SpaceX için zaman tükeniyor: Artemis III takvimine yetişmekte zorlanıyor

SpaceX’in Starship roketi, geçen hafta Teksas’tan 11. test uçuşunu başarıyla gerçekleştirdi. Ancak sektör uzmanlarına göre, roketin iddialı uzay keşif projelerine hazır hale gelmesi için hâlâ uzun bir yolu var.

Test sırasında uzay aracının güçlendiricisi, Starship’i havalandırmak için 33 motorunun tamamını ateşledi. Yükseliş sırasında ise Elon Musk’a ait şirketin açıklamasına göre, atmosferi aşmak için altı motor daha devreye girdi. Roket havadayken sekiz sahte SpaceX uydusunu bıraktı ve uzayda bir motorunu yeniden çalıştırdı.

SpaceX’in geliştirdiği Starship, bugüne kadar yapılmış en güçlü roket olarak biliniyor ve 1960’lardan bu yana ilk kez insanları Ay yüzeyine götürmeyi hedefleyen ABD’nin Artemis III misyonunda, 2027’de kullanılacağı tahmin ediliyor. Nihai hedef ise bu roketi 2030’lu yıllarda Ay ve Mars görevlerinde kullanmak.

Peki, bu başarılı fırlatmadan sonra SpaceX ve gelecekteki Mars görevleri için sırada ne var? Uzay endüstrisi uzmanları, SpaceX'in Ay'a insan göndermeden önce ulaşması gereken pek çok teknik kilometre taşı olduğunu belirtti.

‘Zaman tükeniyor’ uyarısı

Starship şu anda, Starlink uydularının fırlatılması, Artemis III Ay görevleri ve gelecekteki Mars keşifleri olmak üzere 3 farklı görevi aynı anda karşılamak üzere geliştiriliyor.

Avrupa Bilim Politikası Enstitüsü’nden (ESPI) araştırmacı Lars Petzold, Starship’in insanları Ay’a taşıyacak kadar hazır hale gelmesi için hala aşılması gereken pek çok teknik engel bulunduğunu belirtiyor: “SpaceX’in hala kanıtlaması gereken çok şey var. Üstelik zaman da giderek daralıyor."

Petzold’a göre SpaceX, bu 11. uçuş gibi testlerle kapasitesini “kademeli olarak” geliştiriyor. Bir sonraki adımın, roketin yörüngeye ulaşabilme yeteneğini göstermek olabileceğini söylüyor: “Şu ana kadar tüm Starship fırlatmaları yörünge altı seviyedeydi, yani henüz tam bir Dünya yörüngesini tamamlayamadılar.”

Uzay endüstrisi derneği ASD-Eurospace’in genel direktörü Pierre Lionnet de roketin henüz yörüngeye ulaşamamış olmasının, uyduları yörüngeye yerleştirme yeteneğini göstermediği anlamına geldiğini vurguluyor: “Genelde fırlatma testlerinde ilk hedef uyduları yörüngeye yerleştirmektir. Başka hiçbir şey o kadar önemli değildir.”

SpaceX’in bir sonraki hedefi, iki Starship arasında yakıt transferi yapabilmek. Petzold, bunun uzun mesafe görevler için “hayati önem taşıdığını” belirterek, “Bu, şimdiye kadar hiç başarılmamış büyük bir mühendislik adımı," dedi.

Lionnet de aynı görüşte: “Burada yerçekimsiz ortamda yüzlerce ton sıvı yakıtın bir Starship’ten diğerine aktarılmasından bahsediyoruz. Bu, son derece karmaşık bir süreç.”

2027’ye kadar 10 ila 20 test daha gerekebilir

Petzold’a göre, Artemis III için belirlenen 2027 takvimine yetişebilmek, yapılacak testlerin başarısına bağlı.

“İnsanlı uçuşlara geçmeden önce en az 10 ila 20 test daha yapılması gerekiyor,” diyor.

Yeni görevlerde Starship’in Ay yörüngesine ulaşabilmesi, Ay’daki altyapıya kenetlenebilmesi ve insanlarla birlikte başarılı iniş yapabilmesi kanıtlanmalı.

Lionnet ise henüz tasarım düzeyinde bile pek çok belirsizlik bulunduğuna dikkat çekiyor: “Ay’a gidecek fırlatma sistemi nasıl görünecek? Güneş panelleri mi taşıyacak, iniş ayakları olacak mı, yaşam alanları nasıl düzenlenecek, kapılar nasıl açılacak, astronotları yüzeye indirmek için vinç sistemi mi olacak? Bunların hiçbiri henüz mevcut değil.”

Lionnet’e göre test edilmesi gereken bir diğer önemli konu, SpaceX’in sıkça vurguladığı yeniden kullanılabilirlik özelliği.

“Starship Dünya’ya dönerken adeta alevler içinde kalıyor. Yüzeyi yanık ve zarar görmüş halde. Aynı aracın kısa sürede yeniden fırlatılabileceğini düşünmek zor.”

Şirket, güçlendiricisi Falcon 9'u 8 ya da 9 gün içinde servisten geçirip başka bir fırlatma için hazır hale getirebileceğini gösterebilmiş olsa da Lionnet, roketin üst kısmının Dünya'ya geri dönerken daha sert bir ortamla karşı karşıya olduğunu ve servis için daha fazla zaman gerektireceğini söyledi.

"Dünya'ya geri dönen Yıldız Gemilerinin videolarına bakarsanız, alevlerle kaplı olduklarını görürsünüz... Baktığınızda gerçekten yanmış ve yaralanmış görünüyor" dedi. "Aynı ürünün hemen tekrar fırlatılabileceğine inanmak çok zor".

Yeni Starship modeli: Versiyon 3 geliyor

SpaceX sözcüsü Dan Huot, 11. uçuşun canlı yayınında “Versiyon 3” adlı yeni bir Starship modelinin yolda olduğunu açıklayarak, “Bu yeni modelde çok ciddi yapısal değişiklikler olacak," dedi.

Yeni versiyonda; uzun görevlerde dayanıklılığı artıracak itki ve enerji sistemlerinde yenilikler, 33 motorun aynı anda çalıştırılmasını kolaylaştıracak yeni bir yakıt aktarım sistemi ve iki Starship’in birbirine kenetlenip yakıt transferi yapmasını sağlayacak yeni adaptörler bulunacak.

Petzold’a göre, Versiyon 3 modeli Starship’in operasyonel kullanıma geçişi anlamına geliyor. Ancak bu, hala Ay veya Mars görevlerinden ziyade uydu fırlatma aşamasında kalacak.