Hollanda, Çinli Nexperia’nın kontrolünü devraldı: 'Ekonomik güvenlik riski'

Hollanda hükümeti, Çinli teknoloji devi Wingtech’in sahip olduğu Nijmegen merkezli yarı iletken üreticisi Nexperia’nın kontrolünü devraldı. Hükümet, bu kararı “Hollanda ve Avrupa’nın ekonomik güvenliğine yönelik ciddi yönetişim sorunları” gerekçesiyle aldığını bildirdi.

Ekonomi Bakanlığı, pazar gecesi yaptığı açıklamada, “Mal Erişilebilirliği Yasası”nı (Wet beschikbaarheid goederen) devreye soktuğunu duyurdu. Bu nadiren kullanılan yasa, devletin şirketin stratejik kararlarını engellemesine veya geri almasına izin veriyor. Üretim ise günlük düzeyde devam edecek.

Bakanlık açıklamasında, “Karar, Nexperia’nın ürettiği mal ve yarı mamullerin acil durumlarda erişilemez hale gelmesini önlemeyi amaçlıyor,” dendi.

'Olağanüstü bir adım'

Yetkililer, bu adımı “son derece istisnai” olarak nitelendirdi. Hükümet, bu önlemin Nexperia’nın üretim sürekliliğini ve Avrupa topraklarında bulunan kritik teknik bilgi birikimini korumak için alındığını vurguladı.

Nijmegen merkezli Nexperia, otomotiv ve tüketici elektroniği sektörlerinde kullanılan güç ve sinyal çiplerinin önemli bir tedarikçisi konumunda. Şirket, 2018’de Philips’ten ayrılarak Çinli Wingtech tarafından satın alınmıştı.

Pazartesi günü açıklamanın ardından finansal piyasalarda hızlı tepki geldi. Wingtech’in Şanghay Borsası’ndaki hisseleri yaklaşık yüzde 10 değer kaybetti.

Çinli şirket: 'Kontrol haklarımız geçici olarak kısıtlandı'

Wingtech, yaptığı açıklamada Nexperia üzerindeki kontrol haklarının “geçici olarak kısıtlandığını” ancak mülkiyetin ekonomik faydalarının kendisinde kaldığını bildirdi. Şirket, yasal yollara başvurmayı planladığını da açıkladı.

Hollandalı yetkililer, şirketin faaliyetlerine ilişkin ayrıntılı suçlamaları açıklamadı, ancak “yönetişimle ilgili akut sorunlara” ve “Avrupa’nın hayati teknolojilerinin kaybedilmesi riskine” dikkat çekti.

Yeni önlemler, devletin şirket içi stratejik kararlar üzerinde geniş yetkiler kullanabilmesini sağlıyor. Bu kapsamda Hollanda hükümeti, belirli bir süre için şirketin kritik kararlarını doğrudan geçersiz kılma hakkına sahip olacak.

Avrupa’da stratejik teknoloji kontrolü eğilimi güçleniyor

Bu adım, Avrupa ülkelerinin ulusal güvenlik araçlarını kullanarak stratejik teknoloji sektörlerinde mülkiyet ve karar alma süreçlerini denetleme eğiliminin bir parçası olarak görülüyor.

Hollanda’nın müdahalesi, Batı’nın Çin’le teknoloji rekabetinde yaşanan son gerilimi de yansıtıyor. ABD ve AB, son yıllarda Çin’e yönelik çip ihracat kısıtlamaları ve yatırım denetimlerini sıkılaştırmıştı.

Benzer şekilde, İngiltere 2022’de Nexperia’ya, güvenlik gerekçesiyle Newport Wafer Fab tesisindeki hisselerini satma talimatı vermişti. 2024’te ise ABD, Wingtech ve bağlı şirketlerini kapsayan yeni ihracat yasaklarını devreye almıştı.

'Mal Erişilebilirliği Yasası' ilk kez teknoloji sektöründe bu ölçekte kullanıldı

1980’lerden bu yana yürürlükte olan Mal Erişilebilirliği Yasası, devletin olağanüstü durumlarda kritik mallara ve üretime erişimi güvence altına almasına olanak tanıyor. Ancak yüksek teknoloji alanında bu yasa ilk kez bu ölçekte uygulanıyor.

Hükümet, karara yargı yoluyla itiraz edilebileceğini belirtti. Şimdilik, bu müdahale Nexperia’yı sıkı devlet gözetimi altına alıyor. Yetkililer, uzun vadede kalıcı çözümler gerekip gerekmediğini değerlendirecek.