Araştırma: Obezite riskleri sanılandan daha karmaşık

Doktorlar uzun süredir fazla kilonun tip 2 diyabet, kalp hastalığı ve yüksek tansiyon gibi ciddi rahatsızlıkların riskini artırdığı konusunda uyarıyor. Ancak yeni bir araştırma, tablonun daha karmaşık olduğunu gösteriyor. Obezite çoğu insan için tehlikeli olsa da herkes aynı riskleri taşımıyor.

Bilim insanları, bazı kişilerin obeziteye rağmen diyabet ve kalp hastalığı gibi ciddi sorunlar geliştirmemesini açıklayan genetik farklılıklar keşfetti.

New York’taki Icahn Tıp Fakültesi ve Kopenhag Üniversitesi’nden araştırmacılar, Avrupa kökenli 450 binden fazla kişinin genetik verilerini inceledi. Ekip, vücut yağı seviyelerini kan basıncı, kolesterol ve kan şekeri gibi metabolik sağlık göstergeleriyle karşılaştırdı.

Çalışmada, obeziteyi hastalık riskinden “ayırıyor” gibi görünen 266 genetik varyant bulundu. Yani, bu varyantlara sahip kişilerin kilo alma olasılığı daha yüksek olsa da metabolik hastalık belirtilerine yakalanma ihtimalleri daha düşüktü.

Araştırmacılar, bu bulguların obezitenin ve komplikasyonlarının tahmini, önlenmesi ve tedavisinde önemli değişiklikler yaratabileceğini söylüyor. Çalışmanın başyazarı Nathalie Chami, “Bu içgörüler, doktorların hangi hastaların komplikasyonlara karşı daha savunmasız olduğunu öngörmesine ve bazı kişilerde görülen koruyucu genetik etkileri taklit eden yeni tedaviler geliştirmesine yardımcı olabilir,” dedi.

'Obezite tek bir durum değil'

Araştırmada, her biri farklı sağlık riskleriyle ilişkili sekiz farklı obezite alt tipi tanımlandı.

Chami, “Bu genetik farklılıkları ortaya çıkararak obezitenin neden bireylerde farklı sağlık sonuçlarına yol açtığını anlamaya başlayabiliriz. Obezite tek bir durum değil; her birinin kendine özgü riskleri olan farklı alt tiplerden oluşuyor,” dedi.

Çalışma ayrıca, hastalık riskini azaltan bu koruyucu genetik varyantların etkilerinin çocuklarda bile görülebildiğini ortaya koydu. Koruyucu varyantlara sahip çocukların obezite geliştirme olasılığı daha yüksek olsa da metabolik hastalık belirtileri göstermedikleri saptandı.

Araştırmacılar şimdi, diyabet veya kalp hastalığı gibi rahatsızlıklarla bağlantılı olmayan yeni genleri bulmak için daha çeşitli toplulukları incelemeyi planlıyor. Bunun için vücut yağı ölçümlerini kolesterol, kan şekeri kontrolü ve tansiyon gibi göstergelerle birlikte değerlendirecekler.

Ancak araştırmacılar, bu bulguların obezitenin zararsız olduğu anlamına gelmediğini vurguluyor. Çalışmanın ortak yazarlarından Zhe Wang, “Çoğu obezite hastası hâlâ sağlık sorunları yaşıyor; beslenme ve egzersiz gibi yaşam tarzı faktörleri genel sağlık için kritik olmaya devam ediyor,” dedi.

Dünya Sağlık Örgütü’ne (DSÖ - WHO) göre, 2022’de dünya genelinde her sekiz kişiden biri obezdi. DSÖ, 1990’dan bu yana yetişkin obezitesinin iki katından fazla arttığını, ergen obezitesinin ise dört katına çıktığını bildirdi.