Kronik hastalıklarla mücadelede ilerleme yavaşladı: Avrupa'da hangi ülkeler 'iyi' durumda?

Kanser, kalp hastalıkları ve nörolojik rahatsızlıklar gibi kronik hastalıklardan kaynaklanan ölümler dünyanın büyük bölümünde azaldı – ancak yeni bir analize göre son yıllarda bu alandaki ilerlemeler duraksadı.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Imperial College London ve diğer kurumların araştırmacıları, 185 ülke ve bölgede kronik hastalıklardan ölüm riskini hesapladı.

Araştırma, 2010’larda dünya genelindeki ülkelerin yaklaşık yüzde 80’inde kronik hastalık kaynaklı ölümlerin azaldığını, ancak bu iyileşmelerin önceki 10 yıla kıyasla çok daha yavaş gerçekleştiğini ortaya koydu. Özellikle Avrupa, Kuzey Amerika, Asya ve Pasifik bölgesindeki zengin ülkelerde ilerleme hızı düştü.

DSÖ’nün gözetim, izleme ve raporlama birimi başkanı ve çalışmanın yazarlarından Leanne Riley, yaptığı açıklamada, kronik hastalıkların küresel yükünün “kabul edilemeyecek kadar yüksek” olduğunu söyledi.

Zengin gelişmiş ülkeler arasında en kötü performansı gösterenlerden biri Almanya oldu. 2010’larda kronik hastalıklardan ölümlerde en az düşüşlerden birini kaydeden Almanya, yalnızca ABD’den daha iyi bir sonuç elde edebildi. Genel olarak ölümler azalsa da, 30’lu yaşlardaki kadınlarda ve 65-75 yaş arası grupta akciğer kanseri ve bunamaya bağlı ölümler az da olsa arttı.

Öte yandan, üç Kuzey Avrupa ülkesi—Danimarka, Norveç ve İsveç—en büyük iyileşmeleri gösterdi ve ilerleme neredeyse durmadı. Rapora göre bu başarı, özellikle çalışma çağındaki yetişkinlerde ölümlerin azalmasından kaynaklandı.

Araştırmacılar, kronik hastalık ölümlerinde Danimarka’yı Batı ülkeleri için bir ‘örnek ülke’ olarak gösterdi.

Orta ve Doğu Avrupa’daki ülkeler genel olarak 2010’larda iyileşme gösterdi. Moldova kronik hastalık riskinde en büyük düşüşü yaşayan ülke oldu. Araştırmacılar, Rusya ve bölgedeki bazı diğer ülkelerde alkol kontrol politikalarının bu gelişmede önemli rol oynamış olabileceğini belirtti.

Çalışma, bu ayın ilerleyen günlerinde Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda yapılacak ve kronik hastalıkların ele alınacağı üst düzey bir toplantı öncesinde The Lancet tıp dergisinde yayımlandı.

Ülkelerin, kronik hastalıkları azaltma ve ruh sağlığını iyileştirme konusunda taahhüt vermesi bekleniyor. Ancak bu anlaşmalar çoğu zaman gerçek politikalara veya ek bütçeye dönüşmüyor.

Araştırmacılar, bulguların kronik hastalıklarla mücadele için daha fazla yatırım yapılması gerektiğini gösterdiğini vurguladı ve çözümlerin en çok etkilenen insanlara ulaştırılması çağrısında bulundu.

Imperial College London profesörlerinden ve çalışmanın yazarlarından Majid Ezzati, tütün ve alkol kontrolü, diyabet ilaçlarına ulaşım, kanser taramaları ve kalp krizi tedavilerinin önemini vurguladı.

Ezzati, "Çoğu ülkede etkili sağlık programları ihtiyacı olan kişilere ulaşmıyor ve bu insanlar sağlık sisteminin dışında kalıyor" dedi.