Yaşamın tohumları: Ay’dan gelen tozda ‘su taşıyan’ parçacık tespit edildi

Ay’ın uzak yüzeyinden toplanan toz örnekleri, bilim insanlarına daha önce hiç görülmemiş mikroskobik bir hazine sundu.

Çin Ulusal Uzay İdaresi’nin Chang’e-6 göreviyle getirilen Ay örneklerinde, Dünya atmosferinden geçerken genellikle yok olan son derece kırılgan, su içeren bir göktaşı türüne ait izler bulundu.

Araştırmacılar, bu toz parçacıklarının Ivuna tipi karbonlu kondrit (CI kondrit) olarak bilinen bir göktaşına ait olduğunu doğruladı.

Science Alert'e göre bu, Ay’da ilk kez bu türden bir meteorit kalıntısının tespit edildiği anlamına geliyor. Bulgular, su taşıyan ve kolayca parçalanan asteroidlerin Ay yüzeyine kadar ulaşabileceğini kanıtlıyor.

Su bakımından en zengin meteorit türü

CI kondritler, su ve uçucu madde açısından bilinen en zengin göktaşları arasında yer alıyor. Yapılarının yaklaşık yüzde 20’si suyla bağlı minerallerden oluşuyor. Bu da onları son derece gözenekli, “ıslak” ve kırılgan hale getiriyor. Bu nedenle Dünya atmosferine girerken çoğu parçalanıyor. Yeryüzünde bulunan tüm meteoritlerin yüzde 1’inden azı CI kondrit sınıfına giriyor.

Ay’da da bu türden örneklerin bulunması beklenmiyordu. Her ne kadar Ay’da meteoritlerin yanacağı bir atmosfer olmasa da, çarpma hızları o kadar yüksek ki malzeme genellikle buharlaşıyor, eriyor ya da uzaya fırlıyor.

Chang’e-6 verileri

Çin Bilimler Akademisi’nden Jintuan Wang ve Zhiming Chen liderliğindeki araştırma ekibi, Chang’e-6 göreviyle getirilen 5 binden fazla Ay örneğini inceledi.

Örnekler, Ay’ın güney kutbundaki dev South Pole–Aitken Havzası içinde yer alan Apollo kraterinden alınmıştı. Bu bölge, eski göktaşı çarpmalarının kalıntılarını bulmak için ideal bir konum olarak görülüyor.

Bilim insanları, olivin adı verilen magnezyum-demir silikat minerali içeren parçacıklara odaklandı. Bu parçalar taramalı elektron mikroskobu, mikroanaliz ve izotop ölçümleriyle incelendi. Sonuçta, yedi parçanın kimyasal yapısının CI kondritlerdeki olivinle tamamen aynı olduğu tespit edildi.

Milyarlarca yıllık göksel iz

Yapılan kimyasal ve izotop analizleri, bu 7 parçanın ne Ay’a ne de Dünya’ya ait olduğunu gösterdi. Aksine, CI kondrit sınıfında bir asteroidin Ay’a çarpıp eridiğini ve hızla soğuyarak kimyasını milyarlarca yıl koruduğunu ortaya koydu.

Bu bulgu, Güneş Sistemi’nin erken dönemlerinde CI kondritlerin Ay’a çarptığının ilk doğrudan kanıtı oldu. Dahası, Ay’ın atmosferden yoksun ortamının, bu kırılgan materyalleri Dünya’ya kıyasla çok daha iyi koruyabildiğini gösterdi.

Araştırmacılar, Ay’daki meteorit kalıntılarının yüzde 30’una kadarının bu türden olabileceğini öne sürüyor.

Yaşamın tohumları mı?

Bilim insanları uzun süredir CI kondritlerin, Dünya ve Ay’ın erken dönemlerinde su ve uçucu maddelerin taşınmasında rol oynadığını düşünüyor. Ay’ın uzak tarafından gelen 7 küçük toz tanesi, bu teoriyi destekliyor.

Ekip, gelecekteki Ay örnek toplama görevlerinin bu olasılığı daha ayrıntılı araştıracağını belirtiyor. Çalışma, Proceedings of the National Academy of Sciences dergisinde yayımlandı.

Araştırmacılar sonuç bildirgesinde şöyle diyor:

“Dünya’daki CI kondrit örneklerinin son derece nadir olduğu düşünüldüğünde, dış kaynaklı materyalleri tanımlamak için geliştirdiğimiz yöntem, iç Güneş Sistemi’ndeki göktaşı oranlarını yeniden değerlendirmek açısından önemli bir araç sunuyor.”