’un Haziran 2023’te teklifini sunmasından bu yana ekonomik komiteyle planlanan 14 görüş alışverişinin beşincisiydi.

9 Şubat 2024’te, dönemin raportörü Alman AP üyesi Stefan Berger (Avrupa Halk Partisi), taslak raporunu sundu. Ancak o zamandan beri oylama yapılmadı ve Aralık 2024’te Berger dosyanın baş raportörlüğünden çekildi.

Yerine geçen İspanyol EPP milletvekili Fernando Navarrete kısa süre önce, “Dijital euroya gerçekten ihtiyacımız var mı: Tam olarak hangi soruna çözüm?” başlıklı 27 sayfalık bir makale yayımladı.

Devlet ekonomisti Navarrete, dijital euronun, AB’nin Visa ve Mastercard gibi Avrupa dışı ödeme sağlayıcılarına olan bağımlılığını ortadan kaldırmaya çözüm sunmadığını savundu.

“Diğer önde gelen ekonomilerde tam anlamıyla işleyen perakende CBDC’lerin olmaması, teknik kapasite eksikliğini yansıtmıyor. Aksine, sistemik sonuçlara dair ciddi değerlendirmelere dayalı kolektif bir ihtiyatı gösteriyor,” diye yazdı.

Navarrete, finansal istikrar riskleri, düşük tüketici talebi ve belirsiz maliyet-fayda dengesi gibi sebeplerle diğer bölgelerin bu tür projeleri iptal ettiğini, ertelediğini veya kaçındığını belirtti.

Bunun yerine İspanyol vekil, toptan CBDC’ye odaklanılması çağrısında bulunarak, perakende projesinin ilk önerildiği zamandan bu yana koşulların değiştiğini öne sürdü. Ayrıca ECB’nin rolünün, “tarafsız bir kolaylaştırıcı” konumuna dönüşmesi gerektiğini öne sürdü.

ECB, insanların giderek nakitten uzaklaşmasıyla birlikte Avrupa’nın dijital euro konusunda daha hızlı adım atması gerektiği uyarısında bulunuyor.

“Bugün tek gerçek yedeğimiz nakit, ancak toplum giderek nakitten uzaklaştıkça bunu dijital bir versiyonla tamamlamamız gerekiyor,” dedi Cipollone perşembe günü AP milletvekillerine.

Euro Bölgesi'nde nakit ödemeler sadece beş yılda dramatik biçimde düştü — tüm işlemlerin yüzde 68’inden yüzde 40’ına ve işlem değerinin yüzde 40’ından sadece yüzde 24’üne geriledi.

Cipollone, dijital euronun kriz dönemlerinde bir güvenlik ağı işlevi görebileceğini, özel sistemler çökerse vatandaşlara güvenilir bir kamu alternatifi sunabileceğini savundu. Artan jeopolitik gerilimler ve siber saldırılar çağında yedek sistemin kritik olduğunu belirtti.

“Hayati hizmetler kesintiye uğradığında, şehirler kamu otoritelerinden süreklilik sağlamalarını bekler. Ödeme hizmetleri bir lüks değil — vatandaşlarımızın günlük yaşamı için elektrik ya da temiz su kadar gerekli,” dedi.

AB maliye bakanları arasındaki görüşmeler hız kazanırken, Danimarka başkanlığı 2025 sonuna kadar ortak bir tutum oluşturmayı hedefliyor. Ancak bu sürecin kolay olmayacağı belirtiliyor.

Birçok hükümet, onay verilmeden önce daha fazla teknik çalışmaya ihtiyaç olduğunu vurguluyor. Almanya’dan Lars Klingbeil, temmuz ayında yaptığı açıklamada, “Bankalar için adil bir tazminat modeli ve uygun dağıtım koşulları oluşturmalı, ayrıca vatandaşlara ilk günden itibaren yüksek düzeyde gizlilik güvencesi sağlamalıyız,” dedi.

Tartışmalar yalnızca gizlilik, banka tazminatı ve dağıtım konularıyla sınırlı değil. Bakanlar; euro kullanmayan ülkeler üzerindeki olası etkiler, vatandaşların tutabileceği dijital euro miktarına getirilecek sınır ve projeye başlama kararının kimin yetkisinde olacağı gibi konularda da görüş ayrılığı yaşıyor.